Ερωτευμένη και εξοντωμένη

Πρωταγωνιστικοί ρόλοι από τους πλέον απαιτητικούς του λυρικού ρεπερτορίου. Μουσική που σε καθηλώνει. Διάρκεια, ένταση και πλοκή που αποτελεί στοίχημα για κάθε σκηνοθέτη. Λιμπρέτο που εμπεριέχει όλες τις φιλοσοφικές αναζητήσεις του συνθέτη.

Ναι, χωρίς καμία υπερβολή η όπερα «Τριστάνος και Ιζόλδη» του Βάγκνερ είναι ένα έργο πυρετώδους συναισθηματικής φόρτισης, που άλλαξε διά παντός τη μουσική ιστορία. Απόψε η Εθνική Λυρική Σκηνή αναμετριέται στο Μέγαρο Μουσικής με το «απόλυτο έργο τέχνης» του ύστερου ρομαντισμού για πρώτη φορά στην 75χρονη ιστορία της.

Σκηνοθετεί ο διεθνής Ελληνας της όπερας Γιάννης Κόκκος, ενώ την Ορχήστρα και Χορωδία της ΕΛΣ θα διευθύνει ο Μύρων Μιχαηλίδης.

Τους δύο ερωτευμένους πρωταγωνιστές θα ερμηνεύσουν δύο αναγνωρισμένοι μονωδοί: ο Γερμανός τενόρος Τόρστεν Κερλ (Τριστάνος) και η Δανέζα σοπράνο Αν Πέτερσεν, που ο διεθνής Τύπος θεωρεί «ιδανική Ιζόλδη». Με τον ίδιο ρόλο πραγματοποίησε το θεαματικό ντεμπούτο της το 2011 στην Οπερα της Λιόν σε μια «θρυλική» παραγωγή των Καταλανών Λα Φούρα ντελ Μπάους. Τελειώνοντας τις υποχρεώσεις της στην Αθήνα θα ερμηνεύσει την Ελίζαμπεθ στον επίσης βαγκνερικό «Τανχόιζερ» στην Κρατική Οπερα Βερολίνου, σε σκηνοθεσία της Σάσα Βαλτς και μουσική διεύθυνση Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ (με τον οποίο έχει μακροχρόνια συνεργασία).

«Η Ιζόλδη είναι μια πολύ ισχυρή γυναίκα. Μέσα της συνυπάρχουν τα πιο διαφορετικά συναισθήματα» μας λέει η Αν Πέτερσεν. «Είναι σκληρή και τολμά να αναλαμβάνει πρωτοβουλία όταν της ζητείται, θέλει να έχει τον έλεγχο και συχνά έρχεται σε αντιπαράθεση με τον Τριστάνο όταν αισθάνεται ότι την παρεξηγούν και δεν της φέρονται όπως της αξίζει. Συγχρόνως όμως είναι μια πολύ τρυφερή και ευγενική γυναίκα, που μερικές φορές συμπεριφέρεται σαν παιδί. Μου αρέσει που είναι πάντα ειλικρινής σε ό,τι αφορά τα συναισθήματά της, χωρίς να μετρά κόστος. Τη θεωρώ μακράν την πιο ενδιαφέρουσα γυναίκα του οπερατικού ρεπερτορίου».

Είναι όμως μια βαγκνερική περσόνα που απαιτεί «ειδικά» προσόντα από μια τραγουδίστρια. «Η φωνή της ερμηνεύτριας πρέπει να μπορεί να υπερβαίνει την ορχήστρα, καθώς η παρτιτούρα είναι συχνά τόσο βαριά ενορχηστρωμένη, που αλλιώς δεν ακούγεσαι. Επειτα θα πρέπει να είμαστε σε καλή κατάσταση, τόσο λόγω των πολύ μεγάλων φράσεων όσο και λόγω της μεγάλης διάρκειας του έργου. Σκεφτείτε πως η Ιζόλδη , ο μεγαλύτερος ρόλος του οπερατικού ρεπερτορίου, διαρκεί από 3 μέχρι 6 ώρες (μαζί με τα διαλείμματα)».

Το κείμενο στον Τριστάνο είναι του ίδιου του Βάγκνερ. Η ιστορία αφορά τον έρωτα του ιππότη Τριστάνου για την Ιρλανδή πριγκίπισσα Ιζόλδη, την οποία φέρνει ως νύφη στον θείο του, βασιλιά Μάρκο της Κορνουάλης. Κατά το ταξίδι της επιστροφής στο πλοίο, με αφορμή ένα μαγικό ποτό, Τριστάνος και Ιζόλδη εξομολογούνται τον έρωτά τους, αλλά όταν σε μια άλλη συνάντησή τους ο Μάρκος τούς βρίσκει μαζί, ακολουθεί συμπλοκή και ο Τριστάνος τραυματίζεται θανάσιμα. Μεταφέρεται στον πύργο του στη Βρετάνη, όπου παραληρεί. Οταν η Ιζόλδη φτάνει κοντά του είναι πια αργά. Ο αγαπημένος της ξεψυχά στα χέρια της και εκείνη τον ακολουθεί καθώς οραματίζεται την αιώνια ένωση μαζί του.

«Αυτό που συμβαίνει μεταξύ του Τριστάνου και Ιζόλδης δεν είναι μια απλή φυσιολογική αγάπη. Είναι μια αγάπη πέρα και πάνω από όλα! Αυτό το ασύλληπτο συναίσθημα, που κάποιοι δεν ένιωσαν ποτέ στη ζωή τους, εκείνους τους ακολουθεί από την πρώτη στιγμή που συναντήθηκαν. Είναι από τους έρωτες το μεγαλείο των οποίων δεν συνειδητοποιεί κανείς στη ζωή, αλλά πρέπει δυστυχώς να οδηγηθεί ώς τον θάνατο για να το αντιληφθεί. Τότε μόνο οι ψυχές τους γίνονται ένα και δίνεται αυτό το συγκλονιστικό τέλος» μας λέει η Αν Πέτερσεν.

Στον Τριστάνο όμως ο Βάγκνερ εκθέτει κι ένα μεγάλο προσωπικό του κομμάτι, καθώς τον έγραψε επηρεασμένος από το έργο του Αρθουρ Σοπενχάουερ και την έντονη συναισθηματική του σχέση με τη Ματθίλδη Βέζεντονκ. «Οι άνθρωποι πάντοτε ασχολούνται με το πόση επικαιρότητα έχουν σήμερα έργα αιώνων και πόσο μας αφορά η θεματολογία της όπερας. Εγώ, αντιθέτως, νομίζω ότι δεν είναι απαραίτητο να βρίσκουμε κοινές αναφορές σε όλα. Το λυρικό θέατρο αναφέρεται σε συναισθήματα και άρα καθένας ακούει και βλέπει ανεξάρτητα από κοινωνικές σχέσεις, χρονικές συγκυρίες ή πολιτικές πεποιθήσεις.

Αυτή είναι η μαγεία στην όπερα: εξαφανίζει κάθε έννοια χρόνου και βυθίζει τον κάθε θεατή στην δική του προσωπική, εσωτερική στιγμή» καταλήγει η Δανέζα σοπράνο.

Μύρων Μιχαηλίδης, ο μαέστρος

«Το ελληνικό κοινό θέλει ρεπερτόριο υψηλής αισθητικής»

Ο άνθρωπος στον οποίο χρωστάμε το σύγχρονο πρόσωπο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής βλέπει ακόμα ένα προσωπικό του στοίχημα να πετυχαίνει. Καλλιτεχνικός διευθυντής του οργανισμού, αλλά και μαέστρος της παράστασης, ο Μύρωνας Μιχαηλίδης δεν μπορεί παρά να καμαρώνει που ήδη δύο από τις τέσσερις παραστάσεις του έργου «Τριστάνος και Ιζόλδη» είναι sold out (απομένουν λίγα εισιτήρια γι’ απόψε και για τις 4 Φεβρουαρίου).

Μας είχε πάντως από καιρό προετοιμάσει για την επιτυχία του βαγκνερικού υπερθεάματος. «Ο «Τριστάνος» είναι ένα έργο με το οποίο ασχολούμαι από τα σπουδαστικά μου χρόνια στο Βερολίνο, καθώς ο Βάγκνερ υπήρξε ανέκαθεν ένας από τους πλέον αγαπημένους μου συνθέτες. Η αλήθεια είναι πως παρ’ ότι στο παρελθόν διεύθυνα μεγάλες σκηνές στο εξωτερικό, δεν μπορώ να κρύψω τον ενθουσιασμό που νιώθω διευθύνοντας την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στην πρώτη παρουσίαση του βαγκνερικού αριστουργήματος σε κλειστό χώρο και από ελληνικές μουσικές δυνάμεις, με τη συμμετοχή ενός εξαιρετικού καστ διεθνώς αναγνωρισμένων μονωδών-αυθεντίες στα έργα του Βάγκνερ».

• Μουσικά τι είναι αυτό που το κάνει μεγαλειώδες;

Ο ενορχηστρωτικός πλούτος και η επανάσταση στην αρμονία καθιστούν αυτή την όπερα του Βάγκνερ το αποκορύφωμα του μουσικού Ρομαντισμού και ίσως ένα από τα πιο απαιτητικά έργα του οπερατικού ρεπερτορίου που προαπαιτεί το μέγιστο των δυνάμεων από όλους ανεξαιρέτως τους συντελεστές. Επειτα είναι και η ενσάρκωση της ενοχής του συνθέτη για τον μεγάλο έρωτά του (τη Ματθίλδη Βέζεντονκ, σύζυγο του μαικήνα και φίλου του), που την καθιστα οπερατικό μνημείο αιώνιου έρωτα για εκείνη. Η επιλογή της όπερας από τη Λυρική Σκηνή επιβεβαιώνει τη διαρκή επένδυση σε ρεπερτόριο υψηλής αισθητικής που, κρίνοντας από την ανταπόκριση, μαγεύει το ελληνικό κοινό.

• Το έργο κινείται διαρκώς ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι. Στο τέλος ποιο από τα δύο επικρατεί;

Το φως, η απόλυτη ένωση του αρσενικού και του θηλυκού. Ενα υπέρμετρο φως πετυχαίνει την ιδανική σύντηξη των δύο ηρώων και τους εξαϋλώνει στον απόλυτο έρωτα, που συνεπάγεται η κοινή ένωσή τους με τον θάνατο. Η όπερα σφραγίζεται με το Liebestod [από τη σύνθεση των λέξεων Ερωτας (Liebe) και Θάνατος (Stod)], τη λυτρωτική άρια της Ιζόλδης για τον έρωτα στην πιο μεγαλειώδη και ρομαντική κορύφωσή του· την «άρια της μεταμόρφωσης της Ιζόλδης», όπως τη χαρακτήριζε ο Βάγκνερ, της μεταμόρφωσής της σε φως.

Info:

Αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη», απόψε, 28 και 31 Ιανουαρίου, 4 Φεβρουαρίου στις 18.30.

Δραματουργία: Αν Μπλανκάρ. Σχεδιασμός βιντεοπροβολών: Eρίκ Ντιραντό. Φωτισμοί: Τζουζέπε ντι Ιόριο.

Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος. Βασιλιάς Μάρκος: Ράινχαρτ Χάγκεν. Κούρβεναλ: Μίχαελ Φιρ. Μέλοτ: Χαράλαμπος Αλεξανδρόπουλος. Μπρανγκένε: Καταρίνα Νταλάιμαν.