Είναι από τις απίστευτες, τραγικές συγκυρίες που δεν τις χωράει ο ανθρώπινος νους. Τη νύχτα της 8ης Ιανουαρίου 1970 ο διεθνούς φήμης συνθέτης Γιάννης Χρήστου επέστρεφε στο σπίτι του, έχοντας γιορτάσει τα 44 γενέθλιά του, όταν το αυτοκίνητο που οδηγούσε η σύζυγός του Θηρεσία πλαγιολίσθησε και προσέκρουσε σε στύλο. Και οι δύο πέθαναν, αφήνοντας πίσω τους τρία παιδιά...
Ακριβώς 45 χρόνια μετά, ανοίγει ένας νέος κύκλος προβολών στην Ελλάδα και το εξωτερικό του ντοκιμαντέρ «Anaparastasis: Η ζωή και το έργο του Γιάννη Χρήστου (1926-1970)» του Κωστή Ζουλιάτη, που ρίχνει φως στην προσωπικότητα και το ανήσυχο πνεύμα του πρωτοποριακού συνθέτη και μεγάλου στοχαστή.
Το ντοκιμαντέρ θα παρουσιαστεί στην αίθουσα του ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας, στο πλαίσιο του τριήμερου αφιερώματος (4-6/1) που διοργανώνει το Δημοτικό Ωδείο της πόλης. Στις 8 Ιανουαρίου -διπλή επέτειος της γέννησης και του θανάτου του Γιάννη Χρήστου- ξεκινούν προβολές στην Αθήνα, στον κινηματογράφο «Τριανόν». Στην πρεμιέρα (20.30), η μεσόφωνος Μαργαρίτα Συγγενιώτου και ο πιανίστας Θόδωρος Κοτεπάνος θα παρουσιάσουν ένα ρεπερτόριο εμπνευσμένο από το έργο του Χρήστου, συμπεριλαμβάνοντας και το περίφημο πιανιστικό του έργο «Εξι τραγούδια σε ποίηση Τ. Σ. Ελιοτ».
Το φιλμ ακολουθεί τη σύντομη αλλά συναρπαστική διαδρομή του Χρήστου, με την παρουσίαση της εργογραφίας του, με σπάνια οπτικοακουστικά ντοκουμέντα αλλά και συνεντεύξεις με συνεργάτες και φίλους του: Ρούπερτ Χούμπερ, Θόδωρος Αντωνίου, Στέφανος Βασιλειάδης, Στέλλα Γαδέδη, Κάρολος Κουν, Μίλτος Λογιάδης, Νίκος Μαμαγκάκης, Σπύρος Σακκάς, Γρηγόρης Σεμιτέκολο, Νέλλη Σεμιτέκολο, Φίλιππος Τσαλαχούρης, Ντόρα Τσάτσου κ.ά.
Από τους πλέον καινοτόμους δημιουργούς του 20ού αιώνα, ο Χρήστου εισήγαγε τομές στον κόσμο των ήχων, στα μουσικά συστήματα και στο φιλοσοφικό σύμπαν που διαπνέει τις συνθέσεις του: ο μύθος, το υπερβατικό, ο μυστικισμός, το αρχέγονο, η τελετουργία, το απρόσιτο, ο πανικός, η υστερία... Απελευθερώνει ένα πλατύ εύρος συναισθημάτων και εξαναγκάζει τους κοινωνούς της τέχνης του, ακόμα και τους πιο ανύποπτους, να αντιδράσουν.
«Η λειτουργία της μουσικής είναι να δημιουργεί ψυχή, δημιουργώντας τις συνθήκες για μύθο, τη ρίζα κάθε ψυχής», έλεγε. «Οπου δεν υπάρχει ψυχή, η μουσική τη δημιουργεί. Οπου υπάρχει ψυχή, η μουσική την υποστηρίζει».
Παρακολουθούμε τα πρώτα βήματά του στο Κάιρο όπου γεννήθηκε, στην κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια, όπου πήρε τα πρώτα μαθήματα πιάνου, στην Αγγλία, όπου σπουδάζει Φιλοσοφία με τον Λούντβιχ Βιτγκενστάιν και τον Μπέρτραντ Ράσελ. Στην Ιταλία, μόλις 23 χρόνων, δημιουργεί την πρώτη του μεγάλη σύνθεση «Μουσική του φοίνικα», που το 1950 παρουσιάστηκε στο Κόβεν Γκάρντεν αφήνοντας τους πάντες άφωνους.
Με τα «Εξι τραγούδια σε ποίηση Τ. Σ. Ελιοτ» (1955) «η τραγικότητά του αγγίζει τα όρια της παραίσθησης». «Ελευθερώνεται» με τις «Μετατροπές» (1960), ένα έργο «εκστατικό, εμπνευσμένο, φωτεινό», όπως παρατηρεί ο Ρ. Χούμπερ. Με τις «Πύρινες γλώσσες» (1964) επιχειρεί να αποδώσει το μυστήριο της Πεντηκοστής: «είναι η ώρα που ο άνθρωπος φωτίζεται με μια φλόγα που δεν είναι δικιά του», σύμφωνα με τον ίδιο. Με την «Πράξη» υπερβαίνει τη μουσική, καθώς την ενώνει με το θέατρο, τον χορό, τη φιλοσοφία.
Συνεργάστηκε με τον Κάρολο Κουν, ο οποίος αισθάνθηκε «μια περίεργη ταύτιση μαζί του», αλλά και με τον Γρηγόρη Σεμιτέκολο (που πριν από λίγες ημέρες έφυγε από τη ζωή) στην «Αναπαράσταση» που ξεκινά με το πάτημα του κλαβιέ και μια κραυγή για να εξελιχθεί σε πιανιστικό κρεσέντο.
«Απαιτητικός σαν καλλιτέχνης και τρομερά ευαίσθητος, εργατικός, επίμονος», όπως τον περιγράφει η Νέλλη Σεμιτέκολο, ο Γιάννης Χρήστου ήταν ένας συνθέτης εκτός συμβάσεων και ορίων. «Το θέμα δεν είναι να κάνεις τέχνη, είναι να μπορείς να συνδεθείς ο ίδιος με τις δυνάμεις που σε περιβάλλουν», έλεγε.
Δυστυχώς με τον πρόωρο χαμό του δεν ολοκληρώθηκαν τα σχέδιά του που θα απογείωναν κι άλλο την τέχνη του και θα πρόβαλλαν την Ελλάδα σε όλο τον κόσμο. Το ντοκιμαντέρ, όμως, του Κ. Ζουλιάτη συνεχίζει την επιτυχημένη πορεία του: θα προβληθεί σε ειδικές εκδηλώσεις στην Κέρκυρα, στην Αρχαία Ολυμπία και θα ταξιδέψει στο Λος Αντζελες, για το αφιέρωμα που οργανώνει το California Institute of Arts, στις 8 Φεβρουαρίου.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας