Ο Ευάγγελος-Οδυσσέας Παπαθανασίου (όπως ήταν ολόκληρο το όνομά του) είχε γεννηθεί στον Βόλο στις 29 Μαρτίου του 1943. Ξεκίνησε να συνθέτει από την ηλικία των τεσσάρων ετών, κάνοντας μάλιστα (παιδικά;) πειράματα με τον ήχο του οικογενειακού πιάνου.
Στα 6 του έδωσε την πρώτη του συναυλία, χωρίς να έχει καμία μουσική εκπαίδευση. Τότε οι γονείς του βεβαιώθηκαν για το εγγενές ταλέντο του και άρχισαν να τον πιέζουν να κάνει μαθήματα μουσικής. Μάταια! Αργότερα ο ίδιος δήλωνε σε συνεντεύξεις ότι αισθάνεται τυχερός γι’ αυτό, γιατί έτσι μπόρεσε ν’ αναπτύξει τη δική του τεχνική ανεπηρέαστος. Ουσιαστικά έμαθε να παίζει από μνήμης ή «με το αυτί»!
Μέχρι τα 12 ανακάλυψε και γοητεύτηκε από την ελληνική παραδοσιακή μουσική και μετά «γαλουχήθηκε» και στη ροκ και την τζαζ. Τόσο ώστε στα 15 να είναι frontman σε σχολικές μπάντες. Στα 17 του απέκτησε και το πρώτο του hammond και λίγο αργότερα μαζί με κάποιους φίλους του έφτιαξαν το πρώτο τους «επαγγελματικό» συγκρότημα, τους Forminx. Αρχισαν να παίζουν γνωστά ροκ τραγούδια της εποχής, αλλά και πρωτότυπο μουσικό υλικό γραμμένο από τον ίδιο τον Βαγγέλη στα αγγλικά. Τότε απέκτησαν και δισκογραφικό παραγωγό: τον διαβόητο Νίκο Μαστοράκη.
Γνώρισαν επιτυχία με το τραγούδι Jeronimo Yanka (το 45άρι άλμπουμ έγινε χρυσό την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του). Επειτα από 9 σινγκλ που έκαναν το όνομά τους πανευρωπαϊκά γνωστό, διαφώνησαν μεταξύ τους και διέλυσαν το συγκρότημα - που όμως είχε ήδη περάσει στην Ιστορία ως μια από τις πρώτες επιτυχημένες «ροκ» απόπειρες στην Ελλάδα. Ο Παπαθανασίου συνέχισε φυσικά την ενασχόλησή του με τη μουσική και συνεργάστηκε με κάποιους σκηνοθέτες συνθέτοντας μουσική για ταινίες με πιο αξιοσημείωτο παράδειγμα τον Νίκο Κούνδουρο («Το πρόσωπο της Μέδουσας»).
Στο εξωτερικό
Το 1968, στα 25 του δηλαδή, φεύγει πρώτα για το Λονδίνο, αλλά καταλήγει στο Παρίσι - για την επόμενη 6ετία. Κι εκεί μαζί με τον Ντέμη Ρούσσο, τον Λουκά Σιδερά και τον Ανάργυρο «Silver» Κουλούρη συστήνουν τους Aphrodite’s Child. Οι πρώτες τους δισκογραφικές δουλειές (End of the World και Ιt’ s Five O’ Clock) γίνονται αισθητές, αλλά τη μεγάλη επιτυχία φέρνει το διπλό άλμπουμ με τον τίτλο «666» που είχε πηγή έμπνευσης την «Αποκάλυψη» του Ιωάννη. Καθόλου πρωτότυπα η μεγάλη επιτυχία έφερε και τις μεγάλες διαφωνίες: «Δεν μπορούσα να ακολουθήσω άλλο τον εμπορικό δρόμο, ήταν πολύ βαρετό. Κάτι τέτοιο πρέπει να κάνεις στην αρχή για τη showbiz, αλλά αφού αρχίσεις να κάνεις τα ίδια καθημερινά δεν μπορείς να συνεχίσεις», έλεγε αργότερα ο Vangelis σε συνεντεύξεις του.
Και το εφάρμοσε: ενώ αποτελούσε ακόμα μέλος των Aphrodite’s Child, άρχισε να ασχολείται και με άλλα πράγματα. Το 1970 έγραψε μουσική για μια ταινία του Χένρι Χάπιερ (Sex Power). Ακολούθησε ένα ακουστικό ντοκιμαντέρ επηρεασμένο από τις φοιτητικές εξεγέρσεις στο Παρίσι του 1968. Το 1973 ξεκίνησε μια επιτυχημένη συνεργασία με τον σκηνοθέτη Φρέντερικ Ροσίφ για μια σειρά ντοκιμαντέρ για την άγρια φύση και μετά κυκλοφόρησε το σόλο άλμπουμ Earth. Ο δρόμος προς το σινεμά αλλά και τη σόλο καριέρα είχε ανοίξει...
Σόλο καριέρα και σινεμά
Το 1975 εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο, όπου ίδρυσε υπερσύγχρονα στούντιο (τα Nemo studios), κυκλοφόρησε την πρώτη του συλλογή (Heaven and Hell) και ύστερα και άλλα επιτυχημένα άλμπουμ. Κι ακόμα βραβεύτηκε με το διεθνές βραβείο MIDEM Instrumental και βέβαια άρχισε να γίνεται παγκοσμίως γνωστός.
Με το βλέμμα και στην Ελλάδα, έκανε το 1978 με την Ειρήνη Παπά τις Ωδές και ταυτόχρονα συνέχισε σε συνεργασία με τον τραγουδιστή-τραγουδοποιό και πολυοργανίστα Tζον Αντερσον να βγάζει άλμπουμ και στο εξωτερικό, με πρώτο το Short Stories (1978).
Η απρόσκοπτη σχέση του με το σινεμά «αποθεώθηκε» με ό,τι θεωρείται ακόμα το κορυφαίο του σάουντρακ: η μουσική του για τους «Δρόμους της Φωτιάς» του Χιου Χάντσον απέσπασε το Οσκαρ Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής το 1982. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και ο «Αγνοούμενος» του Γαβρά, ενώ τα επόμενα χρόνια μέχρι και τα τέλη του 2000 η σχέση του με το παγκόσμιο σινεμά θα είναι σταθερή.
Μουσική για το Σύμπαν
Ενας άλλος μεγάλος τομέας της ενασχόλησής του ήταν η εξερεύνηση του Διαστήματος, πεδίο που τον ενθουσίαζε από τα παιδικά του χρόνια. Ο συνδυασμός του ταλέντου του με την ανάλογη θεματολογία έρχεται πρώτα το 1980, όταν ξεκινά να προβάλλεται η αμερικανική τηλεοπτική σειρά Cosmos: A Personal Voyage του Καρλ Σαγκάν, που είχε κύριο θέμα τη θέση του ανθρώπου στο Σύμπαν και την ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Η «νομιμοποίηση» αυτής της σχέσης όμως έγινε με τη «Μυθωδία». Το καλοκαίρι του 2001 ο Παπαθανασίου παρουσίασε το έργο που είχε γράψει και σε ειδική εκδήλωση στους στύλους του Ολυμπίου Διός σε μια φαντασμαγορική παράσταση, κατά τη διάρκεια της οποίας υπήρχαν εντυπωσιακά ειδικά οπτικά εφέ. Το έργο προβλήθηκε τηλεοπτικά σε όλο τον πλανήτη, ενώ μετά το τέλος της παράστασης η γαλλική κυβέρνηση τον τίμησε με το μετάλλιο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής.
Δύο χρόνια αργότερα η NASA τού απένειμε μια ύψιστη διάκριση: το μετάλλιο δημόσιας συνεισφοράς σε αναγνώριση εξαιρετικής συνεισφοράς στο όραμά της…
Ατελείωτος είναι ο κατάλογος της μουσικής του παρουσίας σε πολλές εκφάνσεις του δημόσιου βίου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ενδεικτικά: α) το 1982 έγραψε το ηχητικό σήμα των ειδήσεων της ΕΡΤ, β) το 1998 έγραψε το άλμπουμ «Φόρος τιμής στον Γκρέκο», τα έσοδα του οποίου διατέθηκαν για την ενίσχυση της εκστρατείας της Εθνικής Πινακοθήκης για την απόκτηση του πίνακα του Ελ Γκρέκο «Αγιος Πέτρος», γ) το 1999 συνέθεσε τη μουσική που συνόδευσε την παρουσίαση του επίσημου εμβλήματος των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, ενώ το 2002 συνέθεσε τη μουσική για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου. Πέντε χρόνια νωρίτερα είχε κάνει και την πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα, σχεδιάζοντας και διευθύνοντας την τελετή έναρξης του 6ου Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ανοιχτού Στίβου της IAAF στο Παναθηναϊκό Στάδιο της Αθήνας.
Οι «αποχαιρετισμοί»
Ολα αυτά δεν είναι παρά σύντομες αναφορές σε μια καριέρα που θα είχε κι άλλα τόσα να επισημάνει. Ως εκ τούτου ας τελειώσουμε όπως αρχίσαμε. Με την έννοια της «διεθνούς καριέρας». Αυτή για την οποία τον αποχαιρέτησαν χθες σύσσωμη η ελληνική και διεθνής πολιτική και καλλιτεχνική σκηνή αλλά και ο διεθνής Τύπος. Και βέβαια ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης: «Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου δεν είναι, πια, κοντά μας. Για όλο τον κόσμο, η θλιβερή είδηση δηλώνει πως το παγκόσμιο μουσικό στερέωμα έχασε τον διεθνή Vangelis. Τον πρωτεργάτη του ηλεκτρονικού ήχου, των Οσκαρ, της Μυθωδίας και των μεγάλων επιτυχιών. Για εμάς τους Ελληνες, όμως, που ξέρουμε ότι το δεύτερο όνομά του ήταν Οδυσσέας, σημαίνει ότι ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι του στους Δρόμους της Φωτιάς. Από εκεί θα μας στέλνει πάντα τις νότες του»
*Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας: «Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου υπήρξε ένας σπουδαίος Ελληνας μουσικοσυνθέτης που διέπρεψε σε παγκόσμιο επίπεδο. Τον αποχαιρετούμε με ένα μεγάλο «ευχαριστώ» για όσα προσέφερε στη μουσική, στον πολιτισμό και στην Ελλάδα».
*Και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη: «(...) Αυτό που ξεχώρισε τον Βαγγέλη Παπαθανασίου, ήταν ότι έκανε το ελληνικό διεθνές, δημιουργώντας μια απολύτως προσωπική μουσική ταυτότητα, ξεχωριστή και διαχρονική, παράδειγμα για τις νέες γενιές».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας