Η νέα κατάσταση στη Μέση Ανατολή

Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή όπως εξελίσσεται δημιουργεί νέα, ανησυχητικά δεδομένα. Οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι τα δεδομένα αυτά είναι κρίσιμα, ενώ ο ρόλος της Κύπρου παραμένει ιδιαίτερα σημαντικός, ειδικά όσον αφορά την εξυπηρέτηση εκκενώσεων υπηκόων τρίτων κρατών από το εμπόλεμο πεδίο. Η εμπειρία της εφαρμογής του Σχεδίου «Εστία» στο παρελθόν, σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα, είναι δεδομένη και ήδη αυτό υλοποιείται. Πρέπει να θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι τις επόμενες μέρες θα δούμε την πλήρη εφαρμογή του, ειδικότερα σε εκκενώσεις διά θαλάσσης λόγω και της εγγύτητας της Κύπρου με τον Λίβανο.

Το Ισραήλ, έχοντας επέμβει μαζικά και με πολλές δυνάμεις στη Λωρίδα της Γάζας μετά την 7η Οκτωβρίου 2023, μεταφέρει εκ της αντίδρασης της Χεζμπολάχ του Λιβάνου το πολεμικό σκηνικό στον νότιο Λίβανο. Πέραν των 60.000 Ισραηλινών στη μεθόριο με τον Λίβανο έχουν εκτοπιστεί έκτοτε, την ίδια στιγμή που στον Λίβανο υπάρχει κατ’ εκτίμηση εκτοπισμός ενός εκατομμυρίου κατοίκων. Προφανώς και τίθενται σημαντικά ζητήματα που αφορούν την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου του Πολέμου, αυτά όμως είναι ιδιαίτερα περίπλοκα.

Σύμφωνα με το Ισραήλ, η επιχείρηση είναι περιορισμένης κλίμακας, στοχευμένη και τοπική χωρικά σε συγκεκριμένες περιοχές, παρατηρούνται όμως συνεχείς βομβαρδισμοί περιοχών στον Λίβανο – τόσο στα νότια όσο και στην πρωτεύουσα Βηρυτό, την ίδια στιγμή που η Χεζμπολάχ μετά τον θάνατο του ηγέτη της έχει εντείνει τις πυραυλικές της επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ. Αν και είχαμε στο παρελθόν παραδείγματα άμεσης αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο, με τελευταία αυτήν του 2006 που διήρκεσε 32 μέρες, τα δεδομένα είναι έκτοτε πολύ διαφορετικά. Η Χεζμπολάχ εξελίχθηκε, έχοντας την πλήρη στήριξη του Ιράν και την εμπειρία του πολέμου στη Συρία, την ίδια στιγμή που το Ισραήλ ανέπτυξε σε τεράστιο βαθμό τις υπηρεσίες πληροφοριών του, τις διεισδύσεις στην οργάνωση, τις αμυντικές του δυνατότητες και τη χρήση της τεχνολογίας, όπως μάλιστα καταδείχθηκε στα πρόσφατα γεγονότα με τις εκρήξεις βομβητών, ασυρμάτων και τις στοχευμένες εξουδετερώσεις ηγετικών στελεχών των εχθρών του.

Οι τελευταίες πυραυλικές επιθέσεις του Ιράν δημιουργούν ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό κλίμα και συντείνουν, δυστυχώς, στις εκτιμήσεις ότι η κρίση στη Μέση Ανατολή εκτραχύνεται και κλιμακώνεται με την πιθανότητα ενός μεγάλου περιφερειακού πολέμου που θα έχει γενικό αντίκτυπο. Αν και στο παρόν στάδιο οι επίσημες αναφορές είναι περιορισμένες, οι εκτιμήσεις είναι ότι αν το Ισραήλ, όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός του, απαντήσει στα πλήγματα του Ιράν, αυτό θα σήμαινε μια άνευ προηγουμένου κλιμάκωση της κρίσης στη Μέση Ανατολή με ανυπολόγιστες συνέπειες.

*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.