Ο Γιόζεφ Κουντέλκα παρουσιάζει, στην ατομική έκθεσή του στην Κύπρο, την ομορφιά που δημιουργεί η έννοια του παλίμψηστου πάνω στα ίχνη και τους απόηχους του ελληνο-ρωμαϊκού αρχαιολογικού μεγαλείου. Ο 78χρονος Γαλλοτσέχος διεθνής φωτογράφος, μέλος του Magnum και πολίτης του κόσμου, εκθέτει στο Κέντρο Ευαγόρα και Κάθλην Λανίτη στη Λεμεσό το ολοκληρωμένο πρότζεκτ με τίτλο «Ιχνη-Vestiges 1991-2016».
Δεν πρόκειται για αναδρομική έκθεση, αλλά για κατάθεση ψυχής, άρα και βλέμματος, μέσα από το οποίο εξερεύνησε και απαθανάτισε περισσότερους από 200 αρχαίους ελληνικούς και ρωμαϊκούς χώρους που βρέχονται από τη θάλασσα της Μεσογείου. Αρχαιολογικούς θησαυρούς, που βρίσκονται στις 20 παράλιες χώρες της «κοινής θάλασσας», που γέννησαν την Ευρώπη και τις ιδρυτικές της αρχές.
Ο Κουντέλκα φωτογράφισε το μεγάλο σημείο συνάντησης της Ανατολής με τη Δύση και συμπεριέλαβε στον πολιτισμικό χάρτη και την Κύπρο, με φωτογραφίες που αφορούν την περιοχή της Σαλαμίνας και τους Τάφους των Βασιλέων.
H έκθεση ολοκληρώνεται με τη νυχτερινή προβολή 200 φωτογραφιών -οι 25 προέρχονται από αρχαιολογικούς χώρους που βρίσκονται στην κυπριακή γη- τα Σαββατοκύριακα, σε γιγαντοοθόνη έξω από το τείχος του παλαιού κάστρου της Λεμεσού.
Η έκθεση αυτή σχεδιάστηκε, χρηματοδοτήθηκε και πρωτοπαρουσιάστηκε στη Μασσαλία της Γαλλίας, το 2013, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Ουσιαστικά, η συγκεκριμένη θεματική και το εγχείρημα της οργανωμένης φωτογράφισης είχαν απασχολήσει τον φωτογράφο από το 1991.
Είναι τότε που, σε ηλικία 53 χρόνων, ο Κουντέλκα τολμά να πραγματοποιήσει έναν φωτογραφικό μαραθώνιο, που διήρκεσε πάνω από είκοσι χρόνια. Ενα προφητικό, για τα σημερινά δεδομένα, έργο. Κατορθώνει, χωρίς να είναι φωτορεπόρτερ, να εγκλωβίζει τις εικόνες πριν αυτές αλλάξουν. Φωτογράφισε την περιοχή της Παλμύρας στη Συρία, πριν από τις καταστροφές των μνημείων της…
Μολονότι ο Κουντέλκα σπάνια δίνει συνεντεύξεις, λέει στον διευθυντή της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Μασσαλίας, Bernard Latrajet: «Οι φωτογραφίες μου δεν αποτελούν ντοκιμαντέρ. Δεν διεξάγω κάποια έρευνα, ποτέ δεν με ενδιέφερε η μετάδοση ειδήσεων και γεγονότων… Εάν κάποιες από τις φωτογραφίες μου έχουν γίνει ή πρόκειται να γίνουν “ντοκουμέντα” καταστάσεων που αλλάζουν, εξελίσσονται ή εξαφανίζονται, αυτό είναι εξαιρετικό».
Η ζωή του Γιόζεφ Κουντέλκα μοιάζει με παραμύθι, που έχει αρχή τη γέννησή του το 1938 στη Μοραβία της Τσεχοσλοβακίας. Η φωτογραφία μπήκε νωρίς στη ζωή του. Είναι 20 χρόνων, το 1958, όταν φωτογραφίζει πανοραμικά τοπία της πατρίδας του. Από το 1961 μέχρι και το 1967, αφού έχει σπουδάσει στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Πράγας, εργάζεται ως μηχανικός της αεροναυτιλίας.
Την ίδια εποχή η Anna Farova, γνωστή προσωπικότητα στον χώρο της φωτογραφίας στην Τσεχοσλοβακία, τον επηρεάζει θετικά. Αρχίζει μελέτη για τους Τσιγγάνους και τον Αύγουστο του ‘68 φωτογραφίζει τα στρατεύματα του Συμφώνου της Βαρσοβίας ενώ εισβάλλουν στην πρωτεύουσα της Τσεχοσλοβακίας και θέτουν τέρμα στην Ανοιξη της Πράγας. Γι’ αυτές τις φωτογραφίες τού απένειμαν το Βραβείο Ρόμπερτ Κάπα.
Το 1970 εγκαταλείπει τη χώρα του και βρίσκει αρχικά άσυλο στη Βρετανία, ενώ το 1980 εγκαθίσταται στο Παρίσι, όπου φωτογραφίζει, με «Αποστολή της DATAR», το αστικό και αγροτικό τοπίο της Γαλλίας. Το 1987 αποκτά γαλλική υπηκοότητα. Το 1990, έπειτα από είκοσι χρόνια εξορίας, επιστρέφει για πρώτη φορά στην Τσεχοσλοβακία. Φωτογραφίζει τα ρημαγμένα τοπία της Ανατολικής Ευρώπης.
Το 2000 κυκλοφορεί το βιβλίο του με τίτλο «Χάος», όπου με τις πανοραμικές φωτογραφίες του πραγματεύεται την αναρχία που επιβάλλει ο άνθρωπος στη φύση. Το 2003 κυκλοφορεί το βιβλίο του «Το θέατρο του χρόνου» με το βλέμμα του στραμμένο στα ρωμαϊκά ερείπια της «Αιώνιας Πόλης».
Την Ελλάδα δεν την αφήνει έξω από τις ερευνητικές του αποστολές. Στο τέλος του ‘95 με αρχές του ‘96 τον συναντάμε αρχικά στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια στην Αθήνα, στην έκθεσή του που περιελάμβανε φωτογραφίες από τα γυρίσματα της ταινίας του Αγγελόπουλου, κάτω από τον τίτλο «Περιπλανήσεις. Ακολουθώντας το βλέμμα του Οδυσσέα».
Τον Αύγουστο του 2004 συμμετείχε στην ομαδική έκθεση «Περίπλους. 12 φωτογράφοι του Magnum στη σύγχρονη Ελλάδα», που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας. Οι φωτογραφίες του, σε πανοραμικό φορμά, ήταν μελέτη των αρχαιολογικών ελληνικών χώρων, της Επιδαύρου, του Σουνίου, της Λίνδου, της Δήλου, της Ολυμπίας κ.ά.
Ο Γιόζεφ Κουντέλκα ψάχνει να αποκαλύψει, να μεταφέρει και να μεταδώσει «την ομορφιά και τα ίχνη που άφησε ο άνθρωπος πίσω του μετά το πέρας των δραστηριοτήτων του ή της ζωής του. Με γοητεύει η μοναξιά της ομορφιάς.
»Μιας ομορφιάς που δίνει κουράγιο και τροφή στη σκέψη και την περισυλλογή», λέει στον Bernard Latrajet. Και εκμυστηρεύεται: «Αμφιβάλλω εάν κάποιος έχει δει τόσες πολλές ανατολές και δύσεις ηλίου ή τόσους έναστρους ουρανούς πάνω από ναούς τα βράδια…».
INFO:
Εως 28 Απριλίου. Διοργανωτές: Ιδρυμα Ευαγόρα και Κάθλην Λανίτη, Γαλλικό Ινστιτούτο Κύπρου, υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας