Μονομαχία πατέρα - γιου στην άγρια φύση

Είναι ήδη sold out, 300 προνοητικοί πρόλαβαν και την «έκλεισαν» (3 ευρώ μόνο) την ταινία «Digger» του Τζώρτζη Γρηγοράκη. Προβάλλεται την Πέμπτη στο online 61ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μία από τις τρεις ελληνικές που διαγωνίζονται για τον Χρυσό Αλέξανδρο.

Πρώτη μεγάλη ταινία του γνωστού από τις μικρού μήκους δουλειές του, είχε αρχίσει εδώ και καιρό να συζητιέται. Πήγε στο «Πανόραμα» του Βερολίνου, στο Σεράγεβο, στο Πουσάν, στο Σάο Πάολο, έκανε την αμερικανική πρεμιέρα της στη Φιλαδέλφεια. Μακάρι να επιτρέψει η πανδημία να την απολαύσουμε γρήγορα και σε μια αίθουσα, όπως της αξίζει. Μόνο με πρώτη ταινία δεν μοιάζει. Σύνθετη, αιχμηρή, με μια βαθιά ευγένεια και μέτρο αξιοζήλευτο κι ένα θέμα που σε ταράζει.

Ο Νικήτας έχει καταφέρει να στήσει μια αυτάρκη ζωή στην ερημιά, μέσα σε ένα ορεινό δάσος, που το αγαπάει και το φροντίζει. Μέχρι που μια επιθετική βιομηχανία αρχίζει να κατατρώει δέντρα, να αλλοιώνει το περιβάλλον, να τον απειλεί. Και μαζί με αυτήν, καταφτάνει και ένας γιος, που έχει πολλά χρόνια να τον δει, δυναμικός πάνω στη μηχανή του, με οργή και αποφασιστικότητα: να πάρει μέρος από τη γη που του ανήκει. Οι δυο άντρες θα συγκρουστούν, το τέλος σού κόβει την ανάσα - σπόιλερ δεν θα κάνουμε. Ηδη αρκετά έχουμε να ρωτήσουμε τον Τζώρτζη Γρηγοράκη.

● Πώς νιώθετε που η Θεσσαλονίκη γίνεται διαδικτυακά;

Δυστυχώς, ενώ οι ταινίες καταφέρνουν να ταξιδέψουν σε φεστιβάλ, αυτό που στερούμαστε είναι η επαφή με το κοινό. Για μας τους κινηματογραφιστές αυτή την ιδιαιτερότητα έχουν, ότι επικοινωνούμε με θεατές, συζητάμε μαζί τους. Ειδικά το ότι «χάσαμε» τη Θεσσαλονίκη είναι πλήγμα.

● Το σενάριό σας είναι σύνθετο, πλούσιο. Τελικά, ποιο ήταν το θέμα σας; Ενας παθιασμένος με τη φύση άνθρωπος ή η σύγκρουση δύο διαφορετικών γενιών και κοσμοθεωριών;

Το σενάριο δουλεύτηκε πολύ, μας δυσκόλεψε, γιατί προσπαθούσαμε να ισορροπήσουμε διάφορα επίπεδα. Η αφετηρία ήταν, βέβαια, ένας άνθρωπος που μένει στη μέση του πουθενά, στην καρδιά ενός δάσους, δηλαδή η ιδέα ήταν άμεσα συνυφασμένη με τον χώρο - το δάσος βρίσκεται στην ορεινή Χαλκιδική. Στην αρχή πιο έντονο ήταν μέσα μου το αδιέξοδο ενός ανθρώπου που έχει κάνει την επιλογή να ζει μια μοναχική ζωή στη φύση, όταν καταφτάνει ένα απειλητικό βιομηχανικό τέρας. Δεν θέλει να φύγει, γιατί θα είναι σαν να πεθαίνει, η ζωή του είναι ταυτισμένη με το δάσος. Αλλά ούτε και μπορεί να μείνει, ξέρει καλά ότι θα χάσει. Μια ιστορία Δαυίδ και Γολιάθ, όπου ο Δαυίδ δεν θα βγει νικητής.

● Και πώς προσθέσατε το θέμα του γιου;

Σκέφτηκα να αναπτύξω τον κεντρικό χαρακτήρα προσθέτοντας μια σχέση που έτσι κι αλλιώς πάντα με ενδιέφερε, τη σχέση πατέρα-γιου. Οταν φτάνει ο γιος, όλα αλλάζουν. Ενώ πιστεύαμε ότι η μεγαλύτερη απειλή ήταν κάτι τεράστιο και εξωτερικό, ξαφνικά ο ήρωας αποκτά έναν ακόμα ισχυρότερο εχθρό. Τον γιο του, που έρχεται μέσα στη νύχτα απειλητικός, ενσαρκώνοντας τα φαντάσματα του παρελθόντος του και διεκδικώντας τη γη του πατέρα.

● Λέτε τον γιο «εχθρό». Εχει όμως τα δίκια του, τα όνειρά του. Και η ματιά σας σέβεται εξίσου αυτούς τους δυο ανθρώπους.

«Εχθρός» είναι στα μάτια του πατέρα του, γιατί τον βάζει σε μια επίπονη διαδικασία, σκάβει το παρελθόν, επιμένει να του ανατρέψει τα δεδομένα της ζωής του. Αλλά στο βάθος οι δύο αυτοί άνθρωποι έχουν μια κοινή ανάγκη: να συνεννοηθούν, να ξαναβρεί ο ένας τον άλλο, ξέρουν ασυνείδητα ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τη συμφιλίωση. Είτε μείνουν μαζί στο τέλος είτε όχι.

● Την ίδια ισορροπία και έλλειψη σχηματικών καταστάσεων επιδεικνύετε και στο θέμα της απειλής του δάσους από τη βιομηχανία. Δεν κρύβετε τίποτα, ότι το χωριό δεν είναι ενωμένο, ότι υπάρχουν άνθρωποι που πουλάνε τη γη τους ή πιάνουν δουλειά στο εργοτάξιο.

Οταν μελετάς ένα θέμα, πρέπει να φαίνεται η πολυπλοκότητά του. Το δίκιο κάθε πλευράς. Εννοείται, όμως, ότι η ταινία έχει θέση. Το δείχνει με τον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα που διαλέγει. Ταυτίζεται με τον άνθρωπο που ζει στο δάσος. Από κει και πέρα όμως, τα πράγματα γίνονται πολύπλοκα. Ακόμα και η δική του στάση ζωής αναγκαστικά φωτίζεται διαφορετικά από τη σχέση με τον γιο του.

● Ο νεαρός ανήκει στη γενιά σας. Τα όνειρά του, να ζει πάνω σε μια μηχανή, να ταξιδεύει χωρίς μόνιμη στέγη, η κληρονομιά της μητέρας του που διεκδικεί, είναι όλα τόσο ανθρώπινα και κατανοητά.

Το βασικό για μένα είναι ότι προσπαθεί κι αυτός να ισορροπήσει. Κάνει ένα προσωπικό ταξίδι. Από «εχθρός» του πατέρα του, γίνεται σωτήρας του. Υπάρχει μια μετατόπιση, που έπρεπε να περάσει μέσα από συγκρούσεις και μια τελευταία σκηνή κορύφωσης. Στο τέλος κατανοεί τη στάση ζωής του πατέρα του.

● Δεν λέτε απλώς την ταινία σας «γουέστερν», καταφέρνετε και να γυρίσετε ένα πειστικό ελληνικό γουέστερν.

Το «είδος» έχει στοιχεία που με ελκύουν και έχουν σχέση με την ιστορία μου. Η κατά μέτωπο σύγκρουση, η βία, ο άγριος φυσικός χώρος, τα θέματα της γης και της οικογενειακής κληρονομιάς.

● Φαντάζομαι πόσο δύσκολα ήταν τα γυρίσματα, υπάρχουν σκηνές που κόβουν την ανάσα.

Χωρίς τη στήριξη των παραγωγών μου, της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη, του Χρήστου Κωνσταντακόπουλου, της Φένιας Κοσοβίτσα, δεν θα γινόταν η ταινία. Τα γυρίσματα στο δάσος του Χολομώντα ήταν σκληρά και επικίνδυνα, με απρόβλεπτες συνθήκες, χιόνια, κατολισθήσεις. Το συνεργείο τα ‘δωσε όλα, κι ας ήταν μικρότερο των αναγκών. Με έναν τρόπο το δάσος, τελικά, μας βοήθησε. Προσαρμόζαμε τα σχέδιά μας στις δικές του διαθέσεις, δεν είχαμε την πολυτέλεια να περιμένουμε.

● Ο Βαγγέλης Μουρίκης ήταν η πρώτη σας επιλογή;

Δεν ήταν απλώς η πρώτη, ήταν η μοναδική. Εχουμε κάνει τρεις ταινίες μικρού μήκους. Πάνω του βασίστηκε το σενάριο και συμμετείχε κι αυτός στο γράψιμο. Πιο δύσκολη ήταν η επιλογή του γιου του, έπρεπε να βρω κάποιον που να ταιριάζουν, μέχρι που βρήκα τον Αργύρη Πανταζάρα.