Ιράν: η γυναικεία αντίσταση συνεχίζεται με άλλες μορφές

H νέα ένταση στη Μέση Ανατολή και ο κίνδυνος μιας γενικευμένης ανάφλεξης στην περιοχή μετά τις επιθέσεις -των οποίων την ευθύνη ανέλαβε το Ιράν (για πρώτη φορά μετά από τρεις μήνες πολέμου του Ισραήλ κατά της Χαμάς) κατά Ιράκ, Συρίας και Πακιστάν σε αντίποινα για επιθέσεις που δέχθηκε από Ισραήλ, Ισλαμικό Κράτος και την οργάνωση Τζάις αλ-Αντλ- σημειώνεται λιγότερο από δύο μήνες πριν από τις εκλογές της 1ης Μαρτίου.

Σε αυτές το Ιράν δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τον «εξωτερικό εχθρό», αλλά συνεχίζει το σφυροκόπημα και εναντίον του «εσωτερικού εχθρού» για να αντιμετωπίσει το μέτωπο της λαϊκής δυσαρέσκειας ή και πιθανών διαμαρτυριών. Είναι σε αυτό το πλαίσιο που συνεχίζει άτεγκτο κατά των γυναικών που τολμούν να αψηφούν τους θρησκευτικούς νόμους και επιβάλλει παραδειγματικές ποινές «προς γνώση και συμμόρφωση». Γιατί το κακώς αποκαλούμενο κίνημα της μαντίλας, που στην πραγματικότητα είναι κίνημα για τις ατομικές και πολιτικές ελευθερίες, μπορεί να καταστάλθηκε βίαια, αλλά παραμένει ζωντανό έστω και υπό με άλλες μορφές.

Ενδεικτικό της στάσης των ιρανικών Αρχών είναι πως τη Δευτέρα, την επομένη που οι δημοσιογράφοι Νιλουφάρ Χαμεντί και Ελαχέχ Μοχαμαντί απελευθερώθηκαν (έπειτα από 17 μήνες φυλακή) καταβάλλοντας εγγύηση 178.000 ευρώ έως ότου εκδικαστεί η έφεσή τους, η ιρανική δικαιοσύνη ανακοίνωσε ότι τους ασκούνται νέες ποινικές διώξεις γιατί δεν έφεραν «ως όφειλαν» μαντίλα βγαίνοντας από τη φυλακή.

Η 31χρονη Χαμεντί ήταν η πρώτη που δημοσιοποίησε τη σύλληψη της Μαχσά Αμινί από την αστυνομία ήθους, επειδή δεν έφερε σωστά τη μαντίλα, και τον μετέπειτα θάνατό της στις 16 Σεπτεμβρίου του 2022. Και η 36χρονη Μοχαμαντί κάλυψε την κηδεία της 22χρονης Κούρδισσας, όταν και άρχισαν οι διαμαρτυρίες που συγκλόνισαν τη χώρα επί μήνες, οι οποίες σταμάτησαν μόνο μετά την ακραία καταστολή: 500 νεκροί, περισσότεροι από 22.000 συλληφθέντες και 8 άνθρωποι που εκτελέστηκαν, ένας από αυτούς δημόσια. Οι δύο γυναίκες καταδικάστηκαν τον Οκτώβριο του 2023 -σε 13 και 12 χρόνια κάθειρξη, αντίστοιχα- με τις κατηγορίες της συνεργασίας με τις ΗΠΑ, της συνωμοσίας κατά της εθνικής ασφάλειας της προπαγάνδας κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας, ενώ τους απαγορεύτηκε επίσης η εργασία σε ΜΜΕ, η συμμετοχή σε πολιτικά κόμματα και η χρήση κοινωνικών δικτύων για δύο χρόνια.

Διεθνής έκκληση

Το Διεθνές Ταμείο Μίντια Γυναικών (IWMF) έκανε την Τρίτη έκκληση προς τις αρχές να αποσύρουν όλες τις κατηγορίες κατά των δύο δημοσιογράφων και να προχωρήσουν στη δίχως περιοριστικούς όρους απελευθέρωσή τους. «Αυτή η ανηλεής κατηγορία καταδεικνύει την απόφαση των Αρχών του Ιράν να σωπάσουν τις φωνές των γυναικών και να διώξουν τον ανεξάρτητο Τύπο, με όποιο τίμημα». Περισσότεροι από 100 δημοσιογράφοι συνελήφθησαν επειδή κάλυπταν τις κινητοποιήσεις στο Ιράν σύμφωνα με την Επιτροπή Προστασίας των Δημοσιογράφων, από τους οποίους 21 παραμένουν στη φυλακή.

Τη Δευτέρα, επίσης, η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, κατήγγειλε πως το Ιράν φυλάκισε τον Σαλέχ Νικμπάχτ, δικηγόρο της Μαχσά Αμινί, μετά την επιστροφή του από το Στρασβούργο τον Δεκέμβριο, όπου παραβρέθηκε για να παραλάβει το βραβείο Σαχάροφ που απονεμήθηκε μετά θάνατον στη νεαρή Κούρδισσα και το κίνημα διαμαρτυρίας με κεντρικό σύνθημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία». Η Μέτσολα δήλωσε πως πληροφορήθηκε πως ο Νικμπάχτ καταδικάστηκε για προπαγάνδα κατά του συστήματος και χαρακτήρισε ως «απαράδεκτη και ασυγχώρητη» τη σύλληψη του νομικού και την κατάσχεση των 50.000 ευρώ που συνόδευαν το βραβείο.

Την ίδια ημέρα επαναστατικό δικαστήριο καταδίκασε τη βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης φυλακισμένη ακτιβίστρια Ναργκές Μοχαμαντί σε άλλους 15 μήνες φυλακή και «δύο χρόνια εξορίας από την Τεχεράνη και τις όμορες επαρχίες, απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα, συμμετοχής σε πολιτικές ομάδες και χρήση έξυπνων κινητών», επίσης για προπαγάνδα κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Εκ του περισσού ποινή, αφού η 53χρονη αγωνίστρια για τα ανθρώπινα και τα δικαιώματα των γυναικών αλλά και κατά της θανατικής ποινής δεν μπορεί να πάει πουθενά: έχει συλληφθεί 13 φορές, έχει καταδικαστεί συνολικά κατά διαφορετικά διαστήματα σε περισσότερα από 32 χρόνια φυλακή και 154 μαστιγώματα. Αυτή η τελευταία είναι η πέμπτη καταδίκη της από τον Μάρτιο του 2021, όπου από το κελί της στήριξε το κίνημα διαδηλώσεων του 2022-2023 και έγραψε το βιβλίο «Λευκά βασανιστήρια» για τους κρατούμενους σε απομόνωση και μια έκθεση για τις συνθήκες κράτησης των γυναικών και τις καταχρήσεις που υφίστανται.

Παρά τον φόβο, οι γυναίκες που δεν έχουν απεμπολήσει όνειρα και διεκδικήσεις για μια ελεύθερη ζωή, λέει η Ιρανο-ισπανή πολιτική αναλύτρια Αναχίτα Νασίρ, κόρη μιας οικογένειας που πάλεψε κατά του Σάχη, αλλά αναγκάστηκε να εξοριστεί όταν βίωσε την αυταρχική στροφή της Επανάστασης. «Μετά την αδιανόητη καταστολή, το κίνημα άλλαξε στρατηγική. Σήμερα δεν βγαίνουν στον δρόμο χιλιάδες άνθρωποι, γιατί στρατός ή επαναστατική φρουρά θα πυροβολούσαν χωρίς ενδοιασμούς. Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα υψηλό επίπεδο πολιτικής ανυπακοής στη χώρα: ανώνυμοι άνθρωποι που καθημερινά προσπαθούν να “διαρρήξουν” τους περιορισμούς του καθεστώτος για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους. Σε αυτή την ανυπακοή πρωταγωνιστούν και πάλι οι γυναίκες που αποφασίζουν να πάνε στη δουλειά τους ή στα πανεπιστήμιά τους με βαμμένα νύχια, χωρίς μαντίλα ή με μαντίλα που αφήνει ελεύθερη μια τούφα μαλλιά ή είναι πολύχρωμη και με λουλούδια, αντί για σκούρα όπως λέει ο ισλαμικός νόμος. Με αυτά τα μικρά δείγματα οι Ιρανές κινδυνεύουν να φυλακιστούν, να βιαστούν, να εκτελεστούν. Αν για τη Δύση αυτά μοιάζουν με απλές ασήμαντες πράξεις, για εκείνες είναι τεχνικές αντίστασης. Οπως είναι και τα κοινωνικά δίκτυα, που έχουν μετατραπεί σε πεδίο εικονικής μάχης όπου οι γυναίκες οργανώνονται και οικοδομούν συμμαχίες στο εσωτερικό, αλλά και με το εξωτερικό, δηλαδή βρίσκουν διεθνή στήριξη. Πολύ σημαντική για όσες πέθαναν ή θα πεθάνουν, όσες αγωνίζονται ή βρίσκονται στη φυλακή, οποιαδήποτε γυναίκα θυσιάζει τη ζωή της σε αυτόν τον αγώνα σε μια συγκυρία όπου το μιντιακό ενδιαφέρον δεν βρίσκεται πλέον στο Ιράν».