Για τους πιτσιρίκους της διπλανής πόρτας

Η σουηδική παιδική λογοτεχνία φέρει πίσω της μεγάλη παράδοση. Από την πολυαγαπημένη μας Αστριντ Λίντγκρεν, τη «μαμά» της Πίπης Φακιδομύτης, φτάνουμε σήμερα στον μικρό Αλφονς της Γκουνίλα Μπέργκστρομ. Την πολυβραβευμένη Σουηδή συγγραφέα σύστησαν στο ελληνικό κοινό οι εκδόσεις «Μάρτης», που μόλις έκλεισαν ένα χρόνο ζωής. Στα γενέθλιά τους μας έκαναν εκείνοι δώρο το καινούργιο βιβλίο της σειράς, «Ωρα για Πάρτι, Αλφονς», καθώς και την ίδια τη συγγραφέα, που εικονογραφεί μόνη της τα βιβλία της. Η Γκουνίλα Μπέργκστρομ, στα 73 της χρόνια, έχει παιδιά και εγγόνια, ωστόσο ο μικρός Αλφονς είναι η αδυναμία της. Το πρώτο βιβλίο εκδόθηκε το 1972, ενώ μέχρι σήμερα έχει γράψει πάνω από τριάντα, πουλώντας εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο.

• Από τη δημοσιογραφία μετακομίσατε στην παιδική λογοτεχνία.

Δημοσιογραφούσα και παράλληλα έγραφα ιστορίες για παιδιά. Κάποια στιγμή, ήρθε ένα μεγάλο βραβείο, με τα χρήματα του οποίου μπορούσα να ζήσω αφοσιωμένη μόνο στον μικρό μου Αλφονς. Ενα απλό, καθημερινό παιδί, με ερωτήματα και επιθυμίες. Είναι μάλλον παιδί μονογεϊκής οικογένειας, αλλά δεν ξέρουμε ακριβώς τι έχει γίνει με τη μαμά του. Δεν έχει ούτε σούπερ δυνάμεις ούτε είναι εξαιρετικά σκανταλιάρης, όπως ο «Μικές» της Λίντγκρεντ. Ηθελα να μπορεί να ταυτιστεί μαζί του κάθε παιδί. Εξάλλου, ακόμη και τα πεντάχρονα ξέρουν σήμερα για τα διαστημικά ταξίδια, για βασιλιάδες, για δεινόσαυρους… Ο δικός μου ήρωας είναι κάτι άλλο –ένα απλό παιδί, κοντά στην καρδιά μου. Με τον ίδιο τρόπο εικονογραφώ κιόλας.

• Εσείς τι βιβλία διαβάζατε ως παιδί;

Το να μπερδεύομαι στα βιβλία και τις ιστορίες τους ήταν η μοναδική διαφυγή. Υπήρξα παιδί χωρισμένων γονιών, οι οποίοι ξαναπαντρεύτηκαν και έτσι απέκτησα δύο νέες οικογένειες, εντελώς διαφορετική η μία από την άλλη. Οι μεν ήταν διανοούμενοι και σοβαροί και οι άλλοι χίπις. Ετσι, έζησα πολύχρωμα παιδικά χρόνια, με πολλά ερεθίσματα και καλά βιβλία.

• Σήμερα, που τα παιδιά βομβαρδίζονται από εικόνες (υπολογιστής, βιντεοπαιχνίδια, τηλεόραση κ.λπ.), ποιος ο ρόλος του βιβλίου;

Η μαγεία της παιδικής ιστορίας ξεπερνά κάθε ηλεκτρονικό ή ψηφιακό μέσο. Οπως και οι δικοί μου παππούδες είχαν ανάγκη τα παραμύθια, έτσι κι εγώ, που είμαι ήδη γιαγιά, τα έχω ακόμα ανάγκη. Το ίδιο και η τρίχρονη εγγονή μου. Από την εποχή του Οδυσσέα θέλουμε να ακούμε ιστορίες και μύθους. Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτούς. Θέλουμε να ζούμε την περιπέτεια, να μάθουμε τι θα γίνει στο τέλος, ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος. Οι παιδικές ιστορίες δεν είναι μόνο επιθυμητές για τα παιδιά, είναι και αναγκαίες για την ανάπτυξή τους. Το μεγαλύτερο κακό που μπορείς να κάνεις σε ένα μικρό παιδί είναι να σταματήσεις να του δίνεις ερεθίσματα για τη φαντασία του. Η υγιής και ελεύθερη ανάπτυξή της είναι ισότιμη με τη σωστή λήψη τροφής. Η έτοιμη εικόνα δεν το κάνει αυτό. Είναι σαν να τρώει συνέχεια κονσέρβες. Χρειάζεται το ερέθισμα, και από κει και πέρα να δημιουργήσει τον δικό του κόσμο.

• Ποια αληθινή ιστορία έχει συνδεθεί πιο δυνατά με τα βιβλία σας;

Ημουν στην Αφρική πριν από λίγο καιρό και εκεί που μέναμε ήταν ένας τοπικός μάστορας, που κάτι έφτιαχνε με το μικρό του γιο. Ενα πανέμορφο μαυράκι. Για να μη βαριέται περιμένοντας τον μπαμπά του να τελειώσει, του έδωσα ένα βιβλίο με τον Αλφονς. Το ίδιο, φυσικά, δεν ήξερε σουηδικά για να καταλάβει τι έλεγε, αλλά κοιτούσε με μεγάλη προσοχή τις εικόνες. Και κάποια στιγμή γυρίζει και λέει: «Μα, αυτός είμαι εγώ!». Ταυτίστηκε με τον Αλφονς, κι ας είχαν άλλο χρώμα στο δέρμα τους κι ας μιλούσαν άλλη γλώσσα.

Info:

Ολα τα βιβλία των εκδόσεων «Μάρτης», καθώς και τα τρία του Αλφονς, που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, μπορείτε να τα βρείτε στο: http://www.martis.gr/.

Μόνο για παιδιά

Μόλις έκλεισαν ένα χρόνο εκδοτικής δραστηριότητας. Με επτά βιβλία στο ενεργητικό τους, οι εκδόσεις «Μάρτης» έχουν ξεκάθαρο παιδαγωγικό στίγμα και στοχεύουν στο χτίσιμο υγιούς σχέσης μεταξύ γονέα και παιδιού. Δημιουργήθηκαν από νέους ανθρώπους, την Αννα Παπαφίγκου και τον Γιάννη Γκανά, τον Μάρτιο του 2014 -εξ ου και το όνομα του οίκου. Η Αννα είναι θεατρολόγος και ασχολείται με μεταφράσεις, κυρίως από σουηδικά και νορβηγικά. Δεν είναι τυχαίο πως τα πρώτα βιβλία τους προέρχονται από συγγραφείς των βόρειων χωρών, όπως η Αστριντ Λίντγκρεν («Ποτέ Βία») ή Γκουνίλα Μπέργκστρομ («Αλφονς»).

Ο Γιάννης Γκανάς είναι γιος του ποιητή Μιχάλη Γκανά και η σχέση του με το βιβλίο είναι οικογενειακή υπόθεση (η μητέρα του Πόπη Γκανά έχει τις εκδόσεις «Μελάνι»). Επίπλεον, έχει μετατρέψει τμήμα του εκδοτικού σε εργαστήριο με εξαιρετικά εικαστικά έργα μεγάλου μεγέθους, που ο ίδιος δημιουργεί. Μαζί τους είναι και ο Γιώργος Κουτσιάφτης.

Οι τρεις τους αναλαμβάνουν σχεδόν αποκλειστικά κάθε φάση της παραγωγής και προώθησης των βιβλίων. Τα πρώτα τους βήματα έχουν δώσει εξαιρετικά δείγματα αισθητικής, γνώσης του καλού βιβλίου και επαγγελματισμού.