Τρεις γυναίκες με την «αισιοδοξία της πράξης»

Το πείσμα και το πάθος των τριών γυναικών, που βρίσκονται στις επιτελικές θέσεις της διοργάνωσης (Κατερίνα Κοσκινά, Μαρία Τσαντσάνογλου και Κατερίνα Γρέγου), και της προικισμένης ομάδας συντελεστών που τις υποστηρίζει, έκαναν πραγματικότητα την 5η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.

Με γενικό τίτλο «Παλιές Διασταυρώσεις - Make it Νew ΙΙΙ» άνοιξε την αυλαία της την περασμένη Τρίτη. Το υπουργείο Πολιτισμού άφησε επί πέντε μήνες χωρίς διοικητικό συμβούλιο το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, υπεύθυνο φορέα για τη διοργάνωση. Και εξαιτίας του γεγονότος κινδύνευσε να τιναχτεί στον αέρα. Τελικά, όμως, έγινε το θαύμα με σκληρή δουλειά, προσήλωση και θετική σκέψη από τους καλλιτέχνες και όλους τους συντελεστές, που πιστεύουν στην αξία του εγχειρήματος και στη δύναμη της σύγχρονης τέχνης. Διορίστηκε και Δ.Σ. μετά την έναρξη της διοργάνωσης.

Από την Αποθήκη 1 στο λιμάνι μέχρι το Περίπτερο των Εθνών μέσα στη Διεθνή Εκθεση, το δημαρχείο της πόλης και την Casa Bianca, έργα σύγχρονης τέχνης όλων των ειδών (ζωγραφική, γλυπτική, σχέδια, εγκαταστάσεις, φωτογραφίες, βίντεο), νέων κυρίως καλλιτεχνών, στρέφουν τη ματιά τους στον κόσμο μας, καταγγέλλουν, ειρωνεύονται, στηλιτεύουν, ενδοσκοπούν, κοιτούν κατάματα τη Ιστορία… Και, τελικά, «συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση της σύγχρονης τέχνης, που μπορεί να δώσει τροφή για σκέψεις και για λύσεις σε προβλήματα της επικαιρότητας και της καθημερινότητάς μας», όπως είπε στα εγκαίνια η Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια του ΚΜΣΤ.

Μπορεί να μοιάζει πολυτέλεια αυτές τις κρίσιμες ώρες να μιλάει κανείς για σύγχρονη εικαστική δημιουργία, αλλά είναι γνωστό ότι η αληθινή τέχνη αντλούσε έμπνευση και αποτύπωνε πάντα την πραγματική ζωή. Γεγονός που εξέφρασε εξαιρετικά η, διεθνής πλέον, Κατερίνα Γρέγου, επιμελήτρια της κεντρικής έκθεσης «Από την απαισιοδοξία της νόησης στην αισιοδοξία της πράξης».

«Επέλεξα να κάνω μια έκθεση εμπνευσμένη από τον αφορισμό του Γκράμσι, γραμμένο 90 χρόνια πριν, γιατί θεωρώ ότι συνοψίζει πολύ καλά τη μετέωρη και αντιφάσκουσα στιγμή, στην οποία βρισκόμαστε όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα. Συνοψίζει την ανθρώπινη ψυχολογία σε εποχές κρίσης, όπου το παλιό έχει πεθάνει και το καινούργιο δεν έχει ακόμη γεννηθεί», υποστήριξε.

Από την πλευρά της, η Κατερίνα Κοσκινά, διευθύντρια της 5ης Μπιενάλε, επισήμανε: «Η διοργάνωση κατάφερε να προσθέσει μία ψηφίδα στο μεγάλο ψηφιδωτό του πολιτισμού στη χώρα μας και ειδικότερα σ’ αυτή την πόλη που χαρακτηρίζεται από μεγάλη πολιτιστική διαστρωμάτωση».

Ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, ο μοναδικός άντρας της παρέας στα εγκαίνια, ευχαρίστησε όλους τους συντελεστές και δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην επιτακτική ανάγκη της συνένωσης του ΚΜΣΤ με το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης. Τέλος, διαβάστηκε μήνυμα του αν. υπουργού Νίκου Ξυδάκη.

Οι εκθέσεις

Εργο ενταγμένο στο ΕΣΠΑ, με προϋπολογισμό 900.000 ευρώ (στο σύνολο από το 2011 είναι 3 εκατομμύρια), η Μπιενάλε φέρνει στη Θεσσαλονίκη 14 εκθέσεις και τουλάχιστον 100 καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο.

► Στην κεντρική έκθεση «Από την απαισιοδοξία της νόησης στην αισιοδοξία της πράξης», συμμετέχουν 44 καλλιτέχνες από 25 χώρες και μία καλλιτεχνική κολεκτίβα. «Δεν θα ήταν υπερβολή να περιγράψει κανείς τη σημερινή Μεσόγειο ως μια ζώνη κρίσης», λέει η Κατερίνα Γρέγου και παρουσιάζει σε 2.500 τ.μ. έργα δυνατά, πρωτότυπα, εντυπωσιακά στη σύλληψη και την εκτέλεση. Στο επίκεντρο των περισσοτέρων βρίσκονται τα προβλήματα των χωρών της λεκάνης της Μεσογείου. Κοινωνικο-οικονομική κρίση, ζητήματα ανισότητας και δημοκρατίας, μετανάστευση, αστυνόμευση, παραβιάσεις δικαιωμάτων…

► Χαρακτηριστικό παράδειγμα το «Χωρίς τίτλο» (2014) του Ιρλανδού Tom Molloy. Αποτελείται από 1.000 μικρές έγχρωμες φωτογραφίες, κομμένες σχολαστικά με το χέρι και τοποθετημένες σε ένα στενό τραπέζι μήκους δέκα μέτρων στο ύψος του ματιού. Φέρνουν μπροστά στα μάτια μας τη φρίκη του πλανήτη. Ανήλικα παιδιά σε ανθυγιεινή εργασία, γυναίκες που ολοφύρονται, αποκεφαλισμοί από τζιχαντιστές, πρόσφυγες σε ασφυκτικά γεμάτες βάρκες, άστεγοι, θύματα πολέμου, ηρωινομανείς, πόρνες…

► Η εγκατάσταση «Θεέ, υποψιάζομαι είστε αριστερός διανοούμενος...» (2015) της Χρυσάνθης Κουμιανάκη, της νεότερης καλλιτέχνιδας της διοργάνωσης, δανείζεται τον τίτλο της από σύνθημα του Μάη του ‘68. Είναι ψηφιακές εκτυπώσεις σε χαρτί μικτών διαστάσεων και στο επίκεντρο βρίσκεται η ιδέα της ιδανικής κοινωνίας, δηλαδή της απόλυτης ουτοπίας.

► Στο φιλμ «Αποκαλύπτοντας την καταστροφή (2013-2015)», η Angela Melitopoulos (δημιουργεί βίντεο-δοκίμια, φωτογραφίες, ντοκιμαντέρ) συνεργάστηκε με την εικαστικό Angela Andersen. Στο φιλμ καταγράφουν τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και ψυχολογικές συνέπειες της εξόρυξης χρυσού στις Σκουριές, τις συγκρούσεις των κατοίκων και των ακτιβιστών με την αστυνομία και όσους επέλεξαν να δουλέψουν στο ορυχείο.

► Εξαιρετικά τολμηρή και ουσιαστική η έκθεση «Ταυτο-ετερό-τητα», φιλοξενείται στο φουαγέ του δημαρχείου Θεσσαλονίκης και αφορά τη διερεύνηση του φύλου, ζητήματα ταυτότητας και δικαιωμάτων στη διαφορετικότητα. Καθημερινά εκατοντάδες πολίτες βλέπουν έργα καταξιωμένων καλλιτεχνών, όπως ο Ντέιβιντ Χόκνεϊ και η Λίντα Μπενγκλίς, αλλά και νεότερων ή λιγότερων γνωστών, όπως η Σέρβα Μίλιτσα Τόμιτς. Στο βίντεο με τίτλο «I’m Milica Tomic» συστήνεται ξανά και ξανά στο κοινό και κάθε φορά που αλλάζει εθνικότητα δέχεται και μια πληγή στο σώμα. «Είμαι η Μίλιτσα Τόμιτς, είμαι Κορεάτισσα, Είμαι η Μίλιτσα Τόμιτς, είμαι Ελληνίδα». (Επιμέλεια: Συραγώ Τσιάρα, Θοδωρής Μάρκογλου).

► Στην Αποθήκη Β1, στο λιμάνι φιλοξενείται η έκθεση «Σχετικές Κινήσεις. Julien Prévieux – Ευαγγελία Κρανιώτη» σε επιμέλεια Κατερίνας Κοσκινά, σε συνεργασία με την Αννα Μυκονιάτη. Οι δύο καλλιτέχνες (Γάλλος και Ελληνίδα που ζει και εργάζεται στο Παρίσι) συνομιλούν μεταξύ τους με έργα που φέρνουν στην επιφάνεια ζητήματα της σύγχρονης εποχής με αναφορές στην παράδοση της Μεσογείου και πρακτικές που έχουν πλέον εξαφανιστεί.

info: Οι εκθέσεις ανοίγουν η μία μετά την άλλη. Η είσοδος είναι δωρεάν σε όλες και η γιορτή θα διαρκέσει μέχρι τον Σεπτέμβριο. Περισσότερες πληροφορίες στο www.greekstatemuseum.com