Ένας ψυχίατρος εκτίθεται ως βάλσαμο στο Λονδίνο

Πολλοί έχουν χαρακτηρίσει τον Γκόγια ψυχίατρο, διότι μέσα από τα πορτρέτα του κατόρθωνε να «κολυμπήσει» στον ψυχικό κόσμο των μοντέλων του και στη συνέχεια να αποδώσει στον καμβά όχι μόνο το πρόσωπο που απεικόνιζε, αλλά και ένα χρονικό της εποχής μέσα στην οποία έζησαν.

Η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου ξανανοίγει στο κοινό μετά τη μεγάλη απεργία των εργαζομένων της, με 70 προσωπογραφίες του μεγάλου Ισπανού ζωγράφου, οι οποίες είναι χαρακτηριστικά έργα επτά δεκαετιών καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Τα έργα αυτά, που θα εκτεθούν ως δάνεια από άλλα μουσεία ή ιδιωτικές συλλογές, αποτελούν μόνο το ένα τρίτο της συνολικής καλλιτεχνικής παραγωγής του Φρανθίσκο ντε Γκόγια Ι Λουθιέντες, ωστόσο είναι αρκετά για να ξεδιπλώσουν τη «βεντάλια» του ταλέντου του, όπως αυτό εξελίχθηκε στα δύσκολα χρόνια του 18ου αιώνα: πόλεμος, γαλλική εισβολή, επάνοδος του βασιλιά Φερδινάνδου του 7ου, και τελικά αυτοεξορία στο Μπουρδέος.

Επίσημος βασιλικός ζωγράφος

Η έκθεση ξεκινά με μια αυτοπροσωπογραφία του ίδιου του Γκόγια, σε ηλικία 34 ετών, τότε που άνοιξαν γι' αυτόν οι πόρτες του παλατιού και σταδιακά κατέστη ο επίσημος βασιλικός ζωγράφος, αλλά και ένας από τους πιο πλούσιους της εποχής του. Αριστοκράτες, πολιτικοί, λόγιοι, στρατιωτικοί και κληρικοί συνωστίζονταν στο ατελιέ του για ένα πορτρέτο.

Εκείνος εκμεταλλεύτηκε αυτή την ευκαιρία για να συνδυάσει τη λεπτολόγο τεχνική του, τη σταθερότητα του χρωστήρα του με τη λεπτή ειρωνεία που αποπνέουν κάποια από τα πρόσωπα αυτά στον καμβά, όπως ο Κάρολος ο 3ος με την κυνηγετική του στολή.

Κάποια από τα έργα, που θα μπορεί να θαυμάσει το κοινό έως τις 10 Ιανουαρίου, εκτίθενται για πρώτη φορά στο κοινό ή έχουν εκτεθεί ελάχιστα στο παρελθόν. Ένας από αυτούς είναι και το πορτρέτο της δούκισσας Άλμπα, η αφοσίωση του ζωγράφου στο πρόσωπο της οποίας ήταν γνωστή.

Ντυμένη στα μαύρα, με μεταξωτό μαντίλι και φαινομενικά αδιάφορη για ό,τι συμβαίνει γύρω της: ωστόσο ο δείκτης στχεύει στην αρένα, όπυ έχουν χαραχτεί δυο λέξεις: «Sólo Goya» (Μόνο ο Γκόγια). Το έργο είναι δάνειο από την Ισπανική Εταιρεία της Νέας Υόρκης, που για πρώτη φορά εκτίθεται σε βρετανικό έδαφος.

Εξόριστος πριν πεθάνει

Άλλα έργα όμως είναι περισσότερο προσωπικά. Ζωγραφίζοντας στο δικό του περιβάλλον, μακριά από τις τυπικότητες της βασιλικής αυλής, απαθανατίζει φίλους και μέλη της οικογένειάς του, τη σύζυγό του Χοσέφα, τον γιο του Χαβιέρ και τον εγγονό του Μαριάνο. Αυτό ήταν και το τελευταίο έργο του πριν πεθάνει, αυτοεξόριστος, βαριά άρρωστος και κωφός στο Μπουρδέος σε ηλικία 74 ετών.

Ο βρετανικός Τύπος έχει χαρακτηρίσει την έκεθση γεγονός της δεκαετίας λόγω της βαρύτητάς της. Πάντως, πέρα από την καλλιτεχνική σημασία της, έχει χαρακτηριστεί και βάλσαμο για την Εθνική Πινακοθήκη. Είναι αυτήν με την οποία ανοίγει ξανά τις πύλες της μετά την απεργία των εργαζομένων.

Εκατό ημέρες διήρκεσε η απεργία, καθώς αντέδρασαν στο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της που η νέα διοίκηση του μουσείου επιθυμεί να φέρει. Οι εργαζόμενοι ωστόσο έκριναν πως η ιδιωτικοποίηση των προσφερόμενων υπηρεσιών προς το κοινό, αλλά και της φύλαξης του μουσείο δεν συνιστούν εκσυγχρονισμό.

Επίσης, στο επιχείρημα του νέου διευθυντή ότι πρέπει να την κάνουν περισσότερο ελκυστική στο νεανικό κοινό, απαντούσαν ότι κανείς δεν θα ήθελε να μετατραπεί η Εθνική Πινακοθήκη σε Ντίσνεϊλαντ.