Από τους λόγους έξι ανθρώπων της τέχνης
Μεγάλη Εβδομάδα και Πάσχα. Μια βδομάδα μαρτυρίου και μετά Ανάσταση, Πάσχα, Λαμπρή – η μεγαλύτερη του Ελληνισμού, όπου Γης. Και είπα και πάλι να σταθώ στους λόγους έξι ανθρώπων της τέχνης, που έχουν φύγει από τη ζωή: Πώς αντιμετώπιζαν και τι σήμαιναν αυτές οι ημέρες. Είναι από συνεντεύξεις των χρόνων της «Ελευθεροτυπίας». Με πρώτους τον ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο (1912-1991) και τη συγγραφέα Ελλη Αλεξίου (1894-1988), για τον πρόσθετο λόγο ότι πρόκειται για δύο δηλωμένους αριστερούς διανοούμενους.
Μετά Μελίνα Μερκούρη (1920-1994), ηθοποιός και υπουργός Πολιτισμού. Και ο αυτοαποκαλούμενος αθηναιογεννημένος και αρχαιολάτρης Θάνος Βελλούδιος, πρωτοπόρος αεροπόρος, καλλιτέχνης και συνεργάτης της Εύας και του Αγγελου Σικελιανού στις Δελφικές Γιορτές του 1927. Για να καταλήξω στους… ανορθόδοξους κι «αιρετικούς» Γιάννη Σκαρίμπα (1893-1984) και Ηλία Πετρόπουλο (1928-2003):
Νικηφόρος Βρεττάκος: «Κάθε Μεγάλη Παρασκευή συμμετέχω στο θείο δράμα, που το βλέπω σαν το καθολικό δράμα της ίδιας της ανθρωπότητας. Ο Ιησούς αντιπροσωπεύει όλους όσοι πόνεσαν: τους μάρτυρες, τους αδικημένους, τους πεφορτισμένους. Είναι μια μορφή με αίγλη που ξεπερνάει την κοινή ανθρώπινη μορφή. Είναι ο πόνος που τη μεγαλώνει και ο λόγος του, ο οποίος δεν ξεπεράστηκε σαν κουβέντα καθαρά ανθρώπινη: “Αγάπα τον πλησίον σου” […] Αυτό το “Καλή Ανάσταση” είναι για όλους όσοι δοκιμάζονται σ’ αυτόν τον κόσμο. Προσωπικά νιώθω αυτές τις ημέρες τον άνθρωπο και τη φύση σε μια συνανάσταση».
Ελλη Αλεξίου (από απάντηση σε ερώτηση, αν όντας κομμουνίστρια, με κάποιες ωστόσο χριστιανικές αρχές, πιστεύει ότι υπάρχει μετά θάνατον ζωή): «Ποτέ δεν με απασχόλησαν αναπάντητα ερωτήματα: η ύπαρξη του Θεού, η μετά θάνατον ζωή. Δεν μπορώ να αποδείξω ούτε την ύπαρξη ούτε την ανυπαρξία τους – γι’ αυτό τα σέβομαι και σωπαίνω [..] Συνηθίζω να λέω “Δόξα τω Θεώ”,να κάνω τον σταυρό μου, να εύχομαι – ό,τι διατηρώ από την παράδοση, χωρίς κι αυτό να το ελέγχω».
Μελίνα Μερκούρη (στην ερώτηση πόσο είναι θρήσκα): «[Είμαι] με τον τρόπο που είναι ένας χωριάτης. Αγαπάω τον Χριστό, και νομίζω ότι μπορεί να με βοηθήσει. Λατρεύω την Παναγία… Με τον Θεό δεν έχω πολλά πάρε-δώσε. Στην εκκλησία δεν πάω – πηγαίνω το Πάσχα, θ’ ανάψω ένα κερί και θα πω “ευχαριστώ”. Εχω την αίσθηση ότι είμαι βαθιά χριστιανή, όταν λέω το “Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς…” […] Eγώ τον Χριστό και την Παναγία τούς έχω όπως οι Κεφαλονίτες – για να τους βλαστημώ και για να τους ευχαριστώ». Και στο αν υπάρχει άλλη ζωή: «Δεν ξέρω, δεν με απασχολεί. Δηλαδή δεν σκέφτομαι ότι θα βασανιστώ στην Κόλαση για κάτι που έκανα».
Θάνος Βελλούδιος: «Είμαι πάρα πολύ θρήσκος, διότι πιστεύω εις την ελληνικήν Ορθοδοξίαν. Η ιδέα του θανάτου δεν με τρομάζει – το μαρτύριον θα με ενοχλούσε. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει άλλη ζωή. Πιστεύω όμως ότι το πνεύμα μου και η ψυχή μου πάει και συνεννούται πάλι εις μιαν κεντρικήν πηγήν ενεργείας. Μελετώ, είμαι θρησκευόμενος, με την έννοιαν ότι μου αρκεί η γήινη Ορθοδοξία και ο γήινος Χριστός».
Γιάννης Σκαρίμπας: «Σαν θα ’ρθει η ώρα να –ανεπιστρεπτί– επιστρέψω στη Μάνα Γη, δυο πράγματα θα ’ναι της ταπεινότητάς μου η κορυφαία ταπείνωση: που από τη μια θε να με βρίζουνε μ’ εκείνο το “συγχώρησον τον ανάξιον δούλον σου” –εμ και δούλος, εμ και ανάξιος!– κι από την άλλη, οι τα στην κοινωνία του κατεστημένου τα πρώτα φέροντες, έχουνε να κάνουνε καραγκιοζομπερτιλίκια αυτοί! Κι εγώ τι να σου κάνω, πεθαμένος άνθρωπος;».
Ηλίας Πετρόπουλος: «Δηλαδή, τι τα θέλετε; Είμαι με τον διάβολο. Αν βρίσκω κάτι συμπαθητικό είναι ο διάβολος, ποτέ ο Θεός»…
Στο πλαίσιο
Δεν ξέρω πόσοι από αυτούς που είχαν ξεμείνει στους προ εικοσαετίας επιτυχημένους τηλεοπτικούς Δέκα Μικρούς Μήτσους του Λάκη Λαζόπουλου ικανοποιήθηκαν με την αναβίωση από τον δημιουργό τους. Με τη συμβολή μερικών από τους παλιούς ερμηνευτές και κάποιους νεότερους, οι οποίοι προσπάθησαν να μιμηθούν –όχι ιδιαίτερα πειστικά– τους «πρώτους διδάξαντες», ενώ και μερικοί από τους τελευταίους σαν να μην τα πήγαν καλά στην αναμέτρηση με τον παλιό εαυτό τους. Περισσότερο ενδιαφέρον, θα ’λεγα, είχε εκεί προς το τέλος ο ίδιος ο Λαζόπουλος.
Κατά τα άλλα, με την πάροδο των είκοσι χρόνων πολλά άλλαξαν (και) σ’ αυτόν τον τόπο, τόσο που κάποιοι χαρακτήρες από τους Μικρούς Μήτσους να μην προσφέρονται σατιρικά το ίδιο. Εν πάση περιπτώσει, η συνέχεια της σειράς θα καταδείξει την αποδοχή από το τηλεοπτικό κοινό, που στην πρώτη της εμφάνιση πάντως εισέπραξε ικανοποιητική τηλεθέαση.
Και λίγα για τον Ζυλ Ντασσέν, που την περασμένη εβδομάδα συμπληρώθηκαν δέκα χρόνια από τον θάνατό του, στα 97 του – 14 μετά τη Μελίνα, που την περνούσε 9 χρόνια. Κι ας σταθώ σε κάποιον αριθμό καθοριστικό για τους δύο. Ηταν σε συνέντευξη που πήρα από τον Ντασσέν το 1990.
Οπου όταν τελείωσε μέτρησα τις χειρόγραφες σελίδες και βγήκαν 18. Και όταν το είπα στον Ντασσέν, «είναι ο τυχερός μας αριθμός», είπε. Δεκαοχτώ του μηνός γεννήθηκαν και οι δύο, 18 παντρεύτηκαν, 18 φρόντιζαν να κάνουν τις πρεμιέρες τους, 18 κέρδισε το ΠΑΣΟΚ κι έγινε υπουργός η Μελίνα και 18 υπολόγιζε ν’ αρχίσει το γύρισμα της αυτοβιογραφικής του ταινίας, που τελικά δεν έγινε…
ΚΑΙ… Eδώ θα είμαστε.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας