Οταν ο «Αντωνάκης» πήρε το καπέλο του και το κτίριό του

Η αφορμή ήταν, ας θυμίσουμε, η παραχώρηση από τον ΣΕΑ του κήπου του κτιρίου για τη διοργάνωση εκδήλωσης με θέμα «Δικαιοσύνη στο έγκλημα της Πύλου», για το τραγικό πολύνεκρο ναυάγιο (14/6/23) του αλιευτικού σκάφους που μετέφερε πρόσφυγες, με ομιλητές τους Κατερίνα Μάτσα, Θοδωρή Συμεωνίδη, Ιάσονα Αποστολόπουλο, Χρυσάνθη Ζαχάρωφ και συντονιστή τον Σταύρο Μαλιχούδη από το περιοδικό Solomon.

Αν και η παραχώρηση του κτιρίου του ΣΕΑ για εκδηλώσεις ήταν μια άγραφη, χρόνια «παράδοσή» του, η συγκεκριμένη είχε ενοχλήσει ιδιαιτέρως την υπουργό που, πρώτα, κάλεσε τον σύλλογο σε απολογία και ύστερα αποφάσισε την έξωσή του με τελική ημερομηνία την 9η Οκτωβρίου 2023. Στο σκεπτικό της υπουργού Πολιτισμού ως «έτι επιβαρυντική συνθήκη» αναφερόταν μεταξύ άλλων: «Εν γνώσει του Σ.Ε.Α., η εκδήλωση εντός δημοσίου ακινήτου-μνημείου δεν συνδεόταν ούτε με τα επιστημονικά, εργασιακά και οικονομικά συμφέροντα των αρχαιολόγων-μελών του Σ.Ε.Α., ούτε με την αρχαιολογία, τις αρχαιότητες, τα μνημεία και την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, ούτε με τις επιστήμες, τις τέχνες και τις πολιτιστικές δράσεις, αλλά αφορούσε σε πρόσφατο πραγματικό περιστατικό, το οποίο είχε λάβει πολιτικές διαστάσεις, η δε εκδήλωση ελάμβανε συγκεκριμένη θέση επί του θέματος, όπως προέκυπτε ήδη από τον τίτλο αυτής (...)».

Η περιπέτεια αυτή, παρά τις συλλογικές διαμαρτυρίες φορέων και προσώπων, κατέληξε με την έξωση του ΣΕΑ από το κτίριο της οδού Ερμού και με την εναποθήκευση προσώρας του πολύτιμου αρχείου και της βιβλιοθήκης του σε κτίριο ιδιοκτησίας του ΥΠΠΟ, επί της οδού Πανός, η κατάσταση του οποίου, όμως, δεν επιτρέπει και τη στέγαση των δραστηριοτήτων (εκδηλώσεων, συνεδριάσεων και επιστημονικών συμποσίων) του ΣΕΑ.

Οχι πολύ μακριά από εκεί βρίσκεται η Πλάκα στην οποία το ΥΠΠΟ διαθέτει ικανό αριθμό ακινήτων. Ενα από αυτά βρίσκεται επί της οδού Θέσπιδος 8 και Ραγκαβά, στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο όπου βρίσκεται και η... «οικία Κοκοβίκου», το σπίτι όπου ο Γιώργος Τζαβέλλας είχε εγκαταστήσει το 1965 τον «Αντώνη Κοκοβίκο» και τη σύζυγό του «Ελένη», στην ιστορική πια ταινία «Η γυνή να φοβήται τον άνδρα», που βάφτισε διά παντός το οίκημα ως «Κοκοβίκου» και έχρισε τον Γιώργο Κωνσταντίνου ιδανικό «Αντωνάκη». Εναν άλλο Αντώνη ωστόσο θα δει τώρα η περιοχή αφού, με γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, η χρήση του νεοκλασικού της Θέσπιδος και Ραγκαβά παραχωρείται δωρεάν, μετά από σχετική εισήγηση της Σταυρούλας Φωτοπούλου από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, στο κοινωφελές Ιδρυμα «Αντώνη Κ. Σαμαρά».

Το Ιδρυμα «Αντώνη Κ. Σαμαρά»

Το Ιδρυμα (ΙΑΣ) είχε συσταθεί τον Μάιο του 2021 με σκοπό τη «συστηματική μελέτη, έρευνα και προβολή του έργου του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, τη διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης με την ανάδειξη γεγονότων της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, την προώθηση της ευρωπαϊκής ιδέας και ολοκλήρωσης, την προαγωγή της πολιτικής κι επιστημονικής έρευνας και τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της κοινωνίας και την εκπλήρωση των εθνικών κι ευρωπαϊκών στόχων».

Η λειτουργία του προβλέπει επίσης την «καταγραφή, ψηφιοποίηση κι αξιοποίηση του προσωπικού αρχείου του Αντώνη Σαμαρά, την έκδοση βιβλίων και συγγραμμάτων που αφορούν στην εκτίμηση πολιτικών και ιστορικών γεγονότων της πατρίδας μας» κ.ά. Στους στόχους του είναι ακόμη «η μελέτη των εθνικών, οικονομικών, πολιτικών και πολιτιστικών προβλημάτων της χώρας και η διαμόρφωση-επεξεργασία και παρουσίαση προτάσεων επ’ αυτών». Είναι, μεταξύ άλλων, αυτή η μελέτη «των πολιτιστικών προβλημάτων της χώρας» που κινητοποίησε την κ. Μενδώνη για τη δωρεάν παραχώρηση του οικήματος; Αγνωστοι αι βουλαί...

Η επίσημη «πρώτη» του ΙΑΣ είχε γίνει πάντως πέρυσι, τον Δεκέμβριο του 2022, στο «Παλλάς», παρουσία, μεταξύ πολλών άλλων του νυν πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, αλλά και τριών πρώην πρωθυπουργών, των Κώστα Καραμανλή, Λουκά Παπαδήμου και Παναγιώτη Πικραμμένου. Και τότε ο -επίσης πρώην πρωθυπουργός- κ. Σαμαράς είχε αναφερθεί στον σκοπό του ιδρύματός του, ο οποίος όπως είχε πει είναι «να αναδείξει την πολιτική διαδρομή του Αντώνη Σαμαρά σε όλες τις κρίσιμες περιόδους της σταδιοδρομίας του», αλλά και να ασχοληθεί με πολλά θέματα που απασχολούν την ελληνική και διεθνή επικαιρότητα».

Στο πλαίσιο εκείνης της εκδήλωσης, όπως είχε γραφτεί σε ΜΜΕ, «πρόσωπα από το περιβάλλον του πρώην προέδρου της Ν.Δ.» είχαν προαναγγείλει ότι «η έδρα του ιδρύµατος θα είναι στο κέντρο της Αθήνας, µε πιθανότερη τοποθεσία την περιοχή της Πλάκας (...)». Λίγο αργότερα έγινε γνωστό ότι στο πρώτο Δ.Σ. του ιδρύματος μετέχουν «η σύζυγος και τα παιδιά του πρώην πρωθυπουργού καθώς και οι στενοί του συνεργάτες Δ. Γιάννος, Κ. Μπούρας, Χρ. Λαζαρίδης και Ν. Τσιούτσιας».

Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που το ΥΠΠΟ παραχωρεί δωρεάν τη χρήση ακινήτου του για τη στέγαση Ιδρύματος πολιτικού προσώπου προερχόμενου κυρίως από την ιστορία ή το περιβάλλον του νυν κυβερνώντος κόμματος (με χαρακτηριστικότερη περίπτωση το εγκαταστημένο στον Κεραμεικό, επί των οδών Σαλαμίνος 2-4 και Ψαρομηλίγκου, Ιδρυμα «Κωνσταντίνος Κ. Μητσοτάκης») ή και για τη στέγαση συνδικαλιστικών φορέων φίλα προσκείμενων στη νυν πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ (βλέπε κτίριο Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στο ΥΠΠΟ, της συνδεδεμένης δηλαδή με τον υπόδικο Γιάννη Τσακοπιάκο ΠΟΕ-ΥΠΠΟ), δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κάποιος βάσει ποιου σκεπτικού η υπουργός Πολιτισμού αφήνει επί της ουσίας άστεγους τους Ελληνες αρχαιολόγους, αλλά φροντίζει για τη στέγαση ενός προσωποκεντρικού πολιτικού ιδρύματος που -ας είμαστε σοβαροί- ουδεμία σχέση έχει «με την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, ούτε με τις επιστήμες, τις τέχνες και τις πολιτιστικές δράσεις». Και καλά η κ. Μενδώνη.

Ο ίδιος ο Αντώνης Σαμαράς, που επιμένει ότι μάχεται υπέρ πατριδοκεντρικών σκοπών και θέτει στους στόχους του ιδρύματός του μεταξύ άλλων «τη διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης» και την «προαγωγή της επιστημονικής έρευνας», πώς ανέχεται το ίδρυμά του να είναι στεγασμένο και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων επί της ουσίας άστεγος;