Στις 21/10/23 η ΕΛΣ εγκαινίασε τη νέα καλλιτεχνική περίοδο 2023/24, αναβιώνοντας την παραγωγή της όπερας του Σοστακόβιτς «Η λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ». Σήμερα η όπερα του κορυφαίου Σοβιετικού συνθέτη έχει καθιερωθεί ως ένα από τα πιο περιπετειώδη, δριμέα και αμφιλεγόμενα αριστουργήματα του μουσικού μοντερνισμού.
Το 1934 η πρώτη γραφή της έτυχε θριαμβευτικής υποδοχής στην ΕΣΣΔ και καταγράφηκε αρχικά ως η σημαντικότερη όπερα της σοβιετικής περιόδου. Οταν, όμως, ο Στάλιν τη θεώρησε έκτρωμα, η «Πράβντα», το επίσημο όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος, την κατέκρινε σκαιότατα με το διαβόητο άρθρο «Σύγχυση αντί για μουσική: σχετικά με την όπερα Λαίδη Μάκβεθ της περιοχής Μτσενσκ». Οι παραστάσεις στο Μπαλσόι διακόπηκαν άμεσα και ο Σοστακόβιτς καταρρακώθηκε. Για περίπου δύο δεκαετίες το έργο αποσύρθηκε.
Μετά τον θάνατο του Στάλιν το 1953, ο συνθέτης επέφερε τροποποιήσεις στην παρτιτούρα, «λειαίνοντας» επίμαχες αιχμές, δίχως, ωστόσο, να πετύχει άδεια νέας παρουσίασης. Αυτό επιτεύχθηκε μόλις το 1962, σχεδόν τριάντα χρόνια μετά την πρεμιέρα. Εκτοτε, αναπλασμένη ως «Κατερίνα Ισμαΐλοβα», η όπερα άρχισε να παρουσιάζεται σε ΕΣΣΔ και Δύση με τεράστια επιτυχία. Οταν, όμως, μετά τον θάνατο του Σοστακόβιτς το 1975, έγινε διαθέσιμη η αρχική εκδοχή, αυτή εκτόπισε τη μεταγενέστερη και, έκτοτε, καθιερώθηκε παντού. Σήμερα, τρεις δεκαετίες μετά το ιστορικό τέλος της ΕΣΣΔ και παρότι η μουσικολογική έρευνα έχει φωτίσει όχι αμελητέες ενδιάμεσες αποχρώσεις του θέματος, «Η λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ» παραμένει αδιαπραγμάτευτα για τους Δυτικούς «η όπερα του Σοστακόβιτς που απαγόρευσε ο Στάλιν»…
Τη δεύτερη όπερα του Σοστακόβιτς -είχε προηγηθεί η καυστικά σατιρική «Μύτη» του 1928 βασισμένη στον Γκόγκολ- είχε πρωτοανεβάσει η ΕΛΣ κατά την καλλιτεχνική περίοδο 1995/96, επί Αλκη Μπαλτά, σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου, με την Κατερίνα Οικονόμου στον ομώνυμο ρόλο. Φυσικά, η αναβιούμενη παραγωγή υπερτερεί ως προς το πρώτο ανέβασμα από την ΕΛΣ με την πλήρη ενορχήστρωση, αφού στο περιορισμένων δυνατοτήτων (διαστάσεις, ηχοχωρητικότητα) «Ολύμπια» αυτό ήταν εκ των πραγμάτων ανέφικτο, ένθεν και το ακρόαμα υπήρξε τότε μουσικά συμβιβαστικό.
Η νέα παραγωγή σε σκηνοθεσία της Γαλλίδας ηθοποιού Φανί Αρντάν πρωτοπαρουσιάστηκε το 2019 στη νέα στέγη της ΕΛΣ, στο ΚΠΙΣΝ. Η επιτυχία της επιβεβαίωσε περίτρανα ότι, αντίθετα προς την αβασάνιστη πεποίθηση που θέλει το ελληνικό οπερόφιλο κοινό να προτιμά αδιαπραγμάτευτα τους κλασικούς του ιταλικού ρομαντισμού, οι καίριες επιλογές έργων 20ού αιώνα κατά τις διαδοχικές θητείες του Γιώργου Κουμεντάκη -Ρίχαρντ Στράους, Γιάνατσεκ, Σοστακόβιτς, Μπάρτοκ- προσελκύουν εξίσου το κοινό και αποδίδονται ομοίως καλά από τα καλλιτεχνικά σώματα του οργανισμού.
Η αναβίωση της «Λαίδης Μάκβεθ του Μτσενσκ» κινήθηκε σε ίδια επίπεδα όπως το πρώτο ανέβασμα, καθώς υποστηρίχθηκε ανεξαιρέτως πολύ καλά από την πολυπληθή, ισορροπημένη διανομή σε περίπου ίδια σύνθεση. Δυναμική, όμορφη, με άριστη τεχνική και δυνατή, φωτεινή, καλά εστιασμένη φωνή, ακριβές και αβίαστο τραγούδι, η ακμαία Ρωσίδα υψίφωνος Σβετλάνα Σοζντάτελεβα υπήρξε μια πειστική Κατερίνα. Ομοίως πειστικός στάθηκε απέναντί της ο Ρώσος τενόρος Σεργκέι Σεμισκούρ ως Σεργκέι: πανύψηλος, στιβαρός και στιλιζαρισμένα άξεστος σκηνικά, ρωμαλέος φωνητικά. Μαζί τους ταίριαξαν ισορροπημένα ο πάντα αξιόμαχος μπασοβαρύτονος Γιάννης Γιαννίσης (πεθερός Μπορίς) και ο τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος (σύζυγος Ζινόβι).
Πειστικές στους σύντομους αλλά βαρύνοντες ρόλους τους υπήρξαν η υψίφωνος Σοφία Κυανίδου (Αξίνια), ο βαθύφωνος Τάσος Αποστόλου (Παπάς) και η μεσόφωνος Μαρισία Παπαλεξία (Σονιέτκα). Αξιοπρεπείς έως μέτριοι ήσαν οι μονωδοί στους λοιπούς πλαισιωτικούς ρόλους. Καλές, γενικώς ακριβείς αλλά με τοπικές ατέλειες συντονισμού ήσαν οι επιδόσεις της Χορωδίας της ΕΛΣ αλλά και της Ορχήστρας της ΕΛΣ στα πολλά, συχνά δύσκολα και ιδιαίτερα, που ζητά από αυτούς ο Σοστακόβιτς. Ο Ιταλός αρχιμουσικός Φαμπρίτσιο Βεντούρα διηύθυνε οικονομώντας με κοπιώδη προσήλωση την άκρως απαιτητική παρτιτούρα, συντονίζοντας καλά τα εμβατηριακού ύφους σκωπτικά ιντερλούδια και στηρίζοντας τους μονωδούς. Σε κάθε περίπτωση αυτό που μέτρησε ήταν η ανεκτίμητη ευκαιρία να ξανακούσουμε το αριστούργημα του Σοστακόβιτς ζωντανά.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας