Συμπληρώνονται φέτος 35 χρόνια από την Πτώση του Τείχους (9 Νοεμβρίου 1989). Και με βάση τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία (αναφέρομαι στις αντιπροσωπευτικές διαδικασίες στη Θουριγγία, τη Σαξονία και το Βρανδεμβούργο), η Γερμανία δεν έχει κάνει ούτε ένα βήμα για να οδηγηθεί ως δημοκρατικός πολιτικός θεσμός στο «ξέφωτο» όσον αφορά τις ανατολικές επαρχίες της. Στην Ελλάδα, και ο πολιτικός και ο πνευματικός κόσμος αγνοούν τι ακριβώς έχει συμβεί εδώ και 35 χρόνια στη Γερμανία. Το μόνον συμβάν που γνωρίζουν είναι ότι το 1990 ενώθηκαν τα δύο μέχρι τότε γερμανικά κράτη!
Οι μαθησιακές διαδικασίες στη γερμανική κοινωνία είναι κοινωνικός θεσμός. Αυτό σημαίνει πως ό,τι συμβαίνει στη γερμανική κοινωνία (όπως π.χ. λάθη στην πολιτική άσκηση της εξουσίας, ανεργία, δημοκρατικά ελλείμματα κ.λπ.) ανάγεται σε συνειδησιακό πρόβλημα, του οποίου η επίλυση θα επιτευχθεί μέσα από εξαντλητικό διάλογο στη δημόσια σφαίρα. Ετσι έγινε για το ναζιστικό τραύμα του Χίτλερ. Η μεταπολεμική Γερμανία (1949-1989) κατέστη πρότυπο δημοκρατικής πολιτικής μορφής ζωής σε παγκόσμιο επίπεδο, επειδή όλοι οι Γερμανοί εργάστηκαν με πάθος για τη δημοκρατία. Αυτό το έργο (Aufgabe) το ανέλαβαν οι πολιτικοί, οι πολίτες, οι θεσμοί, οι κοινωνικές διαδικασίες ενσωμάτωσης και κοινωνικοποίησης.
Στη διεθνή βιβλιογραφία η μεταπολεμική δημοκρατική Γερμανία έχει καταγραφεί ως το μεγαλούργημα του ευρωπαϊκού πνεύματος κατά το δεύτερο ήμισυ του εικοστού αιώνα.
Το ερώτημα που ανακύπτει στις μέρες μας είναι το εξής: Πώς μπορεί να βαδίσει η Γερμανία κατά τον εικοστό πρώτο αιώνα με βάση και τα πρόσφατα πολιτικά γεγονότα, αλλά προ πάντων με βάση την πολιτική «αμηχανία» που βιώνει ως δημοκρατική πολιτική κοινωνία και μετά την εκλογική άνοδο της Ακροδεξιάς; Διαβάζοντας αναλύσεις στον γερμανικό, αλλά και στον διεθνή Τύπο, διαπιστώνω ότι δύο είναι οι παράγοντες που παίζουν ρόλο για την πολιτική άνοδο της Ακροδεξιάς (συγκεκριμένα της Εναλλακτικής για τη Γερμανία - AfD). Κάνοντας μια εντελώς πρωτόλεια κατάταξη σε κατηγορίες, από τη μια έχουμε τα ερμηνευτικά σχήματα που αναφέρονται στις υλικο-οικονομικές συνθήκες και διαφορές ανάμεσα στις δυτικές και τις ανατολικές επαρχίες της Γερμανίας και από την άλλη είναι όσοι στοχαστές επιμένουν στον παράγοντα συνείδηση που τελικά εκφράζεται στις εκλογικές αναμετρήσεις.
Στο σημείο αυτό θα μου επιτρέψουν οι αναγνώστες μου να αναφερθώ, έστω βιβλιογραφικά, σ’ ένα θεμελιώδες κείμενο του Jürgen Habermas, στο οποίο ο ίδιος γράφει: «Εχουμε τριάντα χρόνια μετά από εκείνο το σημείο καμπής (1989), μια δεύτερη ευκαιρία να προωθήσουμε από κοινού τη γερμανική και την ευρωπαϊκή ενοποίηση». Αυτές οι διαπιστώσεις του Habermas περιλαμβάνονται στο κείμενό του με τον τίτλο «Η δεύτερη ευκαιρία: Τριάντα χρόνια μετά – 1990-2020» [που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020 και το οποίο όλοι μας μπορούμε να το βρούμε μεταφρασμένο στα ελληνικά από τις εκδόσεις Σάκκουλα (2020)]. Τι λέει λοιπόν σ’ αυτό το κείμενό του ο Habermas; Ποιο είναι το ερμηνευτικό σχήμα του για όσα συμβαίνουν σήμερα στη Γερμανία και την Ευρώπη; Ενα υποκεφάλαιο στο βιβλίο του έχει τίτλο «Το σοκ της Erfurt ως γερμανικό πρόβλημα». Και τότε, δηλαδή το έτος 2019, έγιναν εκλογές στη Θουριγγία (το κέντρο της είναι η Erfurt) όπως και φέτος (2024). Και τότε όπως και φέτος, η Ακροδεξιά γνωρίζει «λαμπρή δόξα»! Σημειώνει χαρακτηριστικά ο Habermas (που κανείς δεν τον μελετά και δεν τον διαβάζει!): «Η υπόθεση της Θουριγγίας ανέδειξε τις διαφορετικές οπτικές γωνίες υπό τις οποίες γίνεται αντιληπτή η σύγκρουση ανάμεσα στην ανατολική και τη δυτική πλευρά της Γερμανίας». Με άλλα λόγια, ο Habermas υποστηρίζει ότι η άνοδος της Ακροδεξιάς στις περιοχές της Ανατολικής Γερμανίας συνδέεται με την ανολοκλήρωτη «ένωση» των δύο γερμανικών κρατών.
Και, για να αντιληφθούμε το κοσμοθεωρητικό χάσμα που χωρίζει τον πνευματικό κόσμο (Habermas) από την πολιτική εξουσία (Scholz), αρκεί να αναφέρω το εξής: ο καγκελάριος Scholz (τελεί υπό κοινοβουλευτική προθεσμία!) έκρινε ότι η αιτία της πολιτικής ανόδου της Ακροδεξιάς είναι το ζήτημα της μετανάστευσης! Και εκπόνησε ολόκληρο πολιτικό σχέδιο που ακυρώνει τη συμφωνία που πρότειναν και ψήφισαν τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Στο ερώτημα του τίτλου, «Ποιες είναι οι πολιτικές προοπτικές της Γερμανίας;», δεν μπορώ να απαντήσω προς το παρόν. Είναι ένα ανοιχτό ερώτημα. Εκείνο όμως που όλοι μας διαπιστώνουμε είναι το εξής: ο υπό κοινοβουλευτική προθεσμία καγκελάριος Scholz δεν μπορεί να ηγηθεί πια σε μια πολιτική κοινωνία, δηλαδή στη Γερμανία, η οποία διαμορφώθηκε μεταπολεμικά ως η πολιτική δημοκρατική συνείδηση της Ευρώπης.
* Πολιτικός φιλόσοφος
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας