Το Ζαγόρι, τόπος μοναδικής φυσικής ομορφιάς, παράδειγμα νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς και αρχιτεκτονικής αξίας, εντάχθηκε πρόσφατα στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, στο πλαίσιο της 45ης Συνόδου της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς στο Ριάντ. Είναι η πρώτη φορά που η χώρα μας καταφέρνει την εγγραφή ενός πολιτιστικού αγαθού της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς ως πολιτιστικού τοπίου, γεγονός που σημαίνει αυξημένη προστασία για το Ζαγόρι και μια επιτυχία της Ελλάδας.
Η πρόταση, ωστόσο, στον φάκελο υποψηφιότητας που κατατέθηκε ζητούσε την ένταξη του Ζαγορίου ως μεικτού τοπίου, δηλαδή ως πολιτιστικού και φυσικού. Τελικά εγγράφηκε μόνο ως πολιτιστικό τοπίο, γεγονός που δεν αναφέρει η σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού. Σύμφωνα με πληροφορίες μας, η IUCN (Διεθνής Ενωση Προστασίας της Φύσης) και το ΙCOMOS (Διεθνές Συμβούλιο για την Προστασία Μνημείων και Ιστορικών Χώρων) πρότειναν να επιστραφεί ο φάκελος στην Ελλάδα και να συμπληρωθεί με νέα στοιχεία. Αντ’ αυτού, υπερίσχυσε η εγγραφή του μόνο ως πολιτιστικού τοπίου, οπότε το φυσικό κριτήριο κόπηκε και πήγε στις καλένδες.
«Η εγγραφή του Ζαγορίου ως πολιτιστικού τοπίου σημαίνει ενισχυμένη προστασία του πολιτιστικού και του φυσικού περιβάλλοντος, καθώς το συγκεκριμένο αγαθό αποτελεί το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου και φύσης» αναφέρει η σχετική ανακοίνωση του ΥΠΠΟ.
«Για πρώτη φορά, εγγράφεται στον Κατάλογο ένα πολιτιστικό αγαθό της χώρας μας, το οποίο αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα της νεότερης πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ολες οι μέχρι σήμερα ελληνικές εγγραφές αφορούσαν σε αγαθά της Αρχαιότητας ή του Βυζαντίου. Ο διεθνής Οργανισμός αναγνώρισε την εξέχουσα οικουμενική αξία της αρχιτεκτονικής των Ζαγοροχωρίων, ως ένα εξαιρετικό δείγμα επιβίωσης και αλληλεπίδρασης της βυζαντινής και οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Αναγνώρισε την αυθεντικότητα και ακεραιότητα του αγαθού, συστατικά απαραίτητα προκειμένου να περιληφθεί στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς» δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού και ευχαρίστησε τα μέλη που συνέταξαν τον φάκελο υποψηφιότητας και στήριξαν το εγχείρημα.
Η περιοχή του Ζαγορίου περιλαμβάνει ένα σύνολο οικισμών εξαιρετικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, που συνδέονται μεταξύ τους με ένα μοναδικό δίκτυο λιθόστρωτων μονοπατιών και γεφυριών, τα οποία διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Οι οικισμοί, που περιλαμβάνουν μεγάλα ή μικρότερα αρχοντικά σπίτια, εκκλησίες διακοσμημένες με μοναδικές τοιχογραφίες, σχολεία στα οποία φοίτησαν γενιές Ζαγορισίων, απέκτησαν τη σημερινή τους ιδιαίτερη αρχιτεκτονική μορφή στη διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα.
«Αυτή η ιστορική περίοδος ακμής των χωριών του Ζαγορίου ήταν αποτέλεσμα της κινητικότητας των Ζαγορισίων, που άσκησαν το εμπόριο στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη και απέκτησαν την οικονομική δύναμη που τους επέτρεψε να επενδύσουν στον τόπο τους. Ολα αυτά μέσα σε ένα εντυπωσιακό φυσικό περιβάλλον, σχεδόν ανέγγιχτο από τον χρόνο, με δάση, πλούσια βιοποικιλότητα, ποτάμια, λίμνες και εντυπωσιακούς γεωμορφολογικούς σχηματισμούς» γράφει η ανακοίνωση. «Ο φάκελος υποψηφιότητας πρόβαλε τη φυσιογνωμία της περιοχής του Ζαγορίου ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου και φύσης. Η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO αναγνώρισε την ιδιαίτερη αυτή φυσιογνωμία ως ένα εξαιρετικό πολιτιστικό τοπίο.
Η Επιτροπή, βασιζόμενη και στην αξιολόγηση του αρμόδιου συμβουλευτικού οργάνου της, του ICOMOS, αναγνώρισε την εξέχουσα οικουμενική αξία της αρχιτεκτονικής των Ζαγοροχωρίων ως ένα εξαιρετικό δείγμα επιβίωσης και αλληλεπίδρασης της βυζαντινής και οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Αναγνώρισε επίσης την αυθεντικότητα και ακεραιότητα του αγαθού, συστατικά απαραίτητα προκειμένου να περιληφθεί στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Πολλά μέλη της Επιτροπής, βασιζόμενα στις εισηγήσεις τόσο του αρμόδιου συμβουλευτικού οργάνου IUCN, όσο και των δικών τους εμπειρογνωμόνων, τόνισαν την ιδιαίτερη σημασία της βιοποικιλότητας του φυσικού περιβάλλοντος των Ζαγοροχωρίων και επαίνεσαν την Ελλάδα για το διαχειριστικό σχέδιο, που περιλαμβάνεται υποχρεωτικά στον φάκελο υποψηφιότητας, και το οποίο προβλέπει ίση προστασία δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος.
Η σύσταση για πιθανή μελλοντική διεύρυνση των ορίων (boundaries) του εγγεγραμμένου αγαθού, ώστε να περιλάβει μεγαλύτερο τμήμα του φυσικού τοπίου της βόρειας Πίνδου και να αναγνωριστεί έτσι και η βιοποικιλότητα της περιοχής ως παγκόσμιο αγαθό, αποτελεί ήδη μια αναγνώριση της μεγίστης σημασίας της».
Την εγγραφή χαιρέτισε, από το Βραδέτο στα Ζαγοροχώρια, ο Νίκος Μπελαβίλας, καθώς βρίσκεται εκεί για άσκηση πεδίου μαζί με την ομάδα του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Προστασίας Μνημείων της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. «Τα δάση απλώνονται από τον Βίκο και το Βραδέτο ώς το Μιτσικέλι στο βάθος, φτάνουν στη Βοβούσα στα ανατολικά, στο Καλπάκι και στην Κόνιτσα στα δυτικά και στα βόρεια. Ποτάμια, γεφύρια, χαράδρες, πετρόχτιστα χωριά, χαμένα μεσαιωνικά ξωκλήσια, ίχνη ανθρώπων αρχαίων καιρών. Ξέρω... τα κρίσιμα που τρέχουν αλλά και αυτό είναι κρίσιμο: η ύπαρξη αυτού του τόπου με όρους βιωσιμότητας του περιβάλλοντος και των κοινωνιών του. Το Ζαγόρι είναι ένα μνημείο της φύσης, της αρχιτεκτονικής και του πολιτισμού των ορεινών κοινοτήτων.
Από την Κυριακή είμαστε εδώ με το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα της Προστασίας Μνημείων School of Architecture, National Technical University of Athens, με τους φοιτητές και τις φοιτήτριές μας στην άσκηση πεδίου. Εδώ μάθαμε πριν από λίγο την ένταξη των Ζαγοροχωριών στη World Heritage List της UNESCO. Συγχαρητήρια στις/στους συναδέλφους που το πέτυχαν!».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας