«Ο χορός με έκανε σκεπτόμενο άνθρωπο»

Είναι από τις πιο δημοφιλείς και πολυανεβασμένες όπερες στο κόσμο και όχι τυχαία: θέμα της δεν έχει δολοπλοκίες εξουσίας και επικράτησης αλλά τον έρωτα. Τον πιο ανιδιοτελή έρωτα, αυτόν που κονταροχτυπήθηκε με τις κοινωνικές προκαταλήψεις και τις ταξικές διαφορές, θεωρήθηκε άπρεπος και προκάλεσε στην εποχή του, με τον απόηχό του να φτάνει στις μέρες μας. Αλλωστε ως «Τραβιάτα», που σημαίνει «παραστρατημένη», γνωρίζουμε ακόμα αυτήν την όπερα που μας διηγείται με την πιο όμορφη μουσική γλώσσα του θεάτρου τον άτυχο έρωτα ανάμεσα στη Βιολέτα, μια εταίρα, και τον Αλφρέντο, γόνο καλής οικογένειας του Παρισιού, τους οποίους χωρίζει η αντίδραση της οικογένειας του νέου - με το ζευγάρι να ξανασυναντιέται λίγο πριν από τον θάνατο της κοπέλας.

Ο Τζουζέπε Βέρντι, εμπνευσμένος σαφώς από την έκδοση στη Γαλλία του βιβλίου «Η κυρία με τις καμελίες», που συνέγραψε ο υιός Αλέξανδρος Δουμάς, παρέδωσε το αριστούργημά του το οποίο έκανε πρεμιέρα πέντε χρόνια αργότερα, το 1853, και ταυτόχρονα μας κληροδότησε μια από τις πιο όμορφες μελωδίες που έντυσαν ποτέ τον Ερωτα και τον Θάνατο.

Με αυτό το έργο που παρουσιάζεται στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, σήμερα, αύριο και στις 30 και 31 Ιουλίου, σε μουσική διεύθυνση Πιερ Τζόρτζιο Μοράντι και σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου, η Εθνική Λυρική Σκηνή ολοκληρώνει την τρέχουσα καλλιτεχνική περίοδο. Πρόκειται για αναβίωση της σκηνοθεσίας του Ρήγου που είχε πρωτοπαρουσιαστεί πάλι στο Ηρώδειο, το 2019, και αποτέλεσε το οπερατικό ντεμπούτο του σκηνοθέτη, χορογράφου και διευθυντή του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Με επιτυχημένη πολυετή πορεία, ο Ρήγος, εκτός από τη χορογραφική του δραστηριότητα, έχει σκηνοθετήσει με μεγάλη επιτυχία από θεατρικές παραστάσεις μεγάλης κλίμακας («Τιτανικός», «Τα κόκκινα φανάρια», «Ανεμος», «Ρωμαίος και Ιουλιέτα») έως μεγάλες παραγωγές μιούζικαλ («Καμπαρέ», «Ερωτόκριτος», «Τα φτηνά τσιγάρα»).

Αφορμής δοθείσης μιλήσαμε μαζί του όχι μόνο για την πρώτη του σκηνοθεσία όπερας, αλλά και για τη μεγάλη διαδρομή που έχει διανύσει με χορευτικά βήματα στην καλλιτεχνική σκηνή της χώρας.

● Ποια πρόκληση αντιμετωπίσατε στην πρώτη σας σκηνοθεσία μουσικού θεάτρου;

Βασικός προβληματισμός μου ήταν η δημιουργία μιας συνθήκης που να ευνοεί τη δράση του έργου. Η «Τραβιάτα» διαδραματίζεται σε κλειστούς, οριακά κλειστοφοβικούς χώρους. Παράλληλα, η ίδια η ηρωίδα βρίσκεται σε μια πολύ έντονη συναισθηματική, οριακή για την ύπαρξή της κατάσταση. Ενα μυθιστόρημα βαθιάς εσωτερικότητας κάτω από τον έναστρο ουρανό στη σκιά της Ακρόπολης. Ο εμβληματικός ρωμαϊκός σκηνικός τοίχος του Ηρωδείου ήταν η εκκίνηση για τη σκηνογραφική ιδέα, το περιβάλλον του έργου. Δύο δωμάτια εποχής που μοιάζουν σαν να έχουν ξεκολλήσει από το παρελθόν και έχουν τοποθετηθεί στο μέλλον δεσπόζουν αριστερά και δεξιά της σκηνής, το δωμάτιο της Βιολέτα και το δωμάτιο του Αλφρέντο. Ενώ ο κεντρικός μεταλλασσόμενος χώρος ήθελα να μεταμορφώνεται για τις ανάγκες της κάθε στιγμής και να θυμίζει από τη μια σαλόνι για ένα μεγάλο πάρτι δίπλα σε ένα ιστορικό μνημείο, αίθριο μιας εγκαταλειμμένης έπαυλης ή ακόμα και λέσχη ενός χολιγουντιανού καζίνου. Το αισθητικό μέρος της παράστασης θυμίζει τελικά εποχή, χωρίς όμως να ανήκει στην εποχή που περιγράφεται από το έργο.

Παράλληλα ήθελα οι ερμηνείες να είναι σύγχρονες, να υπάρχει αυτή η έντονη αντιπαράθεση των χαρακτήρων. Η αλήθεια είναι πως η όπερα είναι ένα είδος ανοιχτό σε προσαρμογές και αναγνώσεις, όμως εγώ ήθελα να μείνω τόσο κοντά όσο και μακριά από την εποχή και την κλασική ανάγνωση του έργου, οδηγώντας εν μέρει τις συμπεριφορές στα άκρα. Οι ερμηνείες είναι εκείνες που δίνουν ένα σύγχρονο χρώμα στην παράσταση.

● Ποιο είναι το στοιχείο που σας γοήτευσε και τι επιχειρήσατε να αναδείξετε στην «Τραβιάτα»;

Η ηρωίδα και η ψυχοσύνθεσή της είναι εκείνο το στοιχείο που με ξαναγοήτευσε στο έργο, μια και με την «Κυρία με τις καμέλιες» του Δουμά είχα ασχοληθεί ξανά το 1996 με το Χοροθέατρο Οκτάνα. Τότε η εμβληματική ερμηνεία της Ελενας Τοπαλίδου στον ομώνυμο ρόλο τής έδωσε το Κρατικό Βραβείο Ερμηνείας του ‘96.

Η δομή του έργου, οι χαρακτήρες και οι σχέσεις ήταν από τότε μέσα μου, οπότε η αλλαγή από την τέχνη του χορού στην τέχνη της όπερας ήταν για μένα μια συνθήκη η οποία περιείχε στοιχεία οικειότητας.

● Σχεδόν 35 χρόνια πορείας και από ιδρυτής της ομάδας χορού Οκτάνα, διευθυντής στο μπαλέτο της ΕΛΣ. Τι είναι για σας ο χορός;

Ο χορός για μένα είναι μια τέχνη αυτογνωσίας, είναι μια τέχνη που με έκανε σκεπτόμενο και διαφορετικό άνθρωπο. Η πορεία ήταν μεγάλη, με πολλούς και σημαντικούς σταθμούς, παραστάσεις σε πάνω από 40 χώρες σε όλο τον κόσμο και πολλές παραστάσεις στην Ελλάδα, την ίδρυση του Οκτάνα, το χοροθέατρο του ΚΘΒΕ και τώρα το Μπαλέτο της ΕΛΣ. Κάθε σταθμός με διαφορετικές συνθήκες λειτουργίας, διαφορετικό επίπεδο «αυτοθυσίας» και διαφορετικό κλίμα σχέσεων.

● Πού βρίσκεται ο σύγχρονος χορός σήμερα στην Ελλάδα;

Σε ένα κομβικό σημείο αναζήτησης αλλά και ελευθερίας στην οργάνωση και τη σκέψη. Εξακολουθούμε να παράγουμε εξαιρετικούς χορευτές που μπορούν να χορέψουν σε μεγάλες ομάδες σε όλο τον κόσμο και οι νέοι χορογράφοι αναζητούν νέους δρόμους δημιουργίας. Εμείς με το μπαλέτο της ΕΛΣ ανοίξαμε για πρώτη φορά τις πόρτες του μπαλέτου σε μεγάλο αριθμό Ελλήνων χορογράφων, με σκοπό τη δημιουργία έργων για σκηνή ή για το διαδίκτυο. Αυτή η επαφή υπήρξε κερδοφόρα τόσο για τους δημιουργούς όσο και για τους χορευτές της ομάδας.

● Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;

Η καινούργια σεζόν για το μπαλέτο της ΕΛΣ είναι έτοιμη για να μπει στη διαδικασία παραγωγής -«Δον Κιχώτης», Τσαϊκόφσκι, και «Χρυσή Εποχή»-, ενώ παράλληλα προστίθενται νέες παραστάσεις. Στις 2 Νοεμβρίου το «Le spectre de la rose» θα παρουσιαστεί σε γκαλά στην Μπολόνια, ενώ η καινούργια μου παραγωγή για το μπαλέτο της ΕΛΣ η «Χρυσή Εποχή», ένα έργο-καλειδοσκόπιο, ένα mixtape μουσικών και τραγουδιών που δημιουργούν αναμνήσεις και συνειρμούς, θα κάνει πρεμιέρα κλείνοντας το 21ο διεθνές Φεστιβάλ Χορού του Βελιγραδίου - ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ χορού της Ευρώπης που εγκαινιάστηκε πριν από 20 χρόνια με τον «Ταξιδιώτη του Χειμώνα», έργο που είχα δημιουργήσει για το χοροθέατρο του ΚΘΒΕ.

ℹ️ Ωδείο Ηρώδου Αττικού. 27, 28, 30, 31 Ιουλίου στις 21.00. Οπερα • Αναβίωση. Τραβιάτα -Τζουζέπε Βέρντι | Μουσική διεύθυνση: Πιερ Τζόρτζιο Μοράντι | Σκηνοθεσία, σκηνικά, χορογραφία: Κωνσταντίνος Ρήγος | Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη. Φωτισμοί: Χρήστος Τζιόγκας. Σχεδιασμός βιντεοπροβολών: Βασίλης Κεχαγιάς. Συνεργάτιδα αρχιτέκτονας: Μαίρη Τσαγκάρη. Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.

ΔΙΑΝΟΜΗ. Βιολέτα Βαλερί: Ναντίν Σιέρα (27, 30/7) / Βασιλική Καραγιάννη (28, 31/7). Φλόρα Μπερβουά: Χρυσάνθη Σπιτάδη. Ανίνα: Ελένη Βουδουράκη. Αλφρέντο Ζερμόν: Φρέντι Ντε Τομάζο (27, 30/7) / Φραντσέσκο Ντεμούρο (28, 31/7). Τζόρτζιο Ζερμόν: Δημήτρης Πλατανιάς (27, 30/7) / Τάσης Χριστογιαννόπουλος (28, 31/7). Γκαστόνε: Γιάννης Καλύβας. Βαρόνος Ντουφόλ: Νικόλας Ντούρος. Μαρκήσιος του Ομπινί: Νίκος Κοτενίδης. Δόκτωρ Γκρανβίλ: Γιώργος Παπαδημητρίου. Τζουζέπε: Νίκος Κατσιγιάννης. Οικονόμος / Μαντατοφόρος: Ιωάννης Κοντέλλης.
Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Εισιτήρια 15-100€. Προπώληση: Ταμεία ΕΛΣ (9.00-21.00 καθημερινά | 2130885700), εκδοτήρια ΦΑΕ, aefestival.gr και more.com