Ενας «Νάρκισσος» με πολλά σχέδια για το μέλλον

Kυριακή πρωί, η περιοχή γύρω από την 5η λεωφόρο του Μανχάταν σφύζει από ζωή, με 23 βαθμούς κι έναν γαλανό ουρανό να καθρεφτίζεται στα τζάμια των θεόρατων ουρανοξυστών. Oι Λατίνοι παρελαύνουν με πολύχρωμες στολές, φαντεζί άρματα και μουσικές γιορτάζοντας την επέτειο της ανεξαρτησίας τους. Στην πλατεία Ροκφέλερ, που έχει στολιστεί με κολοκύθες για το Halloween, μικροί και μεγάλοι γλιστρούν στο παγοδρόμιο.

Ουρές σχηματίζονται έξω από το κατάστημα της Αpple για το νέο i-phone. Στον καθεδρικό ναό όμως του Αγίου Πατρικίου μικρά πανό υπενθυμίζουν πως στη Νέα Υόρκη της τεχνολογίας, της κατανάλωσης και της αυταρέσκειας, «σε μια πόλη που ποτέ δεν κοιμάται, υπάρχει χρόνος για προσευχή». Κι ακριβώς απέναντι, στον Ολυμπιακό Πύργο με την ελληνική σημαία στην είσοδο, ο αρχαίος Νάρκισσος σηκώνει το κεφάλι του από τη λίμνη, παίρνει το κινητό του και αρχίζει να βγάζει... σέλφις.

Πρόκειται για το πρώτο φεστιβάλ τεχνών και ιδεών «Νarcissus Now: Τhe Myth Reimagined» («O Nάρκισσος σήμερα: Μια ανάπλαση του μύθου») που απρόσμενα συνδέει τον διαχρονικό μύθο με τις σύγχρονες τέχνες: τη μουσική, τα εικαστικά, τη λογοτεχνία, τον χορό, την αρχιτεκτονική, τη μόδα.

Με δημοφιλείς προσκεκλημένους, όπως τον ηθοποιό Πολ Τζιαμάτι, τη συγγραφέα τού «Πέρα από την Αφρική», Τζούντι Θέρμαν, με χαλαρές συζητήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, προβολές και με δεκάδες δράσεις ανοιχτές για όλες τις ηλικίες, το ισόγειο του Ολυμπιακού Πύργου έγινε για ένα τετραήμερο (8-11/10) ενεργός δημόσιος χώρος δημιουργίας, έκφρασης και επικοινωνίας.

Το Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο, που φέτος γιορτάζει 15 χρόνια παρουσίας στη Νέα Υόρκη, ανακαινίστηκε εσωτερικά (ο αρχιτέκτονας Κ. Κονδύλης έκανε τα αρχικά σχέδια) περιλαμβάνοντας χώρο για εκθέσεις, αίθουσα εκδηλώσεων, αίθριο με καταρράκτη. Ταυτόχρονα ανανεώνει τη φιλοσοφία του: ενώνει την παράδοση με τον σύγχρονο πολιτισμό, παράγει τέχνη, δίνει την ευκαιρία σε Ελληνες καλλιτέχνες να συνυπάρξουν ισότιμα με Αμερικανούς.

Παράλληλα εδραιώνει συνεργασίες με μεγάλους πολιτιστικούς φορείς, όπως η Brooklyn Academy of Music (ΒΑΜ) και η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης και χτίζει γέφυρες με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στην Αθήνα.

Στη ναρκισσιστική Νέα Υόρκη το νέο φεστιβάλ πέρασε με επιτυχία το «κρας τέστ», αν κρίνουμε από το κλίμα που επικρατούσε στα εγκαίνια (8/10) και την πρωτοφανή κοσμοσυρροή. Εκπρόσωποι μεγάλων πολιτιστικών και οικονομικών ιδρυμάτων, καλλιτέχνες, Ελληνες δεύτερης και τρίτης γενιάς ανεβοκατέβαιναν στο ισόγειο και το υπόγειο του Ολυμπιακού Πύργου για να παρακολουθήσουν την ολόφρεσκη περφόρμανς «Τriple Echo/Τριπλή Ηχώ».

Στο αέναο, ερωτικό παιχνίδι του Νάρκισσου με το είδωλό του και την Ηχώ, οι λιτές χορογραφίες του Τζόνα Μπόκαερ έδεσαν με τους σαγηνευτικούς ήχους του Σταύρου Γασπαράτου και τους μαγευτικούς φωτισμούς του Ααρον Κοπ που απλώνονταν πάνω σε εικαστικά έργα: στις δύο νέες αναθέσεις, την τοιχογραφία του Αγγελου Πλέσσα «Ι ΑΜness», που δημιουργεί την ψευδαίσθηση της κίνησης, και στο βίντεο του Ανδρέα Αγγελιδάκη με τοπία από καθρέφτες («Mirrorsite») καθώς και στα έργα των Blind Adams, Λίντα Μπένγκλις, Εριφύλλης Βενιέρη, Γεωργίας Κοτρέτσου, Τζένι Χόλζερ.

Οσοι δεν νιώσαμε κουρασμένοι από τα εγκαίνια και το τζετ λάνγκ της πτήσης από την Αθήνα, ακολουθήσαμε την άλλη μέρα τον ιστορικό της αρχιτεκτονικής Ματ Πόσταλ σε έναν ελκυστικό περίπατο γύρω από τον Ολυμπιακό Πύργο.

Στην Park Avenue Plaza, όπου τα μεγαλοστελέχη των επιχειρήσεων της περιοχής παίρνουν το μεσημεριανό τους στα πολυτελή ρεστοράν και τα μικρότερα τσιμπολογούν από τα υπαίθρια καρότσια κινέζικο, ινδικό φαγητό και χοτ ντογκ. Μάθαμε για την εξέλιξη των ουρανοξυστών από τον Μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα.

Πώς αρχικά τα κτίρια ανταγωνίζονταν τους καθεδρικούς ναούς σε ύψος και αργότερα το ένα το άλλο. Ορθώθηκαν επιδεικτικά, στένεψαν υπερβολικά, το μπετόν έδωσε τη θέση του στα μέταλλα και το γυαλί. Σήμερα διατηρούν τον δημόσιο χώρο τους στο ισόγειο, τα μεσαία επίπεδα φιλοξενούν γραφεία, ενώ στο τελευταίο επίπεδο βρίσκονται τα διαμερίσματα.

Είναι ουρανοξύστες που στις γυάλινες επιφάνειές τους αντικατοπτρίζεται ο ναρκισσισμός των ιδιοκτητών τους, η επίδειξη πλούτου και δύναμης. «Οχι τυχαία στις κορυφές τους ζουν οι πιο πλούσιοι άνθρωποι του κόσμου», σύμφωνα με τον Μ. Πόσταλ.

Ενας άνθρωπος που έφτασε ακόμα πιο ψηλά, ώς το Διάστημα, ο αστροναύτης της NASA, Τζέφρι Χόφμαν, καθηγητής στο ΜΙΤ -με Ελληνες συνεργάτες που τον έχουν μυήσει στον μπακλαβά, όπως μας είπε- προσέλκυσε το ενδιαφέρον των παιδιών που τον περικύκλωσαν σε μια άλλη πρωτότυπη εκδήλωση.

Οι μικροί θαυμαστές του τον βομβάρδισαν με δεκάδες ερωτήσεις: Αν φοβήθηκε στο κενό, πώς εδενε τα κορδόνια του στο διαστημόπλοιο... Πιο πριν είχαν παρακολουθήσει ήσυχα ένα ενδιαφέρον φιλμάκι, το «Μoon Mirrors» -νέα ανάθεση για τους βραβευμένους κινηματογραφιστές Σάρον Σατουκ και Ιαν Τσίνεϊ- που αποκαλύπτει πως στο φεγγάρι ο άνθρωπος δεν μπορεί να δει το είδωλό του στον καθρέφτη παρά μόνο αν αιχμαλωτίσει το φως σε ορθογώνιο κουτί τριών πλευρών.

Πόλ Τζιαμάτι και Μαίρη Κατράντζου εξομολογούνται

Σταρ που δεν κοιτάζονται στον καθρέφτη τους

Oι καλλιτέχνες αναμφίβολα είναι νάρκισσοι, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό. Οσοι συμμετείχαν στο φεστιβάλ όμως δεν πρόβαλαν το εγώ τους, αλλά επιχείρησαν να εξηγήσουν στο κοινό πώς έπλασαν την ιδιαίτερη ταυτότητά τους, πώς επιβιώνουν σε έναν ανταγωνιστικό χώρο και πώς βιώνουν την επιτυχία αλλά και τον φόβο της αποτυχίας.

Τις εμπειρίες τους μοιράστηκαν, μεταξύ άλλων, η επί 24 χρόνια πρώτη χορεύτρια του New York City Ballet, Ελένη Αλεξοπούλου, και η Αφροαμερικανή συγγραφέας τού «The Rise» Σάρα Λούις, η οποία υπήρξε μέλος της Επιτροπής Τεχνών του Μπαράκ Ομπάμα.

«Τα άτομα που είναι λιγότερο ταλαντούχα έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση» είπε η σχεδιάστρια μόδας Μαίρη Κατράντζου. «Στο περιβάλλον της μόδας δεν ένιωσα από την αρχή αυτοπεποίθηση, γιατί προσπαθούσα να τα κάνω όλα μαζί, να σχεδιάζω, να φροντίζω για την προβολή και να προσπαθώ να αποκτήσω τη δική μου ταυτότητα».

Με χιούμορ ο Πολ Τζιαμάτι, βραβευμένος με Χρυσή Σφαίρα για την ερμηνεία του στη μαύρη κωμωδία «Ο τρόπος του Μπάρνεϊ», περιέγραψε πώς κάνει ταινίες, θέατρο, σόου: «Είμαι απασχολημένος μέρα-νύχτα σαν τον πρόεδρο των ΗΠΑ» είπε γελώντας. Διευκρίνισε πως στον καθρέφτη του κοιτάζεται μόνο για να δοκιμάσει τεχνικές ερμηνείας και τόνισε πως οι καλλιτέχνες μπροστά στον καθρέφτη των άλλων πρέπει να ξέρουν πού σταματάει η ειλικρίνεια και πού αρχίζει η κολακεία.

Την παράσταση έκλεψε η νεαρή ταλαντούχα τραγουδοποιός Ελενορ Φρίντμπεργκερ, με μακρινή καταγωγή από τη Μάνη, την οποία επισκέπτεται κάθε καλοκαίρι όπως μας εκμυστηρεύτηκε. Ηγετική φυσιογνωμία του ανεξάρτητου ροκ συγκροτήματος The Fiery Furnaces, έδωσε μια ωραία συναυλία στο BAM, τον φιλικό, εναλλακτικό πολυχώρο που έχει αλλάξει τη γειτονιά του Μπρούκλιν.

Οι επόμενες εκδηλώσεις

Δίον, Παμούκ και ρεμπέτικα

Το φεστιβάλ για τον Νάρκισσο είναι μόνο η αρχή καθώς οι εκδηλώσεις στο Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο συνεχίζονται, με αποκορύφωμα τη μεγάλη έκθεση το 2016 «Δίον: Συνάντηση θεών και θνητών» σε επιμέλεια Δημήτρη Παντερμαλή. Εντυπωσιακά εκθέματα -ακόμα κι ένα μεγάλο ψηφιδωτό- για πρώτη φορά θα βγουν στο εξωτερικό.

Στις 23 Οκτωβρίου οργανώνεται συμπόσιο με θέμα «Πολίτες του κόσμου», στο οποίο θα συμμετάσχει και ο νομπελίστας συγγραφέας Ορχάν Παμούκ, ενώ θα συντονίσει ο Πολ Χολντενγκράμπερ (θα έρθει και στη Στέγη), ο οικοδεσπότης των περίφημων συνεντεύξεων στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης.

Αφιέρωμα στην παράδοση του ρεμπέτικου τραγουδιού («Rebetica: Τhe blues of Greece») θα ακολουθήσει (10-12/11) με τον Κυριάκο Καλαϊτζίδη και τη Λένα Κιτσοπούλου. Η πρεμιέρα της τζαζ σύνθεσης του Πέτρου Κλαμπάνη «Chroma» θα δοθεί στις 9 Δεκεμβρίου.

«Στόχος μας είναι δύο διαφορετικά κοινά» τονίζει ο Αντώνης Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Ωνάση. «Το ένα είναι οι μορφωμένοι Αμερικανοί, που με δόλωμα την αρχαιότητα, έναν μύθο όπως του Νάρκισσου, θα γνωρίσουν τους σύγχρονους Ελληνες. Το δεύτερο κοινό είναι η νέα γενιά των Ελλήνων, που δεν έρχονται για να δουν φολκλόρ, τζατζίκι και σουβλάκι, αλλά αυτό που θα τους ενδιέφερε ως σύγχρονους Αμερικανούς».

Η φετινή επέτειος του Πολιτιστικού Κέντρου στη Νέα Υόρκη «δεν είναι ένα μνημόσυνο για τα σπουδαία χρόνια, αλλά μια ευκαιρία για αναστοχασμό προκειμένου να παρθούν αποφάσεις για το μέλλον» λέει η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, αναπληρώτρια γενική διευθύντρια της Στέγης. «Εχει αποσαφηνιστεί ότι την επόμενη δεκαετία θα δοθεί έμφαση στην παιδεία, τον πολιτισμό, την κοινωνική αλληλεγγύη.

Οι εκδηλώσεις συμπυκνώνουν την ισότιμη παρουσία της πολιτιστικής κληρονομιάς και του σύγχρονου πολιτισμού, τη δημιουργία ενός δικτύου που θα φέρει κοντά τους Ελληνες δημιουργούς με το διεθνές πολιτιστικό γίγνεσθαι και μια κινητικότητα πολιτιστική, που πάντα θα έχει σύνδεση με την κοινωνία και τις κοινότητες στην Αμερική».

Στην προσπάθεια θα συμβάλει το ανανεωμένο διοικητικό συμβούλιό του, στο οποίο συμμετέχουν ο καθηγητής Φιλοσοφίας στο NYU, Σάιμον Κρίτσλεϊ, η δραστήρια πρόεδρος του BAM, Κάρεν Μπρουκς, ο πανεπιστημιακός καθηγητής Αρχαιολογίας, Αλαν Σαπίρο, και ο καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Πρίνστον, Αγγελος Χανιώτης.