Μια μεγάλη επιτυχία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ένας σημαντικός σταθμός για τη σύγχρονη ελληνική μουσική δημιουργία. Mια όπερα που ακολουθεί τα βήματα μιας λογοτεχνικής ηρωίδας. Μια ανατριχιαστική ιστορία, αποτυπωμένη σαν ψυχογράφημα που αναβιώνει με νότες. Μια μουσική γραφή που άλλοτε εξωτερικεύει τον ψυχισμό της ηρωίδας και άλλοτε βυθίζεται στους σκοτεινούς διαδρόμους της ψυχής της.
Σε ένα σκηνικό σκοτεινό, υπόγειο, ενοχικό και γήινο, η Φραγκογιαννού ξεκινά τη δολοφονική πορεία της. Η «Φόνισσα», η όπερα του καλλιτεχνικού διευθυντή της ΕΛΣ Γιώργου Κουμεντάκη, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε το 2014, έρχεται στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος στις 3, 5, 28 και 30 Δεκεμβρίου. Το ποιητικό κείμενο είναι του Γιάννη Σβώλου (βασισμένο στην ομώνυμη νουβέλα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη). Διευθύνει ο Βασίλης Χριστόπουλος, σκηνοθετεί ο Αλέξανδρος Ευκλείδης.
«Προσπάθησα να πλησιάσω τις κρυφές πτυχές μιας ψυχοπαθολογικής(;), ψυχονευρωτικής(;), δυναμικής(;), αυταρχικής(;), σίγουρα σύνθετης προσωπικότητας που παίρνει μορφή μέσα από τη συγκλονιστική λογοτεχνική προσέγγιση του μέγιστου Παπαδιαμάντη», αναφέρει ο συνθέτης του έργου. «Πολύ συχνά μάλιστα, σβήνει η διαχωριστική γραμμή μεταξύ πρωταγωνίστριας και συγγραφέα και γίνονται μέσα μου ένα και μόνο πρόσωπο. Οσο καιρό έγραφα τη Φόνισσα, προσπάθησα να ξεχάσω την εξωτερική της εμφάνιση, την ηλικία, τα χαρακτηριστικά του προσώπου της και να στραφώ, να φτάσω τον νου που, όπως λέει ο Παπαδιαμάντης, “ψηλώνει”».
Πώς, όμως, νιώθει για τη Φραγκογιαννού η διακεκριμένη Ελληνίδα μεσόφωνος Μαίρη-Ελεν Νέζη, που καλείται να δώσει φωνή στα δολοφονικά ένστικτα; «Η ιστορία της είναι η άλλη όψη της παραδοσιακής κοινωνίας, που συχνά εκθειάζουμε ή νοσταλγούμε ξεχνώντας πόσο σκληρή ήταν», απαντά. «Ειδικά για τις γυναίκες οι επιλογές ήταν ελάχιστες και η ζωή προδιαγεγραμμένη.
Θα μεγάλωναν βοηθώντας τους γονείς τους στην καθημερινή πάλη για επιβίωση, μετά θα παντρεύονταν κάποιον που θα επέλεγαν οι γονείς τους, θα υπηρετούσαν τον σύζυγο και θα μεγάλωναν τα παιδιά και μετά τα εγγόνια τους, χωρίς καν να αναγνωρίζεται αυτή τους η προσφορά στην κοινωνία και ζώντας μια ζωή μέσα στην ανέχεια, τα βάσανα και την καταπίεση.
Η Φραγκογιαννού, λοιπόν, είναι μια γυναίκα με αντίληψη και ευαισθησία, που αισθάνεται παγιδευμένη στον ρόλο που της επιβάλλει η κοινωνία. Ετσι, ο θυμός της την οδηγεί στα άκρα. Ο φόνος τής δίνει μια διεστραμμένη αίσθηση δύναμης, νιώθει ότι μόνο έτσι μπορεί να αλλάξει τα πράγματα. Στο μυαλό της δημιουργείται η αίσθηση ότι φονεύοντας κορίτσια, τα απελευθερώνει από μια άθλια ζωή και απαλλάσσει τους γονείς τους από την αγωνία να τα προικίσουν».
● Την προσεγγίσατε με κατανόηση; Τη συμπονάτε;
Καμία ηρωίδα δεν κεντρίζει το ενδιαφέρον μας αν είναι μονοδιάστατη. Για να υποδυθώ τη Φραγκογιαννού έπρεπε να ανακαλύψω όλες τις πτυχές του χαρακτήρα της: την εξυπνάδα, την ικανότητα, την οργή, την ανημποριά, τον εγωισμό, που την οδηγεί στο να πει «ξέρω ποια είναι η λύση» αλλά και «δεν θα με πιάσουν». Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι την καταλαβαίνω και τη δικαιολογώ. Κάθε άλλο! Είμαι τόσο κατά οποιασδήποτε μορφής βίας η ίδια, που με σοκάρει η πράξη της.
● Από τη μια η σπουδαία λογοτεχνική προσέγγιση του Παπαδιαμάντη κι από την άλλη η μουσική του Κουμεντάκη προσπαθούν να αποδώσουν τον εφιαλτικό κόσμο της. Ποιες είναι οι δυσκολίες να εκφραστεί αυτό το ψυχογράφημα;
Η μουσική οδηγεί τον ερμηνευτή να νιώσει και να εκφράσει τα συναισθήματα του ρόλου του. Τόσο η μελωδική γραμμή και ενορχήστρωση όσο και η σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Ευκλείδη μού ανοίγουν πολλές πόρτες για να ερμηνεύσω αυτόν τον ρόλο, που εκτός από τις καθαρά υποκριτικές έχει και ιδιαίτερες φωνητικές και μουσικές απαιτήσεις. Σύμμαχο έχω βέβαια και τον εξαίρετο διευθυντή ορχήστρας Βασίλη Χριστόπουλο.
● Υπάρχει κάποια άλλη οπερατική ηρωίδα στην οποία αναγνωρίζετε κοινά στοιχεία με τη Φραγκογιαννού;
Οι πιο ενδιαφέρουσες ηρωίδες της όπερας προέρχονται κατά κανόνα από λιμπρέτα που βασίζονται σε λογοτεχνικά βιβλία, έχουν δηλαδή πολυδιάστατο χαρακτήρα. Αυτές που μπορώ να σκεφτώ είναι η Τόσκα και η Μήδεια (του Κερουμπίνι).
● Τι σας είχε συγκινήσει όταν είδατε την παράσταση ως θεατής;
Με είχε εντυπωσιάσει η μουσική που κατάφερε να συνδυάσει την περιπλοκότητα των συναισθημάτων της ηρωίδας, το τι τη βασανίζει και τον εσωτερικό της μονόλογο. Ολα αυτά δημιουργώντας ένα πάντρεμα του σύγχρονου μουσικού ιδιώματος με παραδοσιακά στοιχεία. Συνυπάρχουν δηλαδή ηπειρώτικα μοιρολόγια με ατονικά στοιχεία, κάτι που δεν είναι εύκολο να πετύχει. Oμως, εν τελεί, το αποτέλεσμα δικαίωσε τον Γιώργο Κουμεντάκη.
Μου άρεσε επίσης πολύ το πώς αποδόθηκε η ατμόσφαιρα της εποχής στα σκηνικά, στο μακιγιάζ, στα κοστούμια και στη σκηνοθεσία. Ολα αυτά δημιουργούσαν μια συγκινησιακή φόρτιση που απέδιδε εξαιρετικά τη ζοφερή ατμόσφαιρα του βιβλίου. Είναι νομίζω από τα πιο ενδιαφέροντα νέα έργα που έχουν ανεβεί στη Λυρική!
⚫ INFO: Σκηνικά: Πέτρος Τουλούδης. Κοστούμια: Πέτρος Τουλούδης - Ιωάννα Τσάμη. Ερμηνεύουν: Αννα Στυλιανάκη, Τάσος Αποστόλου, Μυρτώ Μποκολίνη, Σοφία Κυανίδου, Φύλλη Γεωργιάδου, Γιάννης Χριστόπουλος κ.ά. Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος. Διεύθυνση παιδικής χορωδίας: Κωνσταντίνα Πιτσιάκου. Συμμετέχουν η Ορχήστρα, η Χορωδία και η Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ και πολυφωνικό σύνολο. Τιμές: 12-70 ευρώ.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας