Οταν η χούντα καταδίκαζε

Την περασμένη εβδομάδα έφυγε από τη ζωή ο Βασίλης Φίλιας, κοινωνιολόγος, καθηγητής Πανεπιστημίου, συγγραφέας και πολέμιος της χούντας, από τις γραμμές της οργάνωσης Δημοκρατική Αμυνα, της οποίας υπήρξε ηγετικό στέλεχος. Με αποτέλεσμα να συλληφθεί, με άλλους αντιστασιακούς, και να καταδικαστεί το 1969 σε 18,5 χρόνια φυλακή. Αφέθηκε ελεύθερος με την αμνηστία του 1973, χωρίς ωστόσο να πάψει να μάχεται τη χούντα.

Μαζί του, στην ίδια δίκη, καταδικάστηκαν ο νομικός, πρώην μέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας και συγγραφέας Σπύρος Πλασκοβίτης, με 5 χρόνια φυλακή, η δημοσιογράφος Λένα Δουκίδου με 12 χρόνια και από 3 χρόνια οι φοιτητές Αστέρης Αγγελίδης και Μ. Ανδρέου.

Για τον Φίλια ο χουντικός εισαγγελέας είχε προτείνει ισόβια. Μεταξύ των μαρτύρων υπεράσπισης ήταν και ο πρώην βουλευτής και υπουργός Ιωάννης Ζίγδης, ο οποίος υπογράμμισε ότι «το καθεστώς της χούντας αποτελεί δυστύχημα για την Ελλάδα» και πρόσθεσε ότι οι δικαζόμενοι «είναι άξιοι παντός επαίνου».

Αντλώ τα παραπάνω στοιχεία από την ελληνόγλωσση εβδομαδιαία εφημερίδα του Καναδά (Μόντρεαλ) «Ελληνικός Ταχυδρόμος», που έδινε έμφαση σε ό,τι γινόταν τα χρόνια εκείνα στην Ελλάδα, κυρίως με τις ανταποκρίσεις του δημοσιογράφου Μίχου Κωστόπουλου (προδικτατορικά, στην Ελλάδα, αρχισυντάκτη του περιοδικού «Ταχυδρόμος» και μεταδικτατορικά της «Αυγής») από το Λονδίνο, όπου είχε καταφύγει.

Και ήταν τον Μάιο του 1969, που πρωτοσέλιδα υπήρχε εκτενής ανταπόκρισή του για την προαναφερόμενη δίκη, όπου και η απολογία του Βασίλη Φίλια, που αποτέλεσε δριμύ «κατηγορώ» κατά της χούντας. Μια απολογία που έκανε ιδιαίτερη αίσθηση στο εξωτερικό.

Στο πρώτο φύλλο της εφημερίδας υπήρξε εκτενής αναφορά από τον Κωστόπουλο στην απολογία, για ν’ ακολουθήσει τις επόμενες δύο εβδομάδες, σε δύο συνέχειες, το πλήρες κείμενο της απολογίας. Κι επειδή η χούντα συνέχιζε τις συλλήψεις αντιστασιακών, αναγράφεται τις ίδιες ημέρες στην ίδια εφημερίδα, πρωτοσέλιδα η είδηση ότι συνελήφθησαν οι γνωστοί δημοσιογράφοι Πέτρος Γαβαλάς, Σοφία Κανά, Μαρία Κοτζαμάνη και Φανή Πετραλιά (που τότε εργαζόταν στη «Γυναίκα»). Και τώρα ιδού, από την ανταπόκριση του Κωστόπουλου, μερικά ψήγματα της απολογίας του Φίλια:

«Για μας όλους η αντίθεση προς την κατάσταση που επιβλήθηκε την 21η Απριλίου 1967 είναι ήδη, από την άποψη της συνταγματικής θεωρίας και πρακτικής, απόλυτη. Η σημερινή κυβέρνηση έχει αναγάγει σε δόγμα νομιμότητας την αρχή "η επανάσταση δημιουργεί δίκαιο", και με βάση αυτή την αρχή νομίζει ότι νομιμοποιείται να χαρακτηρίζει τους αντιπάλους της "εχθρούς του κοινωνικού καθεστώτος". Η εφαρμογή της αρχής αυτής στην οποία στηρίζεται η σημερινή τάξη πραγμάτων, είναι απόλυτα εσφαλμένη.

»Η 21η Απριλίου επιβλήθηκε στον ελληνικό λαό εκ των άνω και από κοινωνική άποψη εκ των έξω, επιβλήθηκε με τη βία και την απειλή των όπλων από δυνάμεις που σε μια ορισμένη στιγμή είχαν τον έλεγχο σε κρίσιμες στρατιωτικές μονάδες.

»Καμιά κοινωνική βάση, ανταπόκριση ή αγκίστρωση είχε ή έχει η 21η Απριλίου. Συνεπώς στερείται του πρωταρχικού χαρακτηριστικού της επαναστάσεως. Δεν είναι παρά στρατιωτικό κίνημα, και μάλιστα κίνημα μερικό, που δεν έτυχε της επιδοκιμασίας παρά μιας μειοψηφίας μεταξύ των μονίμων αξιωματικών. Απόδειξη οι χιλιάδες αποτάξεις και αποστρατείες […]

»Ο νόμος της 21ης Απριλίου απορρέει, από πολιτική βούληση, χωρίς κοινωνική εδραίωση. Συνεπώς είναι αυταρχικός και αυθαίρετος. Να γιατί εμείς, οι αγωνιζόμενοι εναντίον της παρούσης κυβερνήσεως δεν θεωρούμε τους εαυτούς μας παράνομους.

»Πιστεύουμε ότι η κυβέρνηση παρανομεί. Να γιατί θεμελιούται "δικαίωμα αντιστάσεως" […] Εμείς γνωρίζουμε ότι φορείς και δυναμικοί συντελεστές της ιστορικής μεταβολής, ταυτόχρονα και φρουροί της ιστορικής συνέχειας είναι μόνο οι λαοί. Επομένως αντιλαϊκά καθεστώτα δεν μπορεί παρά να είναι εχθρικά, όχι μόνο προς τις δημιουργικές δυνάμεις του λαού, αλλά και προς αυτή την ίδια την ιστορική παράδοση του έθνους.

»Η παράδοξη αυτή δημοκρατία, χωρίς κυριαρχία του δήμου, που θέλει να εδραιώσει η 21η Απριλίου, προσβάλλει ό,τι μεγάλο και ιερό έχει μέσα του ο ελληνικός λαός, και είναι βέβαιο ότι ο λαός αυτός ουδέποτε θα συμβιβαστεί με την αυτοαναίρεσή του».

Στο πλαίσιο

Ενα ακόμη βιβλίο για τον Νίκο Καζαντζάκη, χωρίς εννοείται να εξαντλείται το ενδιαφέρον για τον πιο καταξιωμένο Ελληνα συγγραφέα διεθνώς. Τίτλος: «Νίκος Καζαντζάκης ο Κοσμοπαρωρίτης» - μια καλαίσθητη έκδοση του Μουσείου Μπενάκη, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 60 χρόνια από τον θάνατό του.

Με κείμενα, πάνω στο έργο και τη ζωή του, των: Πίτερ Μπιν, Στυλιανού Αλεξίου, Νίκου Μαθιουδάκη (που έχει και την επιστημονική επιμέλεια της έκδοσης), Θανάση Αγάθου, Ρόντερικ Μπίτον, Βούλας Βασιλειάδη, Χριστίνας Ντουνιά, Δημήτρη Δημηρούλη, Δημήτρη Καλοκύρη. Τα κείμενα συνοδεύονται με φωτογραφίες, πολλές από τις οποίες βλέπουμε για πρώτη φορά.

Τον Τάκη Β. Λαμπρόπουλο, το αφεντικό της Columbia, που είχε το πάνω χέρι στην ελληνική δισκογραφία τη δεκαετία από το τέλος του ’50 ώς το τέλος του ’60, την εποχή δηλαδή της άνθησης του νεότερου ελληνικού τραγουδιού, παρουσίασε ο Φώτης Απέργης στη ραδιοφωνική εκπομπή του «Η κατάλληλη ώρα» - Δεύτερο Πρόγραμμα, καθημερινά 7-8 το βράδυ. Και όχι σε μία αλλά σε τρεις συνεχόμενες εκπομπές. Κι επειδή δεν είχα την ευχέρεια να τις παρακολουθήσω, τις αναζήτησα και τις βρήκα στο YouTube. Aκρως ενδιαφέρουσες.

Η έκθεση «Αγγελογραφίες» του Κώστα Ηρακλή Γεωργίου, που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2017 σε υπαίθριους χώρους στην Καβάλα (έγραψα τότε σχετικά παραδίπλα), παρουσιάζεται από την Τρίτη 27 Φεβρουαρίου ώς τις 30 Μαρτίου και στην Αθήνα: Ελληνοαμερικανική Ενωση, Γκαλερί Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Μασσαλίας 22. Συνοδεύεται από μια πρωτότυπη ηχητική σύνθεση, ως μια «συνομιλία» μεταξύ εικόνας και ήχου.

ΚΑΙ… Γίνεται καραμπινάτο σκάνδαλο χωρίς ένοχους;