«Αντίο Λακάν» στο 13ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου

Τη ψυχαναλυτική θεραπεία μιας γυναίκας με τον αντισυμβατικό Γάλλο ψυχαναλυτή Ζακ Λακάν, μιας γυναίκας που προσπαθεί να κατανοήσει γιατί η επιθυμία της να γίνει μητέρα έχει πέσει σε οδυνηρό αδιέξοδο, περιγράφει η ταινία του Richard C. Ledes «Αντίο Λακάν» («Adieu Lacan»).

Η πανελλαδική πρεμιέρα της γίνεται στο πλαίσιο του 13ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας (Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου, στις 7 το απόγευμα) στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

Αμέσως μετά θα ακολουθήσει συζήτηση του σκηνοθέτη με το κοινό.

Ο Richard C. Ledes, που η αγάπη του για τις ελληνικές του ρίζες τον οδηγούν όλο και συχνότερα στη χώρα μας, εμπνεύστηκε την ταινία από την πραγματική ιστορία της Betty Milan, μιας Βραζιλιάνας ψυχαναλύτριας και συγγραφέως. Βασισμένη στο θεατρικό έργο «Αντίο, γιατρέ» («Adeus Doutor») και τη νουβέλα «Ο παπαγάλος και ο γιατρός» («O Papagaio e o Doutor») όπου η συγγραφέας αφηγείται το ψυχαναλυτικό της ταξίδι, η ταινία ακολουθεί τα μονοπάτια της αληθινής εμπειρίας που αποκόμισε στις συναντήσεις της με τον Λακάν.

Όπως είπαν κάποιοι θεατές παρακολουθώντας την, «...επιτέλους, η ψυχανάλυση έφτασε στον κινηματογράφο». Και όπως γράφει η Mavis Himes, ψυχαναλύτρια, κλινική ψυχολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «The Power Of Names», «με ρεαλιστική οξυδέρκεια και καλλιτεχνική μαεστρία το «Αντίο Λακάν» προσφέρει μια διορατική και ακριβή αφήγηση μιας πραγματικής ψυχαναλυτικής θεραπείας.

Κατά τη γνώμη μου, πρόκειται για ένα αληθινό αριστούργημα που αποτυπώνει με ευαισθησία, λεπτότητα και ακρίβεια μια ψυχαναλυτική θεραπεία, και συγκεκριμένα, μια αγωγή που εξελίσσεται σύμφωνα με τις γραμμές της λακανικής ψυχανάλυσης».

Μια νεαρή γυναίκα, η Σερίεμα, μετά από δύο αποβολές και την πιθανή διάλυση που η κατάσταση μπορεί να επιφέρει στο γάμο της, προσπαθεί να κατανοήσει γιατί η πορεία της προς τη μητρότητα έχει φτάσει σε τέτοιο φοβερό αδιέξοδο. Για αυτό το λόγο ταξιδεύει από τη Βραζιλία στο Παρίσι, το 1972, για να υποβληθεί σε ψυχαναλυτική θεραπεία με τον αντισυμβατικό Γάλλο αναλυτή Ζακ Λακάν. Η ψυχανάλυσή της αποτελεί μια προσπάθεια να λύσει το αίνιγμα που την απασχολεί: γιατί η μητρότητα έχει γίνει μια φαινομενικά αδύνατη πραγματικότητα;

Οπως αναφέρει ο σκηνοθέτης, «Ο Jacques Lacan (1901-1981) υπήρξε αμφιλεγόμενος Γάλλος ψυχαναλυτής, ο οποίος σήμερα αναγνωρίζεται ευρέως ως ένας από τους σημαντικότερους διανοητές του 20ού αιώνα. Το έργο του, γνωστό για τη δυσκολία του, αποκτά μια ανθρώπινη διάσταση μέσα από τα γραπτά της Betty Milan, που αποτέλεσαν τη βάση της ταινίας "Αντίο Λακάν". Αυτή η ανθρώπινη διάσταση στάθηκε η έμπνευσή μου για να δημιουργήσω την ταινία».

«Ήμουν τυχερός που βρήκα στον David Patrick Kelly, ηθοποιό του οποίου η εξαιρετική ερμηνεία στον ρόλο του Λακάν φωτίζει σε βάθος το πάθος του ψυχαναλυτή για το έργο του. Η ερμηνεία της Ismenia Mendes ως Σερίεμα, της νεαρής γυναίκας που επιλέγει να ξεκινήσει ψυχανάλυση, αποτελεί το τέλειο αντίβαρο στον Λακάν όπως τον αποδίδει ο Kelly: η νεότητά της και η προσήλωσή της στην αλήθεια της δικής της εμπειρίας κάνουν τη συνάντησή τους καθηλωτική».

«Η διευθύντρια φωτογραφίας Valentina Caniglia κι εγώ αντλήσαμε ιδιαίτερη έμπνευση από την ταινία "Το Πάθος της Ζαν Ντ' Αρκ" (La Passion de Jeanne d'Arc / 1928) του Carl Theodor Dreyer. Η κλασική αυτή βωβή ταινία χρησιμοποιεί ακραίες γωνίες λήψης για να απεικονίσει τη ριζική ασυμμετρία ανάμεσα στη θέση της Ζαν Ντ' Αρκ και αυτή των κατηγόρων της. Στην ψυχανάλυση, τουλάχιστον στο έργο του Φρόιντ και του Λακάν, ο αναλυτής βρίσκεται στη θέση της αιτίας της επιθυμίας για το άτομο που κάνει ανάλυση – μια εντελώς ασύμμετρη σχέση, όπως μπορεί να επιβεβαιώσει όποιος είχε γονείς, φροντιστές ή έχει ερωτευτεί.

Αυτή η προσέγγιση στην ψυχανάλυση οφείλεται στη θεωρία της μεταβίβασης, και θεωρούσα κρίσιμο να το αποδώσω σωστά: οι ψηλές, χαμηλές και συχνά πλάγιες γωνίες της ταινίας του Dreyer αποτέλεσαν έμπνευση για τη λύση που επεξεργαστήκαμε με την διευθύντρια φωτογραφίας. Στους μήνες πριν από τα γυρίσματα, συναντιόμασταν επανειλημμένα για να διαμορφώσουμε, να αναθεωρήσουμε, να απορρίψουμε και να ξαναδουλέψουμε πλήρως την προσέγγισή μας για τη λήψη κάθε σκηνής. Ήξερα ότι τη στιγμή των γυρισμάτων θα μπορούσαμε να πάρουμε αποφάσεις για την κάμερα που, παραδόξως, θα ήταν εντελώς αυθόρμητες και βασισμένες στην ερμηνεία των ηθοποιών, χάρη στην προετοιμασία μας».

«Νιώθω εξαιρετικά τυχερός και ευγνώμων για το έργο όλων των μελών του μικρού μας καστ και συνεργείου. Με έναν πολύ περιορισμένο προϋπολογισμό και χρόνο, η αφοσίωσή τους έκανε την ταινία δυνατή και έδωσε ζωή σε αυτή τη σημαντική ιστορία».

Παίζουν: David Patrick Kelly, Ismenia Mendes, Antu Yacob.

Βιογραφικό Richard C. Ledes

Ο βραβευμένος σκηνοθέτης, συγγραφέας και media artist Richard C. Ledes, έχει βάση τη Νέα Υόρκη, την Αθήνα και το Παρίσι. Σπούδασε Αρχαία Ελληνικά, Αγγλική Φιλολογία και Θέατρο στο Amherst College της Μασαχουσέτης και πήρε διδακτορικό στη Συγκριτική Λογοτεχνία από το New York University (NYU).

Ανάμεσα στις ταινίες του περιλαμβάνονται: η ρομαντική κωμωδία «Ikonophile Z» -η οποία μόλις ξεκίνησε την online διαδρομή της-, με πρωταγωνιστές τους Betsy Aidem, Mitzi Akaha και T. Ryder Smith.

Οι ταινίες «Foreclosure» (2014), με τον Michael Imperioli, «A Hole in One» (2004), με τη Michelle Williams και τον Meat Loaf, «The Caller» (2008 – βραβείο Made in New York στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Tribeca), «Fred Won't Move Out» (2012 - επιλέχθηκε από το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου BFI ως μία από τις δέκα καλύτερες ταινίες του Elliott Gould) κ.ά.