Οι πρωτόπλαστοι της Βιέννης

Για πρώτη φορά στην ιστορία του, το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης παρουσιάζει έναν πίνακα του Αυστριακού Γκούσταβ Κλιμτ (1862-1918), από τους σημαντικότερους δημιουργούς των αρχών του 20ού αιώνα. Η έκθεση ονομάζεται «Visiting Masterpiece: Gustav Klimt’s Adam and Eve» και οι επισκέπτες θαυμάζουν το έργο «Ο Αδάμ και η Εύα», που ο ζωγράφος φιλοτέχνησε ανάμεσα στα 1917-1918. Δίπλα του στέκεται o πίνακας «Δύο Γυμνά (Εραστές)», ζωγραφισμένος το 1913 από τον φίλο του Κλιμτ, Οσκαρ Κοκόσκα (1886-1980).

Το έργο «Αδάμ και Εύα» είναι δάνειο από την Πινακοθήκη Μπελβεντέρε της Βιέννης. Το χωρίζουν τέσσερα-πέντε χρόνια από το προγενέστερο έργο του Κοκόσκα «Δύο Γυμνά (Εραστές)», αλλά είναι πολλά τα κοινά χαρακτηριστικά τους. Μεγάλες διαστάσεις, πειραματισμός στη μορφή, αλλά πάνω απ’ όλα η γοητεία και η σεξουαλικότητα που αποπνέουν. Ετσι όπως εκτίθενται μαζί οι δύο πίνακες δείχνουν πως οι avant-garde καλλιτέχνες της Βιέννης στις αρχές του 20ού αιώνα προσπαθούν να προσαρμόσουν παραδοσιακά θέματα σε ριζοσπαστικές δημιουργίες. Και οι δύο αντανακλούν την απελευθερωμένη ερωτική πλευρά της αυστριακής πόλης, όπου ο Φρόιντ ασκεί την ψυχανάλυση και οι δύο καλλιτέχνες αποτυπώνουν τα πάθη μέσα στους καμβάδες τους. Καταδεικνύεται, επίσης, μια αμφίσημη στάση απέναντι στις γυναίκες και μια απαισιόδοξη θεώρηση των σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων.

Κάντε κλικ πάνω στην εικόνα για να δείτε ολόκληρο το έργο

Το έργο του Κλιμτ, το οποίο έμεινε ημιτελές στο στούντιό του μέχρι τον θάνατό του, δείχνει την Εύα με ανασηκωμένο το αριστερό της χέρι και είναι σχεδόν βέβαιο πως λείπει το μοιραίο μήλο, αν και ο δημιουργός επέλεξε να μην απεικονίσει τη στιγμή του Πειρασμού και της Πτώσης, αλλά τη δημιουργία της από ένα πλευρό του Αδάμ, που κοιμάται πίσω της χαλαρός. Στο έργο του Κοκόσκα οι δύο φιγούρες αγκαλιάζονται σε έναν φόντο μπλε-πράσινο, έναν Κήπο της Εδέμ ίσως, αλλά όχι ένα αρκετά παραδεισένιο περιβάλλον.

Την έκθεση συμπληρώνουν σχέδια του Κλιμτ, που ήταν παραγωγικότατος. Ουσιαστικά, όλα τα σχέδιά του σε χαρτί ήταν μια σπουδή σε χειρονομίες, στάσεις και εκφράσεις, για να μεταφέρει στα έργα του μια συγκεκριμένη ψυχολογική κατάσταση. Στο «Πορτρέτο νεαρής γυναίκας» (περίπου 1914) και στο σκίτσο μιας γυναίκας με κιμονό (1917-1918), τα μάτια είναι χαμηλωμένα και το κεφάλι γερτό, υποδηλώνοντας άγχος ή σκεπτικισμό, σε αντίθεση με τη δυναμική όψη και τα ολάνοιχτα μάτια της Εύας.

Στον ίδιο χώρο εκτίθενται και έργα τού κατά 30 χρόνια νεότερου του Κλιμτ, Αυστριακού Εγκον Σίλε. Οι δυο τους συναντήθηκαν για πρώτη φορά το 1907. Το έργο «Kümmernis» (Θλίψη - 1914) και η ακουαρέλα «Schiele’s Wife with her Little Nephew» (Η σύζυγος του Σίλε με τον μικρό ανιψιό της - 1915) μεταφέρουν ένα ακατέργαστο συναίσθημα μέσα από τις σκληρές γραμμές και τις στρεβλώσεις στις ανθρώπινες μορφές. Βέβαια, η αισθησιακή Εύα του Κλιμτ δεν έχει κάποια σχέση με τις γυναικείες μορφές του Σίλε, που ξεπερνούν τις παραδοσιακές έννοιες της ομορφιάς. Τα έργα του Κλιμτ είναι από τα πιο ακριβά σ’ ολόκληρο τον κόσμο και η αξία του αναμφισβήτητη. Τα σχέδιά του έχουν περάσει και στην καθημερινότητά μας, από μαγνήτες στο ψυγείο μέχρι μπρελόκ και πετσέτες. Ζούμε μια φάση Κλιμτ-mania ειδικά μετά το 2012, που γιορτάστηκε η επέτειος των 150 χρόνων του δημιουργού.