Ενας αυθεντικά λαϊκός ερμηνευτής με αληθινή ψυχή

Ανθρωπος γνήσια λαϊκός, ιδιοσυγκρασιακός, αψύς, παρορμητικός και παράτολμος, αυθεντικός, υπερευαίσθητος και ειλικρινής, «της αληθινής ψυχής» (όπως τον αποχαιρέτησε ο φίλος και συνεργάτης του στιχουργός Κώστας Φασουλάς), με εγγενές -θα ‘λεγε κανείς- ερμηνευτικό ταλέντο και μια τεράστια λαϊκή φωνή την οποία αναγνώρισαν ακόμα και οι κορυφαίοι του είδους Στέλιος Καζαντζίδης και Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Αυτός ήταν ο Μανώλης Λιδάκης που έφυγε χθες από ανακοπή, πολύ πρόωρα, πολύ αιφνίδια, στα 64 χρόνια του, μόλις δύο μέρες πριν από τα 65α γενέθλιά του (28/2/1960).

Τον περασμένο Ιούλιο ο ίδιος είχε ακυρώσει τις προγραμματισμένες συναυλίες του για να υποβληθεί σε δύο ορθοπεδικά χειρουργεία. Η πρώτη προγραμματισμένη επέμβαση αρθροπλαστικής στο γόνατο έγινε όμως η αρχή μεγαλύτερων βασάνων, αφού κατά τη νοσηλεία που προηγήθηκε κόλλησε στρεπτόκοκκο που του προκάλεσε μεγάλη φλεγμονή, τον ανάγκασε να αναβάλει την επέμβαση και να παίρνει αντιβίωση επί ένα συνεχές δίμηνο, επιβαρύνοντας περαιτέρω την υγεία του (αντιμετώπιζε ήδη προβλήματα καρδιάς) και προκαλώντας επιπλέον σημαντικά κινητικά προβλήματα. Σε νέα ανάρτηση που είχε κάνει ο ίδιος στις αρχές του Οκτωβρίου αναφερόταν σε επιδείνωση και διευκρίνιζε ότι παραμένει σε κέντρο αποκατάστασης. Τελικά τέλη Ιανουαρίου πήρε εξιτήριο και για λόγους ξεκούρασης κατέλυσε σ’ ένα σπίτι στις Κάτω Γούβες Ηρακλείου. Εκεί τον βρήκαν νεκρό χθες το μεσημέρι οι δικοί του, που ανησύχησαν επειδή δεν απαντούσε στα τηλεφωνήματά τους.

Για όσους κάναμε μουσικό ρεπορτάζ χρόνια ο Λιδάκης ήταν μια εξαιρετική περίπτωση τραγουδιστή, αλλά και ένας πάντα ενδιαφέρων και απρόβλεπτος άνθρωπος. Το ραντεβού για μια συνέντευξη μαζί του ήταν μια μικρή περιπέτεια. Μία ερώτηση ή μία παρατήρηση θα μπορούσε να τον εξοργίσει αποσπώντας ποταμούς επιχειρηματολογίας ή αντίστοιχα να τον συγκινήσει μέχρι δακρύων. Και φυσικά δεν έβαζε νερό στο κρασί του όπως και το ίνδαλμά του, ο Στέλιος Καζαντζίδης. Ο ίδιος είχε διηγηθεί πολλές φορές πως «ο Μανώλης Καραντίνης, ο μπουζουξής, μου εξομολογήθηκε ότι ο Καζαντζίδης τού είπε “φέρε μου αυτό το παιδί να το γνωρίσω, να το φιλήσω στον λαιμό πριν πεθάνω”. Πήγα, τον είδα, και πραγματικά με φίλησε στον λαιμό!».

Με τον Καζαντζίδη όμως δεν έμοιαζε μόνο στο ηχόχρωμα, αλλά π.χ. και στον τρόπο που ήθελαν να διαχειρίζονται την πορεία τους. Και ο Λιδάκης επίσης είχε κατά καιρούς περιπέτειες με τις δισκογραφικές εταιρείες. Γνωστή ήταν η διαφωνία του με τον Μάκη Μάτσα της Minos EMI, για τον οποίο θεωρούσε ότι τον υποβίβαζε στους «αναπληρωματικούς» του καταλόγου του. Κι αυτό έγινε αιτία για μια διαφωνία που του κόστισε απουσία έξι χρόνων. «Αυτά γίνονται τη δεκαετία του 1990, όπου εγώ εγκαταλείπω τον Μάτσα και περιμένω να λήξει η ποινή μου. Να ’ναι καλά ο άνθρωπος! Μιλώντας τώρα για το τραγούδι στην Ελλάδα, ένας πάμπλουτος άνθρωπος δεν μπορεί να διαμορφώσει ούτε αισθητική, ούτε πολιτισμό» έλεγε ο ίδιος σε συνέντευξή του στον Αντώνη Μποσκοΐτη (Documento). Το ίδιο παρορμητικά δρούσε και σε άλλες περιστάσεις. Μιλώντας π.χ. στον Κώστα Μανιάτη (news247) είχε εξομολογηθεί πώς παρότι «η SONY πόνταρε σε ένα τραγούδι που λέγεται “Εγώ με την αγάπη μάλωσα”, εγώ δεν το ερμήνευσα ποτέ λάιβ». Γιατί; Απλά διότι, αν και από τα τραγούδια που καταχωρίστηκαν στις μεγαλύτερες επιτυχίες του, εκείνου δεν του άρεσε. «Το ιδανικό στη ζωή είναι να μην έχεις αφεντικά και να κάνεις πάντα αυτό που επιθυμείς» πίστευε.

Πάντως ό,τι ερμήνευε ο Λιδάκης το «έσκιζε». Και ερμήνευσε τριών «ειδών» τραγούδια. Παραδοσιακά κρητικά, κάποτε διασκευασμένα από τον ίδιο -που άλλωστε έγραφε και καινούργια τραγούδια-όπως π.χ. όλα όσα περιλάμβανε ο δίσκος του «Κόκκινο Ακρογιάλι» (2006, Sony) ή και η τεράστια επιτυχία που έκανε το 1997 διασκευάζοντας το «Αστρα μη με μαλώνετε» του Γαργανουράκη. Αυθεντικά λαϊκά ή λαϊκότροπα τραγούδια, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση το άλμπουμ «Καράβι απόψε το φιλί» (1992) με επανεκτελέσεις Τσιτσάνη, Μπαγιαντέρα, Παπαϊωάννου κ.ά. Αλλά και τραγούδια δημιουργών του «έντεχνου» (Γιάννης Σπανός, Σταμάτης Κραουνάκης, Ορφέας Περίδης, Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας, Γιώργος Ανδρέου, Σωκράτης Μάλαμας, Αλκης Αλκαίος, Λίνα Νικολακοπούλου, Αρλέτα, Θοδωρής Γκόνης, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Γιάννης Σπάθας, Κώστας Λειβαδάς, Παντελής Θαλασσινός κ.ά.). Και ακριβώς αυτή η διττή ή και πολλαπλή τελικά ερμηνευτική του δεινότητα αντικατοπτριζόταν συχνά και στη δισκογραφία του. Παράδειγμα το διπλό άλμπουμ «4 κύκλοι τραγουδιών» (1995) που περιλάμβανε από Μπαγιαντέρα και Βάσω Αλαγιάννη μέχρι Ηλία Κατσούλη, Τάσο Γκρους, Τάσο Ρεντζή κ.ά. Ή το διπλό cd «Οσα σου ‘χω πει» στο οποίο ερμήνευε από παραδοσιακά και ρεμπέτικα μέχρι Νίκο Παπαζογλου και Γιάννη Αργύρη.

Ο Μανώλης Λιδάκης είχε γεννηθεί στο Ηράκλειο της Κρήτης ως Εμμανουήλ Σπυρλιδάκης. Στα 9 του πήγε στο ωδείο, όπου σπούδασε θεωρία της μουσικής, κιθάρα και πνευστά, ενώ γρήγορα άρχισε να παίζει (1970-77) εμφώνιο και τρομπέτα στις δύο φιλαρμονικές ορχήστρες του Ηρακλείου. Τότε γνώρισε συμπτωματικά και τον Μάνο Χατζιδάκι που κατέβαινε στην Κρήτη για τον «Μουσικό Αύγουστο»: «Στα μέσα του ’70 ήταν, μόλις είχε βγάλει τα “Πέριξ”. Εγώ ήμουν 11-12 ετών. Μπαίνει ξαφνικά ο Χατζιδάκις μες στο Κηποθέατρο, γιατί μετά θα παίζαμε κι εμείς, οπότε βλέπει έναν πιτσιρίκο και του κάνει εντύπωση που το όργανο ήταν πιο μεγάλο απ’ αυτόν –εγώ ήμουν αυτός! Με πλησιάζει και μου λέει: “Διαβάζεις νότες;” “Μάλιστα” του απαντάω, αλλά το θέμα ήταν πως εγώ γνώριζα σ’ αυτή την ηλικία ποιος ήταν ο Χατζιδάκις!».

Το 1982 ο Λιδάκης ήρθε στην Αθήνα για να πάει φαντάρος και μετά δούλεψε περιστασιακά ως μουσικός και τραγουδιστής σε κρητικά στέκια μέχρι που παρακινημένος από φίλους πήγε στο τηλεοπτικό «Να η Ευκαιρία». Ξεχώρισε φυσικά και έτσι ήρθε το πρώτο δισκογραφικό συμβόλαιο με τη Minos και ο δίσκος «Μετά από σένα» με τον Γιώργο Κατσαρό, η συμμετοχή του στον δίσκο «Μίλα μου απλά» με τους Ελένη Δήμου και Γιάννη Πάριο, το «Πρώτο βράδυ στην Αθήνα» του Νίκου Ξυδάκη, το «Κουράστηκα να υποκρίνομαι» του Αντώνη Βαρδή, οι εμφανίσεις στα νυχτερινά κέντρα, οι δυνατές συνεργασίες (μεταξύ άλλων και με τον Μπιθικώτση στο Zoom), οι συναυλίες σε όλη την Ελλάδα.

Μεγάλος σταθμός για εκείνον ήταν η δισκογραφική μεταγραφή στη Sony το 1990, η συνεργασία με ανθρώπους σαν τον μελετητή του λαϊκού Κώστα Χατζηδουλή και τον μουσικό και παραγωγό Θύμιο Παπαδόπουλο και ο δίσκος «Ούτε που ρώτησα». Περιλάμβανε τραγούδια κυρίως με ανέκδοτους στίχους λαϊκών δημιουργών μελοποιημένους από σύγχρονους συνθέτες. Ακολούθησαν καμιά δεκαριά δίσκοι που σχεδόν όλοι γνώρισαν αστρονομικές πωλήσεις (μέχρι και 25.000 την εβδομάδα) και έγιναν πλατινένιοι ή χρυσοί. Σταθμός ήταν και η συνεργασία του το 2007 με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη για ένα αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι, που κατέληξε και στο άλμπουμ «Θεατρικοί Μύθοι», με χατζιδακικές συνθέσεις για το θέατρο.

Το άστρο του Λιδάκη άρχισε να δύει με τη σύλληψή του το 2009 για κατοχή ναρκωτικών. Τότε είχε μιλήσει πολύ για τη βαριά κατάθλιψη από την οποία έπασχε μετά τον θάνατο της μάνας του, αναζητώντας τρόπους διαφυγής. Με πολύ σποραδικότερες εμφανίσεις έκτοτε, δεν αποσύρθηκε ωστόσο ποτέ από τη δισκογραφία. Με ηχογραφήσεις συνολικά 367 τραγουδιών, το τελευταίο άλμπουμ της ζωής του έμελλε να είναι το «Κυρίες… Τα σέβη μου» (2024, Ογδοο) με έντεκα λαϊκές επιτυχίες που είχαν ερμηνεύσει μεγάλες κυρίες του ελληνικού τραγουδιού.