Περισσότερο από ένας αιώνας χρειάστηκε να περάσει ώσπου να ξανακουστεί στην Αθήνα «Η Αδελφή Βεατρίκη», η μοναδική όπερα του Δημήτρη Μητρόπουλου. Τον Μάιο του 1920 το λυρικό πρωτόλειο του ταλαντούχου νεαρού Ελληνα συνθέτη σε γαλλικό λιμπρέτο του Μέτερλινκ παρουσιάστηκε σκηνικά στο κατεδαφισμένο σήμερα Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας.
Την ορχήστρα 60 οργάνων διηύθυνε ο Αρμάνδος Μαρσίκ (1877-1959), μέντορας και καθηγητής του Μητρόπουλου στο Ωδείο Αθηνών, ενώ, ως δραματική υψίφωνος τότε και στενή φίλη του Μητρόπουλου, η Κατίνα Παξινού πρωταγωνίστησε στον επώνυμο ρόλο. Την παράσταση παρακολούθησε και ο Σεν-Σανς ο οποίος εκφράστηκε θετικά για το έργο και τον συνθέτη.
Το σωζόμενο μουσικό υλικό της όπερας φυλάσσεται σήμερα στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Περιλαμβάνει, ωστόσο, μόνον την παρτιτούρα του αρχιμουσικού και στο σπαρτίτο ενώ –όπως σε πλείστες όσες περιπτώσεις ιστορικών ελληνικών οπερών– το υλικό της ορχήστρας έχει χαθεί. Με βάση την παρτιτούρα, ο αρχιμουσικός Βύρων Φιδετζής δημιούργησε το απαραίτητο μουσικό υλικό για την πρώτη νεότερη παρουσίαση της «Βεατρίκης» στη Θεσσαλονίκη με τη Νέα Βουλγαρική Ορχήστρα το 1996.
Ταυτόχρονα η όπερα ηχογραφήθηκε για τη ΛΥΡΑ στη Βουλγαρία, με πρωταγωνιστές τους μονωδούς Μάρθα Αράπη, Βαγγέλη Χατζησίμο και Βαρβάρα Τσαμπαλή. Εκτοτε δεν ξαναπαρουσιάστηκε. Εύλογα, λοιπόν, το συναυλιακό της ανέβασμα από τον ΟΠΑΝΔΑ στις 14/10/2022, στο «Ολύμπια», με τη Συμφωνική Ορχήστρα και τη Χορωδία του Δήμου Αθηναίων αποτέλεσε μείζον γεγονός της αθηναϊκής μουσικής ζωής.
Ανάσταση ενός μουσικού θησαυρού!
Καλός γνώστης της όπερας, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του «Ολύμπια», Ολιβιέ Ντεκότ, έκανε το απολύτως σωστό λαμβάνοντας υπ’ όψιν το ειδικό μουσικοαισθητικό στίγμα της όπερας του Μητρόπουλου: μετακάλεσε έναν άριστο Γάλλο αρχιμουσικό με υψηλές επιδόσεις στη γαλλική μουσική, τον 32χρονο Πιερ Ντιμοσό, καθώς επίσης Γάλλους μονωδούς με φωνές κατάλληλες για τους πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Το ακρόαμα υπήρξε αληθινή αποκάλυψη καθώς φανέρωσε το διαμέτρημα του συνθετικού ταλέντου τού τότε μόλις 22χρονου Μητρόπουλου. Επιπλέον φώτισε εύγλωττα τις στενές μουσικοαισθητικές συνάφειες με το κίνημα του Συμβολισμού (Μέτερλινκ) και τη Γαλλοβελγική Σχολή της μουσικής (Φρανκ, Ντ’Αντί, αλλά και Ντεμπισί, Ντικά, Σοσόν), μείζων εκπρόσωπος της οποίας υπήρξε επί ελληνικού εδάφους ο Αρμάνδος Μαρσίκ.
Βεβαίως, η «Βεατρίκη» συνιστά ένα δίχως συνέχεια, μοναχικό αριστούργημα με ελληνική υπογραφή αλλά γραμμένο σε «ξένη» γλώσσα˙ με άλλα λόγια δεν εντάσσεται στην Εθνική Σχολή, ούτε έχει «ελληνικά» ακούσματα. Ωστόσο, αν/όταν υπάρξει κριτική έκδοση του μουσικού της υλικού, αυτή μπορεί να ενταχθεί ισότιμα στον κανόνα των έργων που παρουσιάζονται στα διεθνή λυρικά θέατρα, επικαιροποιώντας και ενισχύοντας τις ιστορικές διασυνδέσεις ανάμεσα σε ελληνικό και ευρωπαϊκό μουσικό πολιτισμό.
Αυτά που συνάρπασαν, εξέπληξαν και εν τέλει καθήλωσαν τον ψαγμένο ακροατή ήσαν η οικονομία, η εκλεπτυσμένη σαγήνη και η απροσδόκητη ωριμότητα της μουσικής γλώσσας, που παρά τις έκδηλες καταβολές της δεν ηχούσε ως αντίγραφο˙ επίσης η εκφραστικότητα και η τεχνική αρτιότητα της φωνητικής γραφής, ειδικά των βασικών ρόλων (Βεατρίκη, Μπελιντόρ, Ηγουμένη).
Στη σύντομη προλόγισή του ο Ντεκότ αφιέρωσε την παράσταση στην υψίφωνο της ΕΛΣ Μάρθα Αράπη, πρώτη διδάξασα του ρόλου στα νεότερα χρόνια. Εχοντας διαπρέψει σε κορυφαίους βαγκνερικούς ρόλους διεθνώς, η Γαλλίδα δραματική υψίφωνος Κατρίν Ινόλντ ηγήθηκε άνετα και αδιαπραγμάτευτα της εκτέλεσης. Με τη ρωμαλέα, υγιή, ομοιογενώς αναπτυσσόμενη, απόλυτα ελεγχόμενη φωνή της (κάπως έτσι θα ηχούσε η Παξινού;) προσέδωσε στον επώνυμο ρόλο ισορροπημένες δόσεις από ευγενές, πυρέσσον πάθος και αισθαντικότητα. Ισάξια απέναντί της στάθηκε ο Γάλλος τενόρος Βαλεντέν Τιλ ως Μελιντόρ, τραγουδώντας με εγρήγορση και στεντόρεια, φωτεινή φωνή.
Τον κομβικό ρόλο της Ηγουμένης τραγούδησε η συναρπαστική Γαλλίδα μεσόφωνος Ελοΐζ Μας φορτίζοντας φωνητικά και εκφραστικά το αντιθετικό δίπολο «αγνότητα ή έρωτας» που συνθλίβει τη ζωή της Βεατρίκης. Tους πλαισιωτικούς ρόλους απέδωσαν πολύ καλά επιλεγμένοι Ελληνες μονωδοί: Καράγιαννη, Κριτσωτάκη, Σπιτάδη, Βακατσέλη, Πανταζόπουλος κ.ά. Εχοντας στο ενεργητικό του υψηλότατες επιδώσεις στη γαλλική μουσική –ο πρόσφατος δισκογραφικός «Πελλέας» του άφησε άριστες εντυπώσεις– ο πολυβραβευμένος Ντιμοσό οδήγησε τη ΣΟΔΑ σε μια θαυμαστής ποιότητας και ευαισθησίας ανάγνωση της εμπρεσιονίζουσας όπερας του Μητρόπουλου!
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας