Ξυπνώντας το πρωί της 25ης Απριλίου του 1974 οι κάτοικοι της Λισαβόνας είδαν ένοπλους στρατιώτες και τανκς να ελέγχουν όλους τους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας της Πορτογαλίας. Στην αρχή κανείς δεν γνώριζε ποιοι είχαν δώσει την διαταγή για κάτι τέτοιο. Η χώρα κυβερνιόταν από ένα φασιστικό καθεστώς για 44 χρόνια –τόσο είχε διαρκέσει η δικτατορία του Σαλαζάρ και του διαδόχου του Καετάνο.
Η αλήθεια δεν άργησε να φανεί: η αναμετάδοση από το ραδιόφωνο ενός απαγορευμένου τραγουδιού, του «Grandola Vila Morena», από έναν γνωστό αριστερό τραγουδιστή, τον Ζέκα Αφόνσο, ήταν το σύνθημα για το ξεκίνημα μιας ανταρσίας. Ο κόσμος βρέθηκε γρήγορα στους δρόμους αγκαλιάζοντας τους στρατιώτες, βάζοντας κόκκινα γαρύφαλλα στις κάνες των τουφεκιών τους, σκαρφαλώνοντας στα τανκς στη διάρκεια αυθόρμητων διαδηλώσεων, οδηγώντας τους φαντάρους στα κρησφύγετα των χαφιέδων της μυστικής αστυνομίας.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 κατέρρευσαν και οι τρεις δικτατορίες στη νότια Ευρώπη: η ελληνική, η ισπανική και η πορτογαλική. Η χούντα στην Ελλάδα είχε κλείσει εφταετία, στην Ισπανία ο Φράνκο είχε κάνει το στρατιωτικό πραξικόπημά του το 1936 και είχε νικήσει στον Εμφύλιο Πόλεμο που ακολούθησε. Στην Πορτογαλία το δικτατορικό καθεστώς έμοιαζε ακόμη πιο ακλόνητο, βρισκόταν στην εξουσία από το 1926! Και οι τρεις δικτατορίες έπεσαν κάτω από το βάρος της κρίσης τους και από το σφυροκόπημα του μαζικού κινήματος –την εξέγερση του Πολυτεχνείου στην Ελλάδα, τις μαζικές απεργίες στην Ισπανία, την Επανάσταση των Γαρυφάλλων στην Πορτογαλία που έσπειρε τον τρόμο σε κάθε άρχουσα τάξη της Ευρώπης –και όχι μόνο.
Μέχρι πού μπορούσαν να φτάσουν τα κινήματα που ξεπηδούσαν μέσα από την κρίση των δικτατοριών; Στην «αποκατάσταση της δημοκρατίας» ή στην ανατροπή του καπιταλισμού; Η Πορτογαλία έδειχνε, στην πράξη, ότι ο δεύτερος δρόμος δεν ήταν ιδεολόγημα κάποιων ρομαντικών.
50 χρόνια μετά τον Απρίλη του 1974, η επέτειος της Πορτογαλικής Επανάστασης μας θυμίζει πως μέσα σε συνθήκες κρίσης και αστάθειας του συστήματος, μπορούν να ανοίξουν οι προοπτικές της πιο ριζοσπαστικής αλλαγής –ακόμη και εκεί που η παραμικρή αλλαγή μοιάζει αδύνατη.
Διαβάστε το βιβλίο του Chris Harman "Πορτογαλία 1974 - η επανάσταση των γαρυφάλλων" που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου .
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας