Αναζητώντας τον Θησαυρό του Χρόνου

«Με θέλγουν αυτές οι ιστορίες και με τρομοκρατούν»

«Ο ωραίος λοχαγός» (Κέδρος, 1982)

Μόλις προχτές, στην παρουσίαση της νεανικής του αλληλογραφίας με τον Βασιλικό. Ευθυτενής και χαμογελαστός, ελάχιστα ταλαιπωρημένος από την πρόσφατη περιπέτεια υγείας και με τη φλόγα του έφηβου στο βλέμμα, αναπολούσε νοσταλγικά τις απαρχές της καριέρας του: φέρελπις συγγραφεύς της καλλιτεχνικής συντροφιάς του «Πικαντίλυ». Γεννημένος στην Αθήνα το 1931, με ανολοκλήρωτες σπουδές νομικών και φιλολογίας («Τι να το κάνεις το πανεπιστήμιο όταν μπορούσες να συγχρωτιστείς με τον Γκάτσο και τον Χατζιδάκι;» αναρωτήθηκε εύλογα), ντελικάτος «τσαρουχικός ναύτης» αρχικά, μετά «άσωτος υιός» στη νυχτερινή Αθήνα, υπάλληλος, τέλος, σε ασφαλιστικές και ναυτιλιακές εταιρείες. Για χρόνια, αν και «προέρχεται από τον Λόγο» και «γράφει όπως άλλοι πλέκουν» (Βασιλικός), δεν δημοσιεύει: διαρκώς στην «αναμηρυκαστική ενέργεια του δημιουργού», πελαγοδρομεί αναποφάσιστος μεταξύ ποίησης, πρόζας και θεάτρου, ακούγοντας συνέχεια κλασική μουσική και μεταφράζοντας: Εσε, Κάρολ, Φόκνερ, Μπίχνερ, Μέλβιλ, Φιτζέραλντ.

Η «ανοδική και σταθερή λογοτεχνική πορεία» του μανιώδη («Βικτωριανού» και Κυψελιώτη) αθηναιογράφου με την ιδιοσυγκρασιακή φωνή εγκαινιάζεται από τα μετα-διηγήματα της συλλογής «Τα μηχανάκια» (1962), ακολουθείται από τις φιλόδοξες μυθιστορηματικές συνθέσεις της «Βιοτεχνίας υαλικών» (1975), της «Κυρίας Κούλας» (1978) και του «Ωραίου λοχαγού» (1982) και συνεχίζεται αδιάλειπτα έως σήμερα με ακριβοδίκαιη μοιρασιά του χρόνου του: «Η μέρα για τα γραπτά και η νύχτα για το σώμα» (1999).

Δίπλα στον παρατηρητή και ωτακουστή των ψιθύρων της συνείδησης μιας ολόκληρης πόλης υπάρχει και ο Κουμανταρέας της Ιστορίας («Δυο φορές Ελληνας», 2001, «Το show είναι των Ελλήνων», 2008, «Η γυναίκα που πετάει», 2006), ο Κουμανταρέας των «18 κειμένων», ο Κουμανταρέας του τρις εις δίκην για το «Αρμένισμα». Φέτος ανθολόγησε, μαζί με άλλους, νέες πεζογραφικές φωνές στον τόμο «15 βγαίνουν με κόκκινο», δείχνοντας την αμέριστη συμπαράστασή του προς νέους συγγραφείς, όπως έκανε πάντα… Και επέστρεψε με τον «Θησαυρό του χρόνου» (Πατάκης), ένα σκοτεινό και πένθιμο αυτο-μυθιστόρημα ποιητικής, την 24η Ραψωδία του πληθωρικού πεζογραφικού του corpus.

Τέλος, οι 18 επιστολές που περιλαμβάνονται στον τόμο της αλληλογραφίας με τον Βασιλικό (Τόπος), τεκμήρια μιας σπουδαίας φιλίας «που μεγάλωσε μέσα σε κόσμους μουσικής και βιβλίου», έμελλε να αποτελέσουν τα τελευταία δημοσιευμένα κείμενά του• τα αυτόγραφα που χάρισε απλόχερα προχθές τα τελευταία που υπέγραψε, πριν ο κύκλος κλείσει τραγικά, κάποια στιγμή σήμερα τα ξημερώματα.

Αλλά πού πάει η φλόγα όταν σβήνει; Οι συγγραφείς όταν φεύγουν; Οι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες όταν κλείνουμε το βιβλίο; Ολη μας η απροσάρμοστη εφηβεία; Τα ξενύχτια μας με την Κυρία Κούλα; Η μυρωδιά του Κουρείων; Θέλω να πιστεύω ότι ο Ωραίος Λοχαγός της μεταπολεμικής πεζογραφίας μας βρήκε τον Θησαυρό του Χρόνου του, παρέα με τα Χερουβείμ και τα Σεραφείμ, την Κούλα και τον Μίμη, την Μπέμπα και τον Βλάση, τον Μενέλη και τον Αναστάση, τον Βασίλη Σερέτη ή Μπιλ και, φυσικά, τη σεβάσμια μορφή της πολυαγαπημένης του Λιλής.

Παρ’ όλα αυτά, εμείς θα είμαστε πάντα διψασμένοι «για εκείνες τις περιγραφές του εφήμερου της πόλης, του αέρα της, της ανάλαφρης σκόνης της μελαγχολίας που περιβρέχει τα πράγματα», όπως γράφει ο Βασιλικός όταν στα τριάντα τους δοκίμαζε, παίζων άμα και σπουδάζων, έναν πρόωρο επικήδειο (8.4.1960).