Bαδίζει η Ουαλία στον δρόμο της ανεξαρτησίας;

Η Ουαλία βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της Μεγάλης Βρετανίας. Είναι περισσότερο γνωστή για την ομορφιά των ακτών της, τα πολλά και ενδιαφέροντα κάστρα της και την κέλτικη παράδοσή της. Είναι μια περιοχή σχετικά μικρή, με πληθυσμό λίγο μεγαλύτερο από τρία εκατομμύρια. Η πιο αστική περιοχή της βρίσκεται στη νοτιοανατολική Ουαλία, όπου κατοικούν και τα δύο τρίτα του πληθυσμού της. Το δυτικό τμήμα της νότιας Ουαλίας είναι κατεξοχήν αγροτικό, όπως είναι και η βόρεια Ουαλία.

Συνορεύει στα ανατολικά με την Αγγλία, στα νότια με το κανάλι του Μπρίστολ και στα δυτικά και βόρεια με την θάλασσα της Ιρλανδίας. Προ Brexit η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρούσε την Ουαλία μία από τις «στερημένες περιοχές» της Ευρώπης και γι’ αυτό και η χρηματοδότηση που παρείχε ήταν γενναιόδωρη.

Οι ίδιοι οι Ουαλοί ξεχωρίζουν τον εαυτό τους από τους άλλους Βρετανούς και σίγουρα τον ξεχωρίζουν από τους ΄Αγγλους. Νιώθουν πιο κοντά στους Ιρλανδούς και στους Σκωτσέζους λόγω της κοινής κέλτικης καταγωγής τους. Περίπου 22% του πληθυσμού μιλάει Ουαλικά. Είναι μια γλώσσα ζωντανή που την ακούς πολύ συχνά στο δρόμο, ακόμα και της κοσμοπολίτικης πρωτεύουσας του Κάρντιφ. Υπάρχουν περιοχές που η κύρια γλώσσα του πληθυσμού είναι η Ουαλική. Υπάρχουν σχολεία τα οποία είναι αμιγώς Ουαλόφωνα παντού στην Ουαλία. Ακόμα όμως και στα Αγγλόφωνα σχολεία, τα Ουαλικά διδάσκονται ως δεύτερη γλώσσα. Η Ουαλική και η Αγγλική είναι οι δύο επίσημες γλώσσες της Ουαλίας.

Η Ουαλία έχει τη δική της Βουλή, η οποία δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το 1999 ως ένα εκλεγμένο σώμα με περιορισμένες δυνάμεις ψήφισης νόμων. Παράλληλα υπάρχουν εκλεγμένοι βουλευτές από την Ουαλία στις εθνικές εκλογές που βρίσκονται στο Βρετανικό Κοινοβούλιο στο Λονδίνο, όπως άλλωστε υπάρχουν και εκλεγμένοι βουλευτές από τη Σκωτία και τη Β. Ιρλανδία.

Αλλαγές στη νομοθεσία το 2006, 2011 και το 2017 αύξησαν τις δυνάμεις της τοπικής Βουλής της Ουαλίας, που είναι γνωστή με το όνομα Senedd (Welsh Parliament). Τώρα έχει τη δύναμη να ψηφίζει νόμους σχετικούς με πολλούς τομείς της ζωής στην Ουαλία. Έτσι μπορεί να ψηφίζει νόμους για την υγεία, την κοινωνική πολιτική, την οικονομία, την συγκοινωνία, τις επιχειρήσεις, την οικονομική εξέλιξη, τις κοινωνικές υπηρεσίες, την γλώσσα και τον πολιτισμό, το περιβάλλον, την τοπική κυβέρνηση.

Από το 2018 η εξουσία να ψηφίζει νόμους έχει αυξηθεί. Τόσο το Senedd, όσο και το κοινοβούλιο της Σκωτίας ελέγχει τη νομοθεσία σχετικά με το καθεστώς, όπως τον αριθμό των εκλεγμένων μελών, το εκλογικό σύστημα, καθώς και το δικαίωμα ψήφου στις εκλογές της Ουαλίας. Μάλιστα το 2020 με νόμο που ψηφίστηκε μειώθηκε η ηλικία των ψηφοφόρων στα 16 έτη και δόθηκε η δυνατότητα στους πολίτες άλλων εθνικοτήτων που κατοικούν μόνιμα στην Ουαλία να ψηφίζουν στις τοπικές εκλογές. Με τον ίδιο νόμο αποφασίστηκε να αλλάξει η ονομασία της Βουλής από «Εθνική Εθνοσυνέλευση για την Ουαλία» σε «Ουαλικό Κοινοβούλιο/Senedd Cymru». Αν και κάποιες εξουσίες έχουν μεταβιβαστεί στο Ουαλικό Κοινοβούλιο αυτό έχει γίνει σε περιορισμένο βαθμό σε σχέση με το πόσες εξουσίες έχουν μεταβιβαστεί στο Κοινοβούλιο της Σκωτίας.

‘Ενας από τους τομείς που προκαλεί τις περισσότερες συγκρούσεις είναι της δικαιοσύνης. Σε αντίθεση με τη Σκωτία και τη Β. Ιρλανδία, η Ουαλία δεν έχει ένα χωριστό δικαστικό σύστημα από την Αγγλία με τους δικούς του νόμους, αστυνομία και δικαστήρια. Αντίθετα το δικαστικό σύστημα της Ουαλίας είναι το ίδιο με της Αγγλίας που καθιερώθηκε το 16ο αιώνα από τον Χένρυ (Henry) VIII.

Μια ανεξάρτητη επιτροπή αποφάνθηκε την περασμένη χρονιά ότι αυτός ο διακανονισμός έχει απογοητεύσει το λαό της Ουαλίας και υποστήριξε την ανάγκη για μεταβίβαση του δικαιώματος αποφάσεων σχετικά με τη δικαιοσύνη ολοκληρωτικά στο Κοινοβούλιο της Ουαλίας. Επίσης η Κυβέρνηση της Ουαλίας ψάχνει ένα διακανονισμό που θα παρέχει περισσότερες εξουσίες για το Senedd. Πολλοί πολιτικοί υποστηρίζουν ότι η μεταβίβαση των εξουσιών είναι η θέληση των Ουαλών και ήρθε ο καιρός να πραγματοποιηθεί.

Η αλήθεια είναι ότι η κρίση με τον κορονοϊό έδωσε την ευκαιρία στους Ουαλούς να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους. ‘Εκλεισαν τα σύνορά τους και απαγόρεψαν σε οποιοδήποτε από την Αγγλία ή άλλη περιοχή να εισέλθει στο έδαφος της Ουαλίας για αρκετούς μήνες αν δεν είχαν σοβαρούς λόγους, ώστε να εμποδίσουν την μετάδοση του ιού. Σιγά-σιγά άρχισαν να πυκνώνουν οι φωνές που έλεγαν ότι η Ουαλία μπορούσε να σταθεί ανεξάρτητα από την κεντρική κυβέρνηση της Μ. Βρετανίας.

Τα ποσοστά ανάμεσα στους νέους που υποστήριζαν το Κόμμα της Ουαλίας, γνωστό με την ονομασία Plaid Cymru, φάνηκαν να αυξάνονται. Πριν από τις τοπικές εκλογές τα προγνωστικά έδειχναν αύξηση του ποσοστού του Κόμματος της Ουαλίας ειδικά ανάμεσα στους νέους. Οι φωνές των νέων που ζητούν ανεξάρτητη κυβέρνηση που θα αποφασίζει για όλα μέσα στα σύνορά της άρχισαν να αυξάνονται.

Βέβαια αν και το ποσοστό του Κόμματος της Ουαλίας στις τοπικές εκλογές δεν ανέβηκε, ένα κλίμα αλλαγής έχει αρχίσει να πνέει. Η κυβέρνηση που επανεκλέχτηκε ανήκει στο Εργατικό Κόμμα. ‘Εχει κάνει κάποιες κινήσεις που δείχνουν το ενδιαφέρον της τοπικής κυβέρνησης να είναι ανεξάρτητη και να έχει πλήρη έλεγχο όλων των τομέων της ζωής, αλλά και της επιθυμίας να δημιουργήσει ένα κράτος που θα διαφέρει σε πολλά από το κράτος της κεντρικής συντηρητικής κυβέρνησης της Μ. Βρετανίας.

Κάποιες ενέργειες της κυβέρνησης της Ουαλίας δείχνουν το δρόμο που βαδίζει. Το τοπικό αεροδρόμιο έχει περάσει πια στα χέρια της κυβέρνησης, το ίδιο και τα τρένα-γι’ αυτό άλλωστε οι νέοι κάτω των 16 ετών δεν πληρώνουν πια εισιτήριο, όταν συνοδεύονται από έναν ενήλικα. Διαφέρει επίσης και η χρηματοδότηση των τοπικών πανεπιστημίων, αλλά και του τρόπου πληρωμής των διδάκτρων των προπτυχιακών φοιτητών. Τα 2/3 από τα 9000 λίρες που πληρώνουν για δίδακτρα οι Ουαλοί φοιτητές που φοιτούν τόσο σε πανεπιστήμια της Ουαλίας, όσο και σε άλλα Πανεπιστήμια της Μ. Βρετανίας πληρώνονται από την κυβέρνηση της Ουαλίας. Υπάρχουν επίσης οι φωνές που λένε ότι αν η Ουαλία καταφέρει να ανεξαρτητοποιηθεί, θα μπορέσει να υποβάλει και πάλι αίτημα επανένταξης στην Ευρωπαϊκή ‘Ενωση.

Παράλληλα έχει δημιουργηθεί ένα κίνημα που ονομάζεται Κίνημα για την Ανεξαρτησία της Ουαλίας (YesCymru), το οποίο δεν έχει συνδεθεί επίσημα με ένα πολιτικό κόμμα αλλά υποστηρίζει με πάθος την ανεξαρτησία της Ουαλίας. Κάποιοι λένε ότι από ένα ποσοστό 10% που είχε στην αρχή, έχει φτάσει στο 40%. Αν το ποσοστό ανέβει ακόμα περισσότερο, ίσως ανοίξει τελικά το δρόμο, ώστε η τοπική κυβέρνηση να προχωρήσει σε ένα δημοψήφισμα, αν φυσικά η κεντρική κυβέρνηση στο Λονδίνο τους δώσει την άδεια.

Αν και η Ουαλία είναι μια περιοχή που οι ψήφοι υπέρ του Βrexit υπερίσχυσαν αυτών που ήταν εναντίον - με εξαίρεση το Κάρντιφ - οι άνθρωποι άρχισαν να συνειδητοποιούν όσο τους επέτρεψε η κρίση του κορονοϊού τις αρνητικές αλλαγές που έρχονται σιγά σιγά. Προβλήματα έχουν αρχίσει να δημιουργούνται στην εξαγωγή προϊόντων από την Ουαλία και οι ντόπιοι παραγωγοί έχουν αρχίσει να το καταλαβαίνουν. Προβλήματα υπάρχουν επίσης στις εξαγωγές ψαριών.

Η αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία εξάγονταν πολλά προϊόντα έχει κλείσει. Το λιμάνι του Χόλιχεντ (Holyhead), δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της Μ. Βρετανίας, από το οποίο πραγματοποιούνταν όλες οι εξαγωγές από Ουαλία έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Την ίδια στιγμή επιχειρήσεις κλείνουν η μία μετά την άλλη προμηνύοντας την κρίση που έρχεται. Όταν θα καταλαγιάσει η κατάσταση με τον κορονοϊό, θα φανούν ακόμα πιο ξεκάθαρα τα αποτελέσματα. Και τότε η διέξοδος θα είναι αναγκαία. Το ερώτημα βέβαια είναι αν μια περιοχή που δεν είναι ιδιαίτερα πλούσια με εξαίρεση κάποιες λίγες περιοχές της μπορέσει να σταθεί μόνη της χωρίς την οικονομική υποστήριξη της Κυβέρνησης της Μ. Βρετανίας. Το μέλλον θα μας δείξει τελικά το τι θα γίνει.

*Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο.