«Βάναυσο πράγμα η πραγματικότητα»

«Μαλλιά (πυκνά και μακριά), μουστάκι (μαύρο και παχύ), γυαλιά, ύφος, ακαταστασία, κιθάρα, φωνή και… ο Διονύσης Σαββόπουλος». Ετσι άρχιζα πριν από 50 χρόνια την πρώτη μου συνέντευξη με τον Σαββόπουλο για την εφημερίδα «Δημοκρατική Αλλαγή», 6 Μαρτίου 1967 (ενάμιση δηλαδή μήνα πριν ενσκήψει η χούντα).

Τίτλος: «Η περίπτωση Σαββόπουλος». Υπέρτιτλος: «Ενας καλλιτέχνης όχι σαν τους άλλους». Υπότιτλος: «Μια “εξοντωτική” συνομιλία μαζί του».

To «εξοντωτική» ήταν βέβαια υπερβολικό σε σχέση με τον Σαββόπουλο, ο οποίος εμφανίστηκε ψύχραιμος, ετοιμόλογος, καλοδιάθετος, ωριμότατος για τα 23 του, τότε, χρόνια. Γνώριζε, θέλω να πω, ήδη ποιος ήταν και τι ήθελε.

Σε μια περίοδο που κυριαρχούσε ο Θεοδωράκης, είχε επιβάλει τις δικές του καλλιτεχνικές και εμφανισιακές συμπεριφορές σε μια σημαντική μερίδα κοινού –νέων κυρίως– που έσπευδε να τον ακούσει στις μπουάτ. Μερικά ψήγματα από εκείνη τη συνέντευξη –αρχικά σε σχέση με την εμφάνισή του, καθώς με δέχτηκε φορώντας ένα περίεργο καπέλο:

– Γιατί φοράς αυτό το γελοίο καπέλο;

«Η γνωστή μου κλασική διάθεση να προκαλώ γέλιο. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ αστείου και σοβαρού».

– Γιατί έχεις τόσο πολλά μαλλιά; (Ακου δημοσιογραφική ερώτηση!)

«Γιατί να μην έχω; Μέσα τους κρύβω τέσσερα αφηνιασμένα άλογα. Με πάνε όπου θέλω».

– Γιατί ντύνεσαι έτσι; (Κι άλλη!)

«Λέω ότι έτσι είμαι ωραίος. Εσείς οι άλλοι είστε ίδιοι κι απαράλλαχτοι. Ιδια ρούχα, ίδιες χειρονομίες. Ποιος σας κούρδισε έτσι;»

– Είσαι σνομπ;

«Στα μέτρα που θέλω να διαφυλάξω τον προσωπικό μου χώρο από την έξω από μένα καθημερινή κόλαση, ναι, είμαι. Θα μου πεις βέβαια: Τι προκοπή θα δω μ’ όλα αυτά; Τι να πω, δεν ξέρω».

Επειτα από μερικές ακόμα… εξοντωτικές ερωτήσεις, περνάμε στην εξήγησή του πώς προέκυψε καλλιτέχνης:

«Ολη αυτή η υπόθεση τραγουδούσε μέσα στο κεφάλι μου, πολύ πριν την τραγουδήσω εγώ. Από κει και πέρα είναι ένα θαύμα αυτή η ερωτική σχέση ανάμεσα σε μένα και το ακροατήριο. Με τα τραγούδια μπορώ να πληρώσω τα σπασμένα από τις καθημερινές μου σχέσεις. Κι ακόμη, έτσι μόνο ξέρω να ξεσπώ κοινωνικά».

Ο Μπομπ Ντίλαν

Στο διαμερισματάκι του Σαββόπουλου κυριαρχoύσε –μετά τον ίδιο– η μορφή του Μπομπ Ντίλαν. Ενα πορτρέτο του στον τοίχο, μια αρμαθιά δίσκοι του στο πάτωμα κι ένας που γύριζε στο πικάπ.

– Ποιοι σε επηρέασαν; Ποιους συναδέλφους σου εκτιμάς;

«Με επηρέασαν κατ’ αρχήν ο πατέρας μου (αναγκαστικά) κι ύστερα οι φίλοι μου από τη Θεσσαλονίκη. Υστερα ο “Τρελός Πιερό” και τελευταία ο Μπομπ Ντίλαν. Είμαι πολύ εύπλαστη προσωπικότητα. Ο επηρεασμός όλων αυτών των ανθρώπων επάνω μου υπήρξε εξουθενωτικός. Τελευταία βρίσκομαι κάτω από τη σκιά του Μπομπ Ντίλαν. Για συνάδελφος καλός είναι ο Μάνος Λοΐζος. Ολη αυτή η μανία του για δράση είναι συγκινητική. Εξάλλου είναι τόσο συμπαθητικός μ’ εκείνη τη μεγάλη κεφάλα του!»

Πριν από λίγο καιρό (τότε) είχε κυκλοφορήσει το πρώτο LP του Σαββόπουλου, το «Φορτηγό», εμφανώς λογοκριμένο.

– Γιατί το επιτρέπεις αυτό;

«Εσείς γιατί επιτρέπετε να βγαίνει η εφημερίδα σας μ’ αυτά που γράφει και όχι μ’ αυτά που θα θέλατε να γράφει;… Και οι δυο στο ίδιο καζάνι βράζουμε».

Οι (τότε) νέοι

Προς το τέλος, η άποψή του για το κύμα των γιε – γιε, όπως αποκαλούνταν τότε η μουσική ποπ και οι οπαδοί της:

«Δεν το ξέρω καλά, παρά μόνο από πληροφορίες. Πάντως πιστεύω ότι είναι η μόνη αντιπολίτευση που υπάρχει στη Δύση».

Και η άποψή του για τους νέους του τόπου μας (που τώρα θα είναι κοντά ή άνω των εβδομήντα);

«Δεν έχουν το “νακ” και δεν ξέρουν πώς να το αποκτήσουν. Χρειάζεται ίσως να πέσουν κάποιες βόμβες παραφίνης, έστω και χωρίς λόγο. Να αστράψουν προβολείς στα μάτια φιλήσυχων περαστικών, να γκρεμιστεί κανένα άγαλμα, να πλεύσουν κρεβάτια με μπρούτζινα πόμολα, αργά αργά στον Τάμεση…».

– Και τι θα βγει απ’ όλα αυτά;

«Αυτό δεν εξαρτάται από μένα, ούτε από κανέναν. Ξεκινάς για μια εκδρομή που το τέλος της δεν έχει καμιά σχέση μ’ αυτό που φαντάστηκες. Ξεκινάς μια επανάσταση κι αυτή σου βγαίνει όπου θέλει. Ξεκινάς μια ερωτική σχέση κι αυτή εξελίσσεται σχεδόν ανεξάρτητα απ’ τις θέσεις των δυο ερωτευμένων. Δεν γνωρίζω πιο βάναυσο πράγμα απ’ την πραγματικότητα...»

Στο πλαίσιο

Στερνό αντίο στον Νίκο Κούνδουρο – τον πρωτοπόρο σκηνοθέτη, τον πολιτικοποιημένο πολίτη, τον καλοσυνάτο Δράκο, τον άρχοντα σε όλες τις συμπεριφορές του. Τα πλήθη στο ξόδι του το περασμένο Σάββατο: πολιτικοί, ομότεχνοι, φίλοι, θαυμαστές.

«Στην κηδεία του Κούνδουρου;» με ρώτησε ο ταξιτζής. Κάτι ήξερε κι αυτός, μολονότι ο εκλιπών δεν τα πήγε ποτέ καλά με το λεγόμενο ευρύ κοινό.

Με τον θάνατό του αφανίζεται η γενιά των σκηνοθετών η οποία άλλαξε το κινηματογραφικό τοπίο της Ελλάδας, που βολευόταν με ανώδυνες ιστοριούλες, με μοναδικό «συν» ταλαντούχους ηθοποιούς, που κάνει τις ταινίες αυτές ανθεκτικές ώς τις μέρες μας. Και ακολούθησαν οι νεότεροι (με ισχυρό όμως αντίπαλο την τηλεόραση και τις αμερικανικές «υπερπαραγωγές» - αλλά πάμε αλλού…)

Τον περασμένο Αύγουστο είχα αφιερώσει την παρούσα σελίδα στα 60 χρόνια του «Δράκου» του (που χρειάστηκε πρώτα να αναγνωρίσουν την αξία του οι ξένοι, για να ακολουθήσουν οι δικοί μας…).

Και τον Δεκέμβριο αναφέρθηκα στα 90χρονά του (τα συμπλήρωσε στις 15 του ίδιου μήνα). Λίγους μήνες νωρίτερα τον είχα επισκεφθεί στο σπίτι του – «φιλίας ένεκεν» και ως «αεί φίλος», όπως γενναιόδωρα γράφει σε αφιερώσεις του.

Φαινόταν πτοημένος. Η εισβολή και η κακοποίησή του από τρία ρεμάλια στο φιλόξενο σπίτι του τον Νοέμβριο του ’10, του είχαν λιγοστέψει τη ζωή. Κι αυτός που, εκτός των άλλων, διακρινόταν και για την καλλιγραφία του, παιδεύτηκε να γράψει δυο κουβέντες σε βιβλίο που μου πρόσφερε. Δύσκολο να πιστευτεί ότι πλέον δεν είναι ανάμεσά μας. Αποκούμπι, το έργο του.

ΚΑΙ… Από μασκαράδες, άλλο τίποτα.