Ευρωπαϊκοί κανόνες κατά της δημοκρατικής εντολής: έτσι αποκαλείται η διαχωριστική γραμμή που τραβούν στις συνεδριάσεις του Eurogroup τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Ουσιαστικά πρόκειται για μια παράλογη κατάσταση, αφού η Ευρώπη συμβιβάζει και τις δύο έννοιες: δημοκρατική νομιμότητα και συνεργασία που εδράζεται σε κανόνες. Ομως οι διαπραγματεύσεις και ο δημόσιος ντόρος γύρω από αυτές δίνουν την εντύπωση ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση κάθονται στο τραπέζι δύο μονόφθαλμοι. Ενώ η μία πλευρά επιμένει πεισματικά στο συμφωνημένο πρόγραμμα, η άλλη πλευρά επιμένει στη δημοκρατική εντολή που υπαγορεύει την αλλαγή του συγκεκριμένου προγράμματος. Μια αποτυχία δεν είναι στο μεταξύ μόνο δυνατή αλλά και πιθανή, παρότι κανείς δεν το επιδιώκει ανοιχτά.
Γι' αυτό θα βοηθούσε πολύ αν και οι δύο πλευρές προσπαθήσουν να διευρύνουν τη μονόπλευρη αντίληψή τους. Γιατί η τήρηση κανόνων είναι σημαντική για τη συνεργασία τόσο πολλών κρατών, όμως δεν μπορεί να συμβεί χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πολίτες. Επίσης, δεν περιέχεται πουθενά υπόδειξη ότι η Ευρώπη πρέπει να ακολουθήσει πορεία λιτότητας. Το πρόγραμμα είναι πολιτικό, όπως και συντάχθηκε με σημείο αναφορά τις δημοκρατικές εντολές της φινλανδικής, ολλανδικής και γερμανικής κυβέρνησης και τώρα πρέπει να μεταγραφεί σύμφωνα με τους κανόνες. Από την άλλη πλευρά, θα βοηθούσε αν η ελληνική κυβέρνηση λάμβανε υπόψη ότι μια δημοκρατική εντολή είναι μεν σημαντική αλλά πρέπει να εισρεύσει σε μια ευρωπαϊκή συναίνεση με τη βοήθεια των κανόνων.
Αυτό σημαίνει δύο πράγματα: Πρώτον, αν εγώ αποδεχτώ τους κανόνες των διαπραγματεύσεων στην Ευρώπη, που ζητούν από μένα να υποβάλω μια όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένη και συγκροτημένη πρόταση, αυτό απαιτεί τον σεβασμό των εταίρων και των κοινοβουλίων τους που θα πρέπει να συναινέσουν σε αυτήν την πρόταση. Δεύτερον, δεν γίνεται να θεωρώ τις δικές μου απαιτήσεις και προεκλογικές υποσχέσεις ως απόλυτες και τις θέσεις των εταίρων αντιθέτως ως διαπραγματεύσιμες. Ευρώπη σημαίνει συμβιβασμοί, και κάθε μορφή υποστήριξης επιτυγχάνεται υπό όρους. Οι κόκκινες γραμμές βοηθούν σίγουρα σε μια διαπραγμάτευση∙ σοβεί ωστόσο ο κίνδυνος να μην υπάρξει μεταξύ των εν λόγω γραμμών καμία σύμπτωση – μια παρατήρηση που ισχύει και για τις δύο πλευρές.
Η γέφυρα που χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή για να φτάσουμε στο επιθυμητό πρόγραμμα-γέφυρα είναι η εμπιστοσύνη. Αφενός η εμπιστοσύνη στην ειλικρίνεια του άλλου και αφετέρου η εμπιστοσύνη πως πρόκειται για ένα κοινό συμφέρον. Και τα δύο έχουν χαθεί. Οι εταίροι δεν εμπιστεύονται πλέον εδώ και χρόνια την Ελλάδα∙ αυτό δεν είναι νέο φαινόμενο που εμφανίστηκε με την άφιξη του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση. Η πιο προφανής έκφανση αυτού είναι η τρόικα και ακόμη και αν πολλές από τις προθέσεις του πρωθυπουργού κυρίου Τσίπρα εκλαμβάνονται ως θετικές, τηρείται το δεύτερο μέρος της γνωστής φράσης του Λένιν: «Ο έλεγχος είναι όμως καλύτερος». Και ιδιαίτερα στην Ελλάδα έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη ότι η Ευρώπη είναι κοινό ζητούμενο. Γι' αυτό και ακούμε τις κατηγορίες κατά μιας «γερμανικής Ευρώπης», τον χαρακτηρισμό των διαπραγματεύσεων ως γερμανο-ελληνικό δράμα και την προσωποποίηση της λιτότητας μέσω των απεικονίσεων της καγκελαρίου Μέρκελ και του υπουργού Οικονομικών Σόιμπλε. Είναι, ωστόσο, σαφές ότι δεν θα υπάρξει μια εφικτή λύση χωρίς αμοιβαία εμπιστοσύνη: εμπιστοσύνη ότι η Ελλάδα θα τηρήσει τους κανόνες και εμπιστοσύνη ότι η Ευρώπη λαμβάνει υπόψη τη δημοκρατική εντολή της 25ης Ιανουαρίου.
Και οι δύο πλευρές στέκονται έναντι της πρόκλησης του να δώσουν, υπό μια κατάσταση εξαιρετικής πίεσης τόσο από την άποψη του χρόνου, της οδού που πρέπει να ακολουθήσουν και της κοινής γνώμης, στην άλλη πλευρά μια «προκαταβολή» εμπιστοσύνης, μια αμοιβαία πίστωση με την πίστη ότι επιδιώκουν και οι δύο έναν κοινό στόχο. Μόνο με αυτήν τη θεωρητική «προκαταβολική χρηματοδότηση» θα μπορέσουν να ξεπεράσουν την τρέχουσα κατάσταση αδιεξόδου. Το επόμενο βήμα είναι επομένως ακόμη δυσκολότερο: αυτή η «προκαταβολή» πρέπει να επιβεβαιωθεί και να ενισχυθεί με συγκεκριμένες πράξεις και ταυτόχρονα θα πρέπει οι Ευρωπαίοι να αρχίσουμε να ορίζουμε το «κοινό ζητούμενο». Η πολιτική αντιπαράθεση για την Ευρώπη μπήκε σε μια νέα φάση λόγω της κρίσης, σε μια φάση πολιτικοποίησης της Ενωσης. Ενώ μέχρι σήμερα η μηχανική της Ενωσης βρισκόταν στο προσκήνιο με αφετηρία την οικονομία και τελικό προορισμό μια πολιτική ένωση, με την κρίση τίθεται ένα νέο ζήτημα: το ζήτημα που αφορά την ουσία της πολιτικής Ενωσης, τις αξίες και τις βάσεις της. Και αυτή η συζήτηση πρέπει να πραγματοποιηθεί στη βάση ενός αμοιβαίου σεβασμού και εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτικών δυνάμενων και ιδεολογιών και όχι μεταξύ Γερμανών, Φινλανδών και Ολλανδών εδώ ή Ελλήνων, Ιταλών και Γάλλων εκεί.
*διευθυντής της αντιπροσωπείας στην Ελλάδα του Friedrich-Ebert-Stiftung
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας