Πώς θα ήταν άραγε η ζωή μας αν ο χρόνος, ως διάσταση, μετατοπιζόταν από την τέταρτη στην τρίτη θέση και οι εικόνες της καθημερινότητάς μας γίνονταν δισδιάστατες;
Πώς θα βιώναμε τη μνήμη αλλά και τις επιθυμίες μας, τις προσδοκίες και τις αναμνήσεις μας; «Σίγουρα με λιγότερο άγχος και περισσότερη γλύκα», μας απαντά ο Βρετανός καλλιτέχνης, Ρίτσαρντ Γουίτλοκ.
Το έργο του «Η οδός» παρουσιάζεται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, στο πλαίσιο της έκθεσης «Εικόναλς και Χρόνος - Εικόνες της Κρίσης», που πραγματεύεται τις έννοιες του χρόνου και της κρίσης, τόσο μέσω της φιλοσοφικής τους προσέγγισης όσο και της κοινωνικής τους έννοιας (ατομικά δικαιώματα, υποβίβαση του βιοτικού επιπέδου των σύγχρονων κοινωνιών, κρίση των φυσικών πόρων κ.λπ.).
«Η οδός» είναι τόσο συγκεκριμένη όσο και προσωπική, αλλά και διαφορετική για τον κάθε θεατή. Πρόκειται για μια «κινούμενη εικόνα» της οδού Κασσάνδρου στη Θεσσαλονίκη, της πόλης όπου ο καλλιτέχνης έχει εγκατασταθεί μόνιμα τα τελευταία χρόνια. Προβάλλεται μέσα από δύο καθρέφτες, «ώστε να αποφευχθεί η σκίαση μέσω της άμεσης προβολής και να φαίνεται η εικόνα σε όλη της την καθαρότητα, στοιχείο βασικό για να φανούν με ακρίβεια όλες οι λεπτομέρειες», εξηγεί ο ίδιος.
Αυτό που βλέπει ο θεατής δεν είναι παρά το αποτέλεσμα μιας ιδιάζουσας τεχνικής που συνδυάζει την κλασική φωτογραφία και το βίντεο. Ο Γουίτλοκ τράβηξε από διαφορετικές γωνίες λήψης εκατοντάδες φωτογραφίες και 14 βίντεο. Με ειδικά προγράμματα στον υπολογιστή, που απαιτούν χρόνο, κατόρθωσε να εντάξει τα βίντεο μέσα στην τελική φωτογραφία, που με τη σειρά της προήλθε από τη σύνθεση όλων όσα είχε τραβήξει. Το αποτέλεσμα είναι αν μη τι άλλο ενδιαφέρον, αν όχι γοητευτικό, με την έννοια της διαστρέβλωσης της προοπτικής και της ταυτόχρονης ανάδειξης του χρόνου.
«Βλέπεις μια γυναίκα να τινάζει το χαλί της, άλλη να ποτίζει τα λουλούδια και ένα αυτοκίνητο να κινείται, όλα συμβαίνουν την ίδια χρονική στιγμή, ενώ στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για ταυτόχρονα γεγονότα», μας εξηγεί ο Ρ. Γουίτλοκ. «Ουσιαστικά δεν υπάρχει σημείο φυγής. Η προοπτική καταργείται και ταυτόχρονα αναδεικνύεται μία άλλη οπτική του τρόπου που βλέπουμε αλλά και βιώνουμε, σε δεύτερο επίπεδο, την πραγματικότητα».
Ενώ όταν πρωτοβλέπεις το έργο νομίζεις πως πρόκειται για ένα στατικό τοπίο μιας πόλης, σιγά σιγά αρχίζεις να αντιλαμβάνεσαι μικρές κινήσεις ενταγμένες σε μία κοινή, αστική καθημερινότητα. Είναι σαν ένας πίνακας ζωγραφικής να έχει πάρει σάρκα και οστά. Σε αυτή τη στατικότητα εν κινήσει δεν νιώθεις κάτι να σε αγχώνει, παρότι βλέπεις μια σκηνή της πόλης με όλη της την ένταση και την πολυκοσμία. Το βιώνεις σχεδόν με τρυφερότητα.
«Με επηρέασε πολύ ο Πάβελ Φλορένσκι, ο Ρώσος θεωρητικός της τέχνης, που λέει πως η προοπτική καταστρέφει την πραγματικότητα», μας λέει ο καλλιτέχνης. «Η απλή φωτογραφία δεν μου επέτρεπε να αποβάλω την προοπτική από το έργο μου. Κεντράρεις σε ένα σημείο μόνο και έτσι περιορίζεται και η δική σου οπτική και του θεατή. Για μένα, η χρήση προοπτικής, όπως τη μάθαμε στον δυτικό κόσμο από την Αναγέννηση, συνδέεται άμεσα με τον χρόνο. Θέλοντας να καταργήσω την πρώτη, ουσιαστικά διευρύνω τον δεύτερο. Για να το κάνω αυτό, επέστρεψα στη βυζαντινή τεχνοτροπία στη ζωγραφική, που δεν έχει αυτό που λέμε “βάθος πεδίου”. Δηλαδή το αντίθετο από αυτό που μας έμαθαν στη σχολή στην Αγγλία. Με αυτόν τον τρόπο, απομακρύνθηκα από τη γραμμικότητα του χρόνου, όπως τη ζούμε κάθε μέρα στη ζωή μας, και πλησίασα περισσότερο στην κυκλικότητά του».
Ο Ρ. Γουίτλοκ σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και στη Σχολή Καλών Τεχνών του Brighton. Εργα του έχουν εκτεθεί σε πολλά μέρη του κόσμου. Εχει συγγράψει δοκίμια και άρθρα για την προοπτική, για την εικονοκλασία, για τον συσχετισμό αφής και όρασης στην αντίληψη της μορφής, καθώς και για το έργο άλλων καλλιτεχνών. Ζει στην Ελλάδα από το 1982.
Info:
Στη Λαΐδα (Ιερά Οδός 48 και Μεγ. Αλεξάνδρου 134-136, Κεραμεικός), έως 22 Μαρτίου 2015. Και μέσω Vimeo
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας