«Η μουσική είναι μια απέραντη θάλασσα, δεν μπορείς να της βάλεις όρια»

Μουσικοί με μεγάλη παιδεία, τραγουδοποιοί με ψαγμένους στίχους και ποικίλη, αλλά όχι τόσο εμπορική μουσική· ο ένας με όψη «ανεμοδαρμένη», σαν να παλεύει συνεχώς με κάτι που εμείς δεν βλέπουμε, ο άλλος φιγούρα γαλήνια, που ξέρεις όμως ότι είναι αυτό που λέμε λαϊκά μόνο «η πάνω στρώση», γιατί από κάτω υπάρχει πολλή αναζήτηση και φλόγα. Καλλιτέχνες μέσα - έξω… Ο λόγος για τον Πάνο Λαμπρίδη και τον Δημήτρη Ερατεινό, δύο τραγουδοποιούς που «σκέφτονται έξω απ’ το κουτί», όπως λένε στην Εσπερία. 

Δεν είναι καινούργιοι στον χώρο, αφού ο καθένας τους έχει περπατήσει αρκούντως στους δρόμους της μουσικής σκηνής. Ο Πάνος έχει σπουδάσει Μελόδραμα και Μονωδία κοντά στον μεγάλο πρωταγωνιστή της Λυρικής Αχ. Τσάνταλο («ήταν μέντοράς μου, όχι μόνο δάσκαλός μου» λέει με νοσταλγία και σεβασμό). Έχει κάνει εμφανίσεις και έχει συμμετάσχει σε συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, όπως σε Αυστρία, Ουγγαρία, Ιταλία, Σερβία, Γερμανία, Βουλγαρία, Τουρκία, Βέλγιο, ως μέλος του συγκροτήματος «Μελωδιστές», τραγουδώντας όλους τους μεγάλους συνθέτες του ελληνικού πενταγράμμου. Ο Δημήτρης ήταν στη «Σπείρα Σπείρα» επί τρία χρόνια («ήταν μαγική εμπειρία· είναι στοίχημα να περάσεις από ’κεί· είναι διδασκαλείο και ο Σταμάτης [Κραουνάκης] μεγάλος και επίμονος δάσκαλος» λέει με ενθουσιασμό).

Συναντηθήκαμε με αφορμή την εμφάνισή τους στο «Ίλιον plus» την Κυριακή το βράδυ, όπου θα μοιραστούν με το κοινό τα τελευταία τραγούδια που έγραψαν και αποτελούν δύο ξεχωριστά άλμπουμ, τα οποία όμως κυκλοφορούν σε κοινό CD, με δύο τίτλους, «Πολλαπλοί Εαυτοί» (Π. Λαμπρίδης) και «Στην αγκαλιά του κόσμου» (Δ. Ερατεινός) (μπορείτε να τα ακούσετε τα ΕΔΩ), κάνοντας παράλληλα ένα αφιέρωμα στα τραγούδια του Μάνου Λοΐζου. Μαζί τους ο Σταύρος Σωφρονάς στο πιάνο και ο Simone Mongelli στα κρουστά.

Ξεκίνησα κάνοντας στον Δημήτρη το εύκολο σχόλιο «αφού σε λένε Ερατεινό [εράσμιος], μάλλον είσαι “αναγκασμένος” να είσαι αξιαγάπητος, θες δεν θες!», για να εισπράξω μια έξυπνη και τρυφερή απάντηση: «Βλέπω αξιαγάπητα κάποια πράγματα, είναι η οπτική μου αυτή». 

• Από όσο μπορώ να καταλάβω, κάνετε μαγικούς συνδυασμούς στην ενορχήστρωση. Φαντάζομαι ότι αυτό προϋποθέτει πολύ καλές γνώσεις μουσικής. Είναι προϊόν συλλογικής δουλειάς;

«Εμείς ήμασταν με τον Πάνο οι δυο μας και γράφαμε τα τραγούδια μας με τις κιθάρες μας», λέει ο Δημήτρης, «έτσι βγήκε αυτός ο δίσκος και όταν μπήκαμε στο στούντιο, ήρθαν οι μουσικοί και οι ενορχηστρωτές και όλοι μαζί βγάλαμε αυτό το αποτέλεσμα. Δέχτηκαν να παίξουν μαζί μας πολύ άξιοι μουσικοί, με τους οποίους είχαμε μια απλή γνωριμία και αυτό μας τιμά ιδιαίτερα». «Έχουμε πιο πολύ ταλέντο στη φαντασία, παρά στη μουσική…» συμπληρώνει χαριτολογώντας ο Πάνος. 

• Από ό,τι άκουσα στο CD, γράφετε από παραδοσιακό μέχρι τζαζ. Όπως καταλαβαίνω, μάλλον είναι αδύνατον (βέβαια δεν είναι και απαραίτητο) να κατατάξετε σε κάποιο είδος τη μουσική σας; 

«Δεν θέλουμε να κατατάξουμε τη μουσική μας σε ένα συγκεκριμένο είδος», σπεύδει πρώτος να δηλώσει ο Πάνος, «εγώ γενικά δεν θέλω να έχει η μουσική μου το ίδιο μοτίβο, ούτε καν από το ένα τραγούδι στο άλλο. Είναι μια απέραντη θάλασσα η μουσική και, αν προσπαθήσεις να την περιορίσεις σε συγκεκριμένο είδος, μόνο και μόνο για να έχεις “ταυτότητα”, είναι λάθος, την καταστρέφεις αν της βάζεις όρια». «Ήταν ένα προσωπικό μας στοίχημα να μη μοιάζουν τα τραγούδια μεταξύ τους, όπως γίνεται κατά κόρον σήμερα, που χτίζονται καριέρες πάνω σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο. Τη δημιουργία δεν μπορείς να τη βάλεις σε καλούπι, δεν ξέρεις πώς θα σου βγει ο ρυθμός και το τραγούδι» υπερθεματίζει ο Δημήτρης.

• Εσείς δηλαδή δεν μπαίνετε σε καλούπια όσο γίνεται;

«Έχουμε μια διαφορετική ιδεολογία. Κάναμε δύο χρόνια για να βγάλουμε το CD, με τις δικές μας δυνάμεις, με δική μας αισθητική και αποφασίσαμε ότι θα το βγάλουμε με όποιο κόστος, γιατί, αν δεν δημιουργούμε, νιώθουμε πως δεν έχουμε λόγο ύπαρξης. Σε αυτή μας την προσπάθεια ήταν πραγματικά αρωγός η εταιρία παραγωγής μας Elopia Educational Media - EMG και ευχαριστούμε ιδιαίτερα την Αθηνά Κρικέλη, που μας έδωσε τη δυνατότητα να παραγάγουμε τη δουλειά μας ελεύθεροι» λέει με πλήρη συνείδηση ο Πάνος και ο Δημήτρης συμπληρώνει: «Το αιώνιο ζητούμενο της αρμονίας, εμείς το επιδιώκουμε και το βρίσκουμε μέσα από τη μουσική. Παίρνουμε αυτή σαν υλικό για να φτιάξουμε τα όνειρά μας».

• Η μουσική που παίζετε, ως οικείο άκουσμα, έχει στάνταρ κοινό. Βασίζεστε, λοιπόν, στον κόσμο που θα σας ακούσει και θα θελήσει να σας ξανακούσει; Διότι είναι δεδομένο ότι από το είδος του τραγουδιού που τραγουδάτε δεν βγάζεις λεφτά…

«Πραγματικά, είναι απόφαση ζωής να ασχοληθείς με το είδος που γράφουμε και παίζουμε εμείς, γιατί δεν θα γίνεις πλούσιος σε καμιά περίπτωση, αν και τώρα πια γενικά δεν βγαίνουν πολλά λεφτά στον χώρο του τραγουδιού» λέει ο Δημήτρης. «Έχουμε ένα κοινό που μας στηρίζει και που έρχεται στις συναυλίες μας και αυτό είναι μια μορφή σεβάσμιας αλληλεγγύης, αμοιβαιότητας και απόδειξη μιας μυστικής σχέσης με το κοινό, της αγάπης που νιώθουμε μεταξύ μας – κάτι που είναι και ο στόχος μας» προσθέτει ο Πάνος.

• Που σημαίνει ότι έχετε μια προσωπική, με την ευρεία έννοια, σχέση με το κοινό σας.

«Ναι. Και αυτό είναι το μεγαλύτερο “κέρδος” σε αυτή την υπόθεση. Δεν απευθυνόμαστε σε ανθρώπους που δεν ακούνε αυτά που λέμε στους στίχους μας, σαν να βρίσκονται σε κλαμπ, όπου υπερισχύει ένα “μπαπ μπαπ”, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι σνομπάρουμε οποιονδήποτε» λέει ο Πάνος.

• Ο Σεφέρης λέει «είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας» και φαντάζομαι ότι, αντίστοιχα, «είναι παιδιά πολλών συνθετών οι νότες μας», γι’ αυτό θα ήθελα να σας ρωτήσω αν ο ήχος σας έχει επηρεαστεί από κάποιον συνθέτη ή από κάποιο είδος που ίσως σας αρέσει περισσότερο.

«Εγώ μεγάλωσα με τα ακούσματα του Χατζιδάκι, του Μαρκόπουλου, του Ξαρχάκου, αλλά και του David Bowie, του Rory Gallagher και άλλων ροκάδων που άκουγε ο πατέρας μου» αναφέρει ο Δημήτρης, ενώ ο Πάνος δηλώνει «για μένα μεγαλύτερη επιρροή έχουν ασκήσει ο Σταύρος Κουγιουμτζής, με τον οποίο νιώθω τυχερός που έχω παίξει μαζί, ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Θάνος Μικρούτσικος, οπότε κάτι θα μας έχει επηρεάσει από όλα αυτά τα ακούσματα τόσα χρόνια».

• Όπως είδα, στα τραγούδια σας δεν μιλάτε μόνο για τη μοναξιά και την αγάπη, αλλά και για την πραγματικότητα σε διάφορες σκληρές εκφάνσεις της. Σ’ ένα τραγούδι σας λέτε «Για ποια σιωπή μιλάς; Εκείνη που σου καίει όλο το σώμα». Πιστεύετε ότι η σιωπή, η βουβαμάρα του κόσμου αυτό τον καιρό καίει και το μυαλό του, την ψυχή του, γι’ αυτό δεν αντιδρά; Θεωρείτε ότι ηττηθήκαμε;

[Η απάντηση ήταν καταιγιστική, με τον έναν να διαδέχεται τον άλλο στον σχολιασμό] «Μήπως ηττημένοι δεν ξυπνάμε κάθε μέρα; Αυτό πια είναι γεγονός. Ελπίζουμε να μη γίνει και καθεστώς, γιατί η αλήθεια είναι ότι δεν τα πάμε καλά με οτιδήποτε είναι καθεστώς. Πραγματικά έχει πέσει πολλή σιωπή. Μη το ένα, μη το άλλο, να μην πω αυτό, να μην πω το άλλο, κρύβουμε συνέχεια μέσα μας πράγματα. Πρέπει να σπάσει αυτό το κέλυφος, γιατί η σιωπή καταστρέφει. Υπάρχει η σιωπή του σαστίσματος, αλλά υπάρχει και η σιωπή του φόβου, στάδιο στο οποίο βρισκόμαστε τώρα και από αυτό πρέπει να βγούμε, όχι με ευχολόγια όμως, αλλά με τον κόσμο στον δρόμο, κόντρα σε ό,τι τον εμποδίζει να ονειρεύεται…» 

• «Στην αγκαλιά του κόσμου», όπως είναι ο τίτλος του ενός άλμπουμ σας, νιώθετε άνετα και ασφαλείς;

«Ναι, νιώθουμε ασφαλείς, σε αντίθεση με την αγκαλιά του κόσμου των εταιρειών που δεν θέλουν τα τραγούδια μας γιατί δεν είναι όσο πρέπει “καλοκαιρινά”, ούτε εμπορικά» λέει ο Πάνος, «όμως δεν ρίχνουμε τα στάνταρ μας» συμπληρώνει ο Δημήτρης. 

• Στο τραγούδι σου «Πολιτική διαμαρτυρία», Πάνο, κάνεις και μια έμμεση αναφορά στο φαινόμενο «Χρυσή Αυγή» και στους ψηφοφόρους της.

«Όσον αφορά τους ψηφοφόρους της, τώρα που όλοι ξέρουν τι είναι η Χρυσή Αυγή, αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους. Πρέπει να δεχτούμε ότι τελικά έχουμε τόσες χιλιάδες φασίστες στην Ελλάδα και νομίζουν ότι αντιδρούν με την ψήφο τους» λέει ο Πάνος με ένταση. «Εγώ δεν τους θεωρώ φασίστες, αλλά Καραγκιόζηδες, επικίνδυνους όμως, γιατί η χαζομάρα, ως γνωστόν, είναι αήττητη. Με τον μανδύα της ελληνικότητας και του πατριωτισμού, η Χρυσή Αυγή έριξε δόλωμα ειδικά στην επαρχία και οι άνθρωποι το τσίμπησαν όπως τα ψαράκια που τρέχουν κοπάδι μόλις πέσει κάτι στη θάλασσα» λέει ο Δημήτρης. «Γενικά, όπου ακούς να μιλάνε για την πατρίδα με τέτοιο τρόπο, είναι “να κάνεις τον σταυρό σου”» προσθέτει με γλαφυρότητα ο Πάνος. 

• «Αν δεν καώ εγώ, αν δεν καείς εσύ, αν δεν καούμε εμείς, πώς θα γενούνε τα σκοτάδια λάμψη;» λέει ο Ναζίμ Χικμέτ και παραδίπλα ο Τάσος Λειβαδίτης «τη λάμπα κρατώ ψηλά, να ’ρθούνε της γης οι θλιμμένοι». Έχει πολλούς θλιμμένους η Γη τώρα πια… 

«Πολλούς θλιμμένους και πονεμένους ανθρώπους», λέει ο Πάνος, «και αυτό δεν θ’ αλλάξει αν δεν καταλάβουμε όλοι ότι οι ένοικοι αυτής της πολυκατοικίας που λέγεται “πλανήτης Γη” δεν είναι εχθροί μας, αν αφήσουμε τον φασισμό να γεμίζει Κοινοβούλια, την αλληλεγγύη να υποχωρεί και ανθρωπάκια να αποφασίζουν για όλους μας. Από τον καναπέ δεν γίνεται τίποτα. Πρέπει κάποτε οι άνθρωποι να συνειδητοποίσουν πόση δύναμη έχουν».

Info: «Εμπρός μου θα σε ξαναδώ» την Κυριακή 21 Ιανουαρίου στις 21.30 στο «ΙΛΙΟΝ plus» Πατησίων και Κοδριγκτώνος 17, τηλ.: 210-8824383, είσοδος 12 ευρώ με μπίρα ή κρασί.