Η... σκύλα της Εϊμι Ανταμς

Οταν η Εϊμι Ανταμς βρίσκεται στην οθόνη, το βλέμμα στυλώνεται πάνω της. Τέτοια ηθοποιός είναι. Και νομίζω ότι αυτό που ξεχωρίζει έναν ηθοποιό είναι η ικανότητα να δώσει στον θεατή την άδεια να εισχωρήσει βαθιά στο συναίσθημα που ενσαρκώνει την οποιαδήποτε στιγμή, σε οποιoνδήποτε ρόλο. Στη ζωή έχουμε μάθει να αποφεύγουμε όσα μας τρομάζουν με αποτέλεσμα μια μερική ψυχική νέκρωσή μας. Το γεγονός ότι στο πρόσωπο της Ανταμς «διαβάζουμε» την αγάπη μιας μητέρας για το τετράχρονο αγοράκι της μαζί με τον θυμό, την απελπισία και την εξάντληση, μας κινεί να συνεχίσουμε να την παρακολουθούμε. Να ζήσουμε τα συναισθήματα που εμείς αποφεύγουμε καθημερινά μέσα από το δραματικό πρόσωπο. Ζώντας τα, τα ευχαριστιόμαστε. Γιατί τελικά η ζωή είναι απολαυστική μόνο και μόνο όταν τη βιώνουμε απευθείας με τα καλά και τα κακά της, ακριβώς όπως φαίνεται να τη βιώνουν οι ήρωες στον κινηματογράφο.

Στην περίπτωση του «Nightbitch», η Ανταμς τονίζει διπλά αυτή τη διαδικασία επανασύνδεσης με το υποσυνείδητο, όχι μόνο εξαιτίας της έμφυτης υποκριτικής ικανότητάς της αλλά γιατί αυτό ακριβώς πραγματεύεται η ταινία. Μια νέα μάνα, στον αποκλειστικό ρόλο της φροντίδας του παιδιού της, νιώθει αποκομμένη από φίλους και κοινωνικό περίγυρο. Νιώθει ότι κανείς δεν μπορεί να αντιληφθεί τον πόνο της απομόνωσής της στον νηπιακό κόσμο, αλλά ούτε και την ολοκληρωτική αφοσίωση που νιώθει σ’ αυτόν. Κάτι βασικό και απαραίτητο λείπει από τη ζωή της. Κάτι που κανείς γύρω της δεν αναζητά, ακόμα και άλλες μητέρες. Ζει και δεν ζει. Θέλει να ουρλιάξει, αλλά περιορίζεται στη σιωπή. Θέλει να τα σπάσει όλα, αλλά αρκείται στο να παρατηρεί τα «αποδομητικά» παιχνίδια του παιδιού της. Μόνο όταν έρχεται σε επαφή με το ωμό, ζωώδες ένστικτο που την κυριεύει, αίφνης ξυπνάει. Η μάνα είναι σαν τη σκύλα μάνα. Αγρια. Χωρίς λόγια. Με σώμα και αίμα καυτό. Ολόκληρη μια ζωτική ενέργεια.

Η ταινία της Μάριελ Χέλερ –η οποία βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο της Rachel Yoder– δεν ενδιαφέρεται να εγκλωβίσει την προσοχή του κοινού σε κάποια ιστορία τρόμου όπου η γυναίκα μεταμορφώνεται σε ζώο με όλα τα επακόλουθα αυτού. Η «Μητέρα» της Ανταμς τις νύχτες μπορεί να βλέπει να της φυτρώνει ουρά και την ημέρα να πηγαίνει βόλτα τον γιο της στο πάρκο όπως κάθε άλλη μέρα. Στόχος της σκηνοθέτριας δεν είναι ούτε η βία, ούτε το αίμα, όπως θα περιμέναμε ίσως από έναν άνδρα σκηνοθέτη. Στόχος της είναι να μας δώσει να καταλάβουμε τον κόσμο της μητρότητας όχι σαν κάτι ειδυλλιακό, γλυκό και προπαντός εύκολο. Αντίθετα, ως γυναίκα, μητέρα και δημιουργός, η Χέλερ θέλει να συνδέσει την ανώνυμη και αέναη σχέση της μητρότητας με τη χθόνια ύπαρξη όλων των ζωντανών.

«Η προσέγγισή της ήταν απελευθερωτική» είπε η Ανταμς σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου για τη σκηνοθέτρια, την οποία κάλεσε η ίδια ως παραγωγός της ταινίας. «Ο αποκλεισμός από την κοινότητα φέρνει απομόνωση. Η ηρωίδα δεν ταυτίζεται πλέον με τους φίλους της, τους οποίους όμως δεν έχει ακόμα αναπληρώσει με άλλους. Εχει να κάνει με τον δισταγμό της να εγκαταλείψει το πρόσωπο, το οποίο πίστευε πως αποτελούσε την ταυτότητά της. Αλλά όταν αποδέχεται την αδάμαστη πλευρά της μητρότητας, αρχίζει να αποκαθίσταται η αίσθηση του εαυτού της».

«Εάν αποδεχτούμε την έμφυτη αξία του γονικού ρόλου στο κοινοτικό επίπεδο, αυτό σίγουρα θα επιφέρει θετικές αλλαγές στην ανθρώπινη κοινωνία γενικά» πρόσθεσε.

Η συμβατική κοινωνία θέλει να βλέπει τη μητρότητα σαν κάτι το αυτονόητο. «Τώρα που η κόρη μου είναι 14 χρόνων έχω αποκτήσει μια άλλη προοπτική. Κάτι που έμαθα, παραδείγματος χάριν, είναι ότι η μονοτονία της ανατροφής ενός παιδιού εξελίσσεται σε ανάμνηση... Και τι δεν θα έδινα για να ξανατραγουδήσω το νανούρισμα που της τραγουδούσα πέντε φορές την ημέρα...» χαμογέλασε η Ανταμς. «Μου αρέσει η δυαδικότητα της ταινίας που δείχνει τον αγώνα μιας μητέρας αλλά και τη βαθιά αγάπη και χαρά της» πρόσθεσε.

Πάλι, η ταινία δεν αφορά μόνο μητέρες ή γονιούς αλλά την εξέλιξη του ανθρώπου γενικότερα. «Πρόκειται για μια αλληγορία που έχει σχέση με το θέμα της ταυτότητας, μεταμόρφωσης και ενδυνάμωσης» είπε η ηθοποιός. «Υπάρχει δύναμη στο να παίρνεις κάτι σιωπηλό και να το εκφράζεις. Στο να δίνεις φωνή στον φόβο για την ανυπαρξία και την ασημαντότητα. Ως ηθοποιός ένιωσα δύναμη σταματώντας να κρίνω τον εαυτό μου. Δεν σκεφτόμουν το παίξιμό μου. Ημουν απλώς παρούσα».

Ωστόσο, απ’ όποια πλευρά και να το δεις το θέμα, η λέξη «γυναίκα» επανέρχεται. Ποιο είναι αυτό το «σιωπηλό» που αναζητά έκφραση; Η ταινία, λέει η Ανταμς, πυροδοτεί συζητήσεις για «τη γυναίκα, το σώμα της, την επιθυμία και τον θυμό της». Ταυτόχρονα, όπως υπονοεί και ο τίτλος, η ταινία επιμένει πως η γυναίκα δεν είναι πια το θύμα της κοινωνίας αλλά, εν δυνάμει, το μοναδικό μέλος μιας οικογένειας που δύναται να επαναφέρει τη χαμένη σύνδεση της μονάδας και κατ’ επέκταση της κοινότητας με τη φύση. Την άγρια φύση των μαινάδων.

Το να έρθουμε σε συνειδητή επαφή με το ζωικό μας ένστικτο, συνεχίζει η ηθοποιός, μας φέρνει πιο κοντά στην αρχέγονη φύση μας. «Αφαιρεί τις προσδοκίες και τα φίλτρα, το κάθε φινίρισμα τελειότητας, φέρνοντάς μας κοντύτερα στην κατανόηση των αναγκών μας και των αναγκών των συντρόφων μας ή των παιδιών μας με τρόπο αυθόρμητο».

Αναπολώντας τα πρώτα χρόνια της κόρης της, η Ανταμς θυμάται ότι είχε συγκεκριμένες ιδέες για την ανατροφή της και για το πώς έπρεπε να γίνονται τα πράγματα. Ομως η ταινία την ώθησε να διερωτηθεί: «Γιατί δεν την άφησα ελεύθερη; Γιατί ένιωθα πως έπρεπε να τη μάθω να ζωγραφίζει σε μία σελίδα χαρτί; Μήπως αυτή η ανάγκη μου να “τη μάθω” έκφραζε τον φόβο μου; Μήπως προσπαθούσα να την προστατέψω περιχαρακώνοντάς τη σε ένα κουτί;»

Είτε είμαστε γονείς είτε όχι, πρώτα απ’ όλα το «Nightbitch» μάς καλεί να αφήσουμε κατά μέρος τον φόβο μας και να ζήσουμε στο παρόν, όσο πιο ελεύθερα μπορούμε. Να εξουδετερώσουμε την παρόρμησή μας να «διδάξουμε». Αντ’ αυτού, να μάθουμε εμείς από τα ζώα και μικρά παιδιά.