Η φρενίτιδα του μιλιταρισμού που έχει καταλάβει τις κυρίαρχες τάξεις και τις κυβερνήσεις τους είναι ένα από τα σημάδια της αγιάτρευτης κρίσης του καπιταλισμού, της αδυναμίας του να βρει άλλη διέξοδο εκτός από τον πόλεμο. Ακόμη και πίσω από τις προσποιητές φιλειρηνικές δηλώσεις του Τραμπ ακούγονται οι πολεμόχαρες ιαχές ενάντια σε ανεξάρτητες χώρες όπως ο Καναδάς, το Μεξικό, ο Παναμάς. Η δε Ε.Ε. παίρνει πρόθυμα τη σκυτάλη επικαλούμενη τη ρωσική απειλή, με τους αξιωματούχους της να ανακοινώνουν τη δαπάνη 800 δισ. ευρώ αλλά και χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων για να διευκολυνθεί η χρηματοδότηση των εξοπλισμών.
Μέσα σε αυτό το γενικό κλίμα οι συστημικοί σχολιαστές προσπαθούν να δημιουργήσουν την κατάλληλη ατμόσφαιρα υπέρ των πολεμικών δαπανών. Ετσι ο Τζέιμι Ρας, επικεφαλής οικονομολόγος του Bloomberg Economics στην Ευρώπη, υποστηρίζει σε άρθρο του ότι οι πολεμικές δαπάνες έχουν το δυναμικό να προσφέρουν ανάπτυξη και απασχόληση, όχι ορατές σήμερα σε άλλους τομείς (1).
Αυτά τα επιχειρήματα δεν είναι νέα. Ηδη στην αυγή του ιμπεριαλισμού, γύρω στα 1900, προβάλλονταν από αστούς απολογητές και ψευδοσοσιαλιστές της εποχής. Ενας από αυτούς, ο Μαξ Σίπελ, Γερμανός σοσιαλδημοκράτης, επιχειρηματολογούσε το 1899 ότι η πολεμική βιομηχανία μπορεί να κινητοποιεί κεφάλαια που θα έμεναν αλλιώς αδρανή, ανακουφίζοντας την εργατική τάξη από την ανεργία. Η Ρόζα Λούξεμπουργκ είχε απαντήσει με ένα εκτενές δοκίμιο στις απόψεις του, δείχνοντας ότι ήταν στην ουσία τους μια απολογία υπέρ του αστικού παρασιτισμού (2).
Τι νέο φέρνει λοιπόν ο Ρας στις παλιές αυτές αντιδραστικές ανοησίες;
Σύμφωνα με τον Ρας, η απασχόληση περισσότερων εργαζόμενων στη στρατιωτική βιομηχανία θα μπορούσε να περιορίσει την ανεργία πυροδοτώντας έτσι τον πληθωρισμό και αυξάνοντας τα επιτόκια, ώστε η άνοδος του ΑΕΠ υπό την παρούσα κατάσταση, όταν οι χώρες της Ε.Ε. αγοράζουν όπλα κυρίως από τις ΗΠΑ, θα περιοριζόταν σε ένα ταπεινό 0,6% το 2028. Αν όμως οι χώρες της Ε.Ε. τονώσουν τη δική τους αμυντική βιομηχανία και κατευθύνουν εκεί την αύξηση των αμυντικών δαπανών, τότε η άνοδος του ΑΕΠ ενδέχεται να φτάσει το 1%. Δεδομένου ότι οι αυτοκινητοβιομηχανίες και άλλοι τομείς συρρικνώνονται, οι πληθωριστικές πιέσεις δεν θα ήταν τελικά τόσο υψηλές και το ειδικευμένο εργατικό δυναμικό που απολύεται αλλού θα έβρισκε θέσεις στην πολεμική βιομηχανία.
Δύσκολα θα μπορούσαμε να φανταστούμε μια μεγαλύτερη ομολογία χρεοκοπίας από αυτή. Οι αμυντικές δαπάνες πρόκειται να διπλασιαστούν στην Ε.Ε., από 1,9% σε 3,5% του ΑΕΠ, για να προκύψει τελικά το 2028 μια αύξηση του ΑΕΠ από 0,6% ως 1% χάρη στην συρρίκνωση των άλλων τομέων!
Γιατί λοιπόν αυτά τα 800 δισ., αντί για σύνεργα μαζικής καταστροφής, να μη δοθούν σε ένα ευρωπαϊκό στεγαστικό πρόγραμμα, που όχι μόνο θα μετρίαζε ένα εξαιρετικά οξύ πρόβλημα, αλλά θα πυροδοτούσε και μια σοβαρή αύξηση του ΑΕΠ διαχέοντας την οικονομική δραστηριότητα; Οι κυβερνήσεις και τα όργανα της Ε.Ε., ολόψυχα πρόθυμες να δώσουν δημοσιονομικούς χώρους και ρήτρες διαφυγής για τους εξοπλισμούς, δεν διανοούνται καν να κάνουν το ίδιο για οτιδήποτε υπηρετεί τις λαϊκές ανάγκες. Απεναντίας, επιχαίρουν μέσω των οικονομολόγων τους γιατί οι τομείς που συνδέονται με τη χρήσιμη παραγωγή παρακμάζουν, γιατί αυτό θα επιτρέψει να προωθηθούν οι εξοπλισμοί χωρίς μεγάλες πληθωριστικές πιέσεις. Αυτό είναι περίπου σαν ένας πνιγμένος που πιάνεται από τα μαλλιά του να χαίρεται που δεν υπάρχει γύρω τίποτα άλλο να πιαστεί, γιατί τότε θα έμπαινε στον πειρασμό να πιαστεί από αυτό και όχι από τα μαλλιά του!
Ολη η ουσία είναι ότι ο καπιταλισμός δεν έχει πλέον κάτι άλλο γύρω να πιαστεί, δεν έχει περιθώρια για κοινωνικές πολιτικές, όπως είχε στις παλιές καλές εποχές του κεϊνσιανισμού. Σήμερα ο παγκόσμιος πλούτος έχει συγκεντρωθεί σε λίγους μεγιστάνες δισεκατομμυριούχους α λα Ιλον Μασκ και στα χρηματιστικά αρπακτικά που τον φυγαδεύουν στους φορολογικούς παράδεισους. Και οι κυβερνήσεις δεν τολμούν να αγγίξουν αυτόν τον πλούτο, γιατί είναι το υπηρετικό προσωπικό των ολιγαρχών και συμμετέχουν στη λεηλασία του.
Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε στα Τέμπη, την Ουκρανία, τη Γάζα και αλλού. Μαζί με τα χειρότερα που έρχονται τονίζουν την ανάγκη για ένα μαζικό αντιπολεμικό κίνημα, στο οποίο πρωτοστάτησε ιστορικά η επαναστατική αριστερά.
Σημειώσεις
1. Για μια συνοπτική παρουσίαση του άρθρου του Ρας, βλέπε Ανταμ Τουζ, «Paradoxes of energy dominance. European military Keynesianism. Champagne in trouble», adamtooze.substack.com.
2. Ρόζα Λούξεμπουργκ, «Η πολιτοφυλακή και ο μιλιταρισμός», Μαρξιστική Σκέψη, τόμ. 34, σελ. 117-133.
* Συγγραφέας, μέλος της Σ.Ε. της Μαρξιστικής Σκέψης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας