Η φάτουα του Ρούσντι έφτασε Φρανκφούρτη

Είναι πλέον βέβαιο: Το μίσος των Ιρανών για τον Σάλμαν Ρούσντι δεν θα καταλαγιάσει ποτέ. Οσα χρόνια κι αν περάσουν θα είναι εκεί και θα σιγοκαίει. Εχθρός για πάντα του ισλαμικού φονταμενταλισμού, ο Ινδός συγγραφέας των «Σατανικών στίχων» βρέθηκε ξανά αντιμέτωπος με την οργή τους στη Φρανκφούρτη.

Και μόνον η πληροφορία ότι ο λογοτέχνης είναι καλεσμένος ως ομιλητής στην εναρκτήρια συνέντευξη Τύπου της 67ης Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου της πόλης (Τρίτη 13 Οκτωβρίου) αρκούσε για να πυροδοτήσει αντιδράσεις που φτάνουν ώς την ευθεία απειλή:

«Ή αυτός ή εμείς», δήλωσε η πλευρά του Ιράν ξεκαθαρίζοντας πως θα μποϊκοτάρουν την έκθεση. Κι ας ξέρουν πως κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για τη λογοτεχνική τους παραγωγή, που πέρυσι εκπροσωπήθηκε στην κορυφαία έκθεση από 282 εκδότες και 1.200 τίτλους.

Η απειλή ήρθε από επίσημα χείλη: ο Αμπάς Σαλεχί, αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού και Ισλαμικής Καθοδήγησης, διαμαρτυρήθηκε έντονα για την προγραμματισμένη ομιλία του Ρούσντι και δήλωσε ότι η Τεχεράνη είναι ένα βήμα πριν από το μποϊκοτάζ.

«Αυτό που κανόνισε η διεύθυνση της Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου Φρανκφούρτης αγγίζει τις κόκκινες γραμμές του πολιτικού μας συστήματος. Θεωρούμε την κίνηση αυτή αντιπολιτισμική», είπε, σύμφωνα με τοπικά ειδησεογραφικά πρακτορεία. «Η Φάτουα του ιμάμη Χομεϊνί είναι μια αντανακλαστική αντίδραση της θρησκείας μας και δεν θα κοπάσει ποτέ. Καλούμε τους διοργανωτές να ακυρώσουν την ομιλία του».

Bέβαια, η παρουσία του Σάλμαν Ρούσντι στην Εκθεση της Φρανκφούρτης (που πραγματοποιείται από 14 έως 18 Οκτωβρίου, με τιμώμενη χώρα την Ινδονησία) συμπίπτει με την κυκλοφορία του νέου, 12ου μυθιστορήματός του με τίτλο «Two Years Eight Months and Twenty - Eight Nights», στο οποίο διηγείται ιστορίες όπου το καλό συγκρούεται με το κακό, ενώ με τη λογοτεχνική του ευφυΐα επιδίδεται σε ένα ατέλειωτο ζιγκ ζαγκ σε ζητήματα θρησκευτικά, λογοτεχνικά, φιλοσοφίας και φαντασίας.

Ο Ρούσντι, που εδώ και 15 χρόνια κατοικεί στη Νέα Υόρκη, είδε τη ζωή του να αλλάζει τον Φεβρουάριο του 1989, όταν ο θιγμένος από το μυθιστόρημά του «Σατανικοί στίχοι» πνευματικός ηγέτης του Ιράν αγιατολάχ Χομεϊνί εξέδωσε φάτουα που τον καταδίκαζε σε θάνατο.

Παρά τις ατελείωτες απειλές για τη ζωή του, αλλά και την κρίση που προκλήθηκε μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Ιράν λόγω της προστασίας που του παρείχαν οι Βρετανοί, ο Ρούσντι έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι βαρέθηκε πια την ανακύκλωση της ιστορίας.

Κι όμως, 26 χρόνια μετά και μόνον η είδηση ότι θα συνυπάρξει με τους διώκτες του στα εγκαίνια της μεγαλύτερης έκθεσης βιβλίου στον κόσμο προκαλεί προβλήματα. Η διεύθυνση της Διεθνούς Εκθεσης είναι, φυσικά, στο πλευρό του Ρούσντι.

«Το λογοτεχνικό έργο του έχει προσθέσει μια ισχυρή φωνή στην παγκόσμια συζήτηση σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης στον χώρο των εκδόσεων. Η πολεμική στη λογοτεχνία έχει συνέπειες στους δημιουργούς και ολόκληρη την εκδοτική βιομηχανία. Γι' αυτό η ελευθερία της έκφρασης και τα όριά της είναι μεταξύ των βασικών θεμάτων της φετινής διοργάνωσης», τόνισε σε ανακοίνωσή της.

Αντιθέτως, ο Αμιρσαχριάρ Αμινιάν, επικεφαλής του εκδοτικού οίκου Andishe-Rouzan, βλέπει πολιτική σκοπιμότητα πίσω από την πρόσκληση του Ρούσντι. «Πρόκειται για τυπική γερμανική συμπεριφορά. Είναι δίκαιο να προσκαλείς τον συγκεκριμένο συγγραφέα και συγχρόνως να έχεις τιμώμενη χώρα την Ινδονησία, τη μεγαλύτερη μουσουλμανική χώρα του κόσμου;», δήλωσε.

Ενώ από τη μεριά του ο Αμιρμασούντ Σαχράμνια, επικεφαλής της ιρανικής αποστολής στη Διεθνή Εκθεση, δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Tasnim: «Η Τεχεράνη δεν πρέπει να μποϊκοτάρει όλη την έκθεση, παρά μόνο την εκδήλωση με τον Ρούσντι, διότι το μόνο που θα καταφέρουν είναι να του χαρίσουν ακόμα μεγαλύτερη δημοσιότητα».

Πιο σκληροί από όλους, τέλος, είναι έντεκα Ιρανοί εκδότες που με κοινή τους επιστολή απαιτούν την ακύρωση της εκδήλωσης και αναφέρουν συγκεκριμένα: «Προσκάλεσαν έναν αποστάτη, ο οποίος είναι καταδικασμένος με “Μαχντούρ αλ νταμ”, δηλαδή με ποινή που ζητά να χυθεί το αίμα του. Αυτό από μόνο του είναι απεχθές».