«Επιστρέφουμε» 12 ευρώ στον καταναλωτή για κάθε ευρώ που κοστίζουμε

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού Ιωάννης Λιανός, καθηγητής Δικαίου Ανταγωνισμού και Δημόσιας Πολιτικής στο Τμήμα Νομικής του University College London, ανοίγει τα χαρτιά του στην «Εφ.Συν.», κάνοντας έναν απολογισμό του έργου της Ανεξάρτητης Αρχής από όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Σεπτέμβριο του 2019. Η παρασκηνιακή φημολογία ότι η κυβέρνηση του έχει δείξει ήδη την πόρτα της εξόδου και δεν πρόκειται να ανανεώσει τη θητεία του φούντωσε μετά τις νέες επιθετικές δηλώσεις του υπουργού Ανάπτυξης ότι η Επιτροπή «δεν έχει επιβάλει ούτε ένα πρόστιμο σε εταιρεία τροφίμων ή καταναλωτικών προϊόντων, το τελευταίο διάστημα, για τις τιμές». Η απάντηση του Ιωάννη Λιανού, ότι «δεν είμαστε αγορανομία» και ότι μπορούν να επιβάλλουν πρόστιμα μόνο όταν στοιχειοθετείται αντιανταγωνιστική σύμπραξη (καρτέλ) ή κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, δεν φαίνεται να έπεισε τον υπουργό, ο οποίος επανέλαβε ότι «δεν θέλει ρεπορτάζ, αλλά αποτελέσματα».

Η συνέντευξη παραχωρήθηκε λίγα 24ωρα πριν ξεσπάσει η κόντρα με τον υπουργό Ανάπτυξης, η οποία παραμένει μονομερής, αφού ο κ. Λιανός εξακολουθεί να επιδιώκει κλίμα συνεργασίας, στο πλαίσιο της ανεξαρτησίας της Αρχής και των αρμοδιοτήτων του κάθε φορέα. Ο αναλυτικές απαντήσεις του στα ερωτήματα της «Εφ.Συν.» μαρτυρούν την ακαδημαϊκή του εμπειρία αλλά και την αγωνία του για την επόμενη ημέρα της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η οποία, όπως επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία, παραμένει «τραγικά υποστελεχωμένη».

● Πρόσφατα η Επιτροπή Ανταγωνισμού επιλέχθηκε να στελεχώσει το προεδρείο της Ομάδας Εργασίας του Διεθνούς Δικτύου Ανταγωνισμού. Τι σημαίνει αυτή η επιλογή και ποιες θα είναι οι αρμοδιότητές σας;

Είναι η πρώτη φορά που η ελληνική Επ.Αντ. επιλέγεται να συμμετάσχει στο προεδρείο μιας διεθνούς ομάδας εργασίας. Η συγκεκριμένη είναι η Αgency Effectiveness, η οποία αφορά το πόσο αποτελεσματικές είναι και μπορούν να γίνουν οι Επιτροπές Ανταγωνισμού διεθνώς. Αυτό εμμέσως αναγνωρίζει τη μεγάλη πρόοδο που έχουμε κάνει σε αποτελεσματικότητα. Να υπενθυμίσω ότι η Επ.Αντ. είναι μια Αρχή που με τον ίδιο αριθμό υπαλλήλων βγάζει περίπου 75% περισσότερες αποφάσεις τον χρόνο από ό,τι έβγαζε κατά μέσο όρο την περίοδο 2013-2019. Εχει επιβάλει πρόστιμα 32 εκατομμύρια ευρώ το 2022, περισσότερα από αυτά της γερμανικής Αρχής. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο αριθμός προστίμων είναι για μας κομβικός, δεν κάνουμε «κυνήγι μαγισσών», όπως ανέφεραν ορισμένοι σχετικά με κάποια πρόστιμά μας.

Σκοπός μας είναι να εφαρμόσουμε τον νόμο, αποτρεπτικά και με δίκαιο τρόπο. Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι με βάση τους υπολογισμούς μας, και θα το βγάλουμε μέσα στον Νοέμβριο στην Εκθεση Πεπραγμένων του 2022, δείχνουμε ότι έχουμε πλεόνασμα καταναλωτή πλέον των 120 εκατομμυρίων ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι αν κοιτάξουμε τον προϋπολογισμό μας, με όλα μας τα έξοδα, που είναι 10 εκατομμύρια ευρώ, επιστρέφουμε 12 ευρώ στον καταναλωτή για κάθε ευρώ που παίρνουμε. Θεωρώ ότι λίγες δημόσιες υπηρεσίες μπορούν να πουν ότι έχουν αυτή την αποτελεσματικότητα. Οι πρόοδοι που έχουμε κάνει στην αξιοποίηση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης και στην ενσωμάτωση νέων επιστημονικών κλάδων, όπως το DataScience στην εφαρμογή του Δικαίου Ανταγωνισμού, έχουν αναγνωριστεί και από το Stanford University. Eχει φτιάξει ένα πρόγραμμα, το CODEX για τις Αρχές Ανταγωνισμού, το οποίο παρουσιάστηκε στον ΟΟΣΑ τον Ιούνιο στο Παρίσι, και μας κατατάσσει στις 20 Αρχές που έχουν ιδιαίτερη δραστηριότητα στα θέματα τεχνητής νοημοσύνης στον συγκεκριμένο τομέα.

Αυτό με το οποίο θα ασχοληθούμε περισσότερο το επόμενο διάστημα, και το έχουμε προτείνει με το Department of Justice (υπ. Δικαιοσύνης) των ΗΠΑ στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ, είναι η χρήση νέων τεχνολογιών στις Αρχές Ανταγωνισμού, το πώς πρέπει να οργανώνονται πλέον, έχοντας υπόψη ότι μπορούμε να ενισχύσουμε το ανθρώπινο δυναμικό με τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι εκεί για να αντικαταστήσει το ανθρώπινο δυναμικό αλλά για να το ενισχύσει. Το θεωρώ πολύ σημαντικό στο μέλλον και είναι για μας μονόδρομος, γιατί όπως γνωρίζετε είμαστε τραγικά υποστελεχωμένοι.

● Εχετε θέσει επανειλημμένα το ζήτημα της επαρκούς στελέχωσης της Επ.Αντ., ώστε να ανταποκρίνεται ταχύτερα στα αυξημένα καθήκοντά της. Ποια είναι η κατάσταση σήμερα;

Η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί καθόλου, το αντίθετο θα έλεγα. Εχουμε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου εδώ και πολύ καιρό. Με εκτενέστατη μελέτη που είχα στείλει στον πρωθυπουργό, περίπου έξι μήνες από τότε που ανέλαβα, είχα θέσει και το ζήτημα της στελέχωσης της Επ.Αντ. Μολονότι εγκρίθηκαν από το υπουργικό συμβούλιο γύρω στις 20 θέσεις -οι οποίες θα αντιστοιχούν σε 20% αύξηση του προσωπικού μας, μια σημαντική αύξηση- δυστυχώς δεν έχουν ακόμα εφαρμοστεί. Είμαστε 90 άτομα, αλλά σε ισοδύναμο πλήρους ωραρίου είμαστε μόλις 55 επιστήμονες (οικονομολόγοι και νομικοί), μαζί με τους προϊσταμένους, οι οποίοι καλούνται να χειριστούν όλες τις υποθέσεις της εθνικής οικονομίας: τράπεζες, πετρελαιοειδή, ενέργεια, σουπερμάρκετ, κατασκευαστικές, τα πάντα. Οι ίδιοι άνθρωποι πρέπει να χειριστούν και τις αυξημένες σε αριθμό συγκεντρώσεις που γίνονται και μας γνωστοποιούνται, για τις οποίες υπάρχουν συγκεκριμένες προθεσμίες. Αν δεν τις τηρήσουμε, θα είμαστε υπόλογοι. Οπότε, αρχίζουμε μια έρευνα, έρχεται μια συγκέντρωση, τα ίδια άτομα πρέπει να ασχοληθούν με αυτό, μετά πάνε να ξαναπιάσουν το νήμα που αφήσανε, μετά άλλη συγκέντρωση, συν τους ελέγχους που διεξάγουμε.

Σύμφωνα με τα στοιχεία μιας από τις μεγαλύτερες νομικές εταιρείες στις Βρυξέλλες, είμαστε η νούμερο ένα Επιτροπή Ανταγωνισμού στην Ευρώπη σε αριθμούς ελέγχων από το 2018 ώς το 2023 και η πρώτη το 2023, με μεγάλη διαφορά από τις άλλες Αρχές. Εχουν εγκριθεί προσλήψεις από το ΑΣΕΠ, αλλά δυστυχώς οι διαδικασίες είναι πολύ χρονοβόρες. Γι’ αυτό έγινε μια προσπάθεια από Ανεξάρτητες Αρχές οικονομικού περιεχομένου, όπως είμαστε εμείς, η Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων, η Ενιαία Αρχή Δημόσιων Συμβάσεων, να βρούμε έναν τρόπο να γίνεται πιο γρήγορα η διαδικασία, με τη δική μας συμμετοχή, υπό τον έλεγχο πάντα του ΑΣΕΠ. Μετά πολλών βασάνων ο νόμος αυτός ψηφίστηκε λίγο πριν από τις εκλογές, τον Απρίλιο του 2023, ο 5043/2023, αλλά η εφαρμογή του πάγωσε λόγω των εκλογών.

Από τον Ιούνιο του 2023 στείλαμε όλες οι Αρχές επιστολές για να επισπευσθούν οι προσλήψεις. Ακόμα δυστυχώς δεν έχουμε απάντηση από το υπουργείο Εσωτερικών. Αυτό αφορά όλες τις Ανεξάρτητες Αρχές που σας ανέφερα. Ελπίζουμε να το δει το υπουργείο Εσωτερικών και να κινηθεί γιατί έχουμε φτάσει στο αμήν από πλευράς έλλειψης προσωπικού. Ολοι κάνουν το extra mile, δουλεύοντας πέραν του ωραρίου για να ολοκληρωθούν οι υποθέσεις. Ενώ με βάση τον νόμο προβλέπονται 230 οργανικές θέσεις, με βάση τους υπολογισμούς που έχουμε κάνει με 140 άτομα FTE (Full Τime Εquivalent) η Επ.Αντ. μπορεί να λειτουργεί με απόλυτη αποτελεσματικότητα, όπως οι μεγάλες Αρχές Ανταγωνισμού, με βάση τον πληθυσμό και το μέγεθος της οικονομίας μας.

● Πόσες υποθέσεις χειρίζεστε κάθε χρόνο;

Περίπου 60. Περίπου 20 υποθέσεις από αυτές αφορούν τον κλάδο τροφίμων. Μόνο μέχρι τον Ιούνιο του 2024 έχουμε επίσης 20 δικαστήρια, αν βάλουμε και τις προσφυγές, υπάρχει τεράστιος φόρτος. Eχουμε ήδη μειώσει σημαντικά τον χρόνο ολοκλήρωσης υποθέσεων. Με τις ίδιες εργατο-ημέρες έχουμε κάνει περισσότερους ελέγχους, με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Εχουμε φτιάξει πρόγραμμα με «εκμάθηση αλγορίθμου», που σκανάρει πολύ μεγάλο όγκο δεδομένων. Εχουμε γίνει πιο εξωστρεφείς, με webinars, Δελτία Επικοινωνίας.

Είμαστε πρώτοι σε ελέγχους στην Ευρώπη. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού με τον ίδιο αριθμό υπαλλήλων βγάζει περίπου 75% περισσότερες αποφάσεις τον χρόνο από ό,τι έβγαζε κατά μέσο όρο την περίοδο 2013-2019

Εχουμε ολοκληρώσει 4 κλαδικές έρευνες, η πρώτη φορά που αξιοποιήθηκε αυτό το εργαλείο. Ολοκληρώσαμε σε λίγους μήνες την κλαδική των σουπερμάρκετ, που είχε ξεκινήσει το 2012 αλλά είχε κολλήσει. Ηταν το πρώτο πράγμα που θέλαμε να προχωρήσουμε. Μετά ολοκληρώθηκε η κλαδική για το ηλεκτρονικό εμπόριο, η κλαδική για το Fintech (τεχνολογίες του χρηματοπιστωτικού τομέα) σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος, με σκοπό να αυξηθεί ο ανταγωνισμός σε τομείς όπως οι πληρωμές, με νεοφυείς επιχειρήσεις. Βγάλαμε την ενδιάμεση έκθεση για τις ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας και ασφάλισης, για την οποία θα γίνει δημόσια διαβούλευση στο τέλος Νοεμβρίου. Θα βγάλουμε ώς το τέλος του χρόνου την ενδιάμεση έκθεση της κλαδικής για την ανακύκλωση και τη διαχείριση αποβλήτων, εξετάζοντας αν υπάρχουν συμπεριφορές που οδηγούν σε «κλείσιμο» της αγοράς. Εχουν επίσης γίνει δύο κανονιστικές έρευνες, μία για τη διανομή Τύπου και μία για τις κατασκευαστικές, η οποία θα δημοσιοποιηθεί προσεχώς.

Επίσης είναι σε εξέλιξη η έρευνα για τα πετρελαιοειδή, και είμαστε στο τελικό στάδιο για να δημοσιεύσουμε τις πρώτες απόψεις. Για τις τράπεζες έχει ολοκληρωθεί η διερεύνηση και θα κάνουμε ανακοινώσεις το αργότερο έως το τέλος Νοεμβρίου. Βέβαια, ο προγραμματισμός μας λόγω της έλλειψης προσωπικού και επειδή έρχονται πράγματα απρόβλεπτα μπορεί να ανατραπεί.

Εχει αυξηθεί πάρα πολύ ο αριθμός των συγκεντρώσεων. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη δική μας οικονομία. Στην περίοδο της κρίσης πολλές επιχειρήσεις βλέπουν τη δυνατότητα ανάπτυξης μέσω συγκεντρώσεων και συγχωνεύσεων. Για πρώτη φορά το 2023 έχουμε δύο συγκεντρώσεις στη β’ φάση το ίδιο έτος. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει ποτέ. Συνήθως το 90% και πλέον των υποθέσεων είναι α’ φάσης.

Η β’ φάση είναι οι συγκεντρώσεις που έχουν το «ζουμί». Η μία ήταν η υπόθεση 33Attica-ANEK, μια δύσκολη απόφαση. Για πρώτη φορά στα χρονικά χρησιμοποιήσαμε την περίπτωση Failing Firm Defence. Η ιδέα είναι ότι παρότι υπάρχουν ενδεχομένως στρεβλώσεις ανταγωνισμού, θα ήταν πολύ χειρότερη η κατάσταση αν γινόταν έξοδος της επιχείρησης. Η απόφαση θα δημοσιευθεί μέσα στον Δεκέμβριο. Η δεύτερη β’ φάση είναι η ακροαματική για Ακτωρ-Ιντρακατ, που εξετάζουμε τώρα. Γι’ αυτό το πιο κομβικό θέμα είναι η στελέχωση. Κάνω έκκληση στην πολιτεία, γιατί στο πλαίσιο της πληθωριστικής κρίσης που αντιμετωπίζουμε, ο κόσμος απαιτεί να έχουμε δράση και γι’ αυτό πρέπει να έχουμε το προσωπικό που χρειαζόμαστε.

● Δεν απαιτεί μόνο ο κόσμος. Ο υπουργός Ανάπτυξης έχει πει επανειλημμένα ότι απαιτεί ελέγχους από την Επ.Αντ.

Ενδεχομένως να υπάρχει και μια έλλειψη κατανόησης εδώ. Είμαστε πρώτοι σε ελέγχους στην Ευρώπη, έχουμε επιβάλει περισσότερα πρόστιμα από άλλες, μεγαλύτερες Αρχές Ανταγωνισμού. Από την άλλη πλευρά πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η Επ.Αντ. δεν είναι αγορανομία. Δεν έχει δυνατότητα να κοιτάξει συστηματικά τα περιθώρια κέρδους. Θα το κάνουμε μόνο αν ενδεχομένως μας δείχνει ότι υπάρχει καρτέλ ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο μιας υπόθεσης κατάχρησης δεσπόζουσας επιχείρησης. Είναι πολύ σημαντικό να είναι ξεκάθαρο στον κόσμο τι κάνει ο καθένας.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η Επ.Αντ. δεν είναι αγορανομία. Δεν έχει δυνατότητα να κοιτάξει συστηματικά τα περιθώρια κέρδους

Το υπουργείο Ανάπτυξης έχει δημιουργήσει τη ΔΙΜΕΑ, που πραγματοποιεί ελέγχους για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και αισχροκέρδεια και εμείς το υποστηρίζουμε όσο μπορούμε (π.χ. με τις συγκριτικές μελέτες μας την άνοιξη 2023 για τα απορρυπαντικά) ώστε να τους βοηθήσουμε να εστιάσουν σε τομείς με ενδιαφέρον. Εχουμε κάνει και παρουσιάσεις, όπως για αγορές τροφίμων, μπορούμε να συνεργαστούμε περισσότερο και ήδη συνεργαζόμαστε περισσότερο, ιδίως με τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή. Θεωρώ ότι λειτουργούμε συμπληρωματικά. Το υπουργείο Ανάπτυξης με τις υπηρεσίες του μπορούν να αυξήσουν τους δικούς τους ελέγχους και να επιβάλουν πρόστιμα με βάση τις διατάξεις για τα περιθώρια κέρδους.

Από τη δική μας πλευρά ο σκοπός μας είναι να έχουμε ανταγωνιστικές αγορές, που εμμέσως βοηθούν στη μείωση των πληθωριστικών πιέσεων. Αυτό όμως δεν είναι κάτι που θα γίνει σε λίγους μήνες - και αυτό ισχύει για οποιαδήποτε Επιτροπή Ανταγωνισμού στον κόσμο. Δεν είναι κάτι απλό, όπως το να κοιτάξεις το περιθώριο κέρδους, αλλά υπάρχουν πάρα πολλές διαδικασίες, τα διαδικαστικά δικαιώματα των μερών και θέματα ουσιαστικού δικαίου. Η δράση μας μπορεί να φέρει όμως αποτρεπτικό αποτέλεσμα.

Επειδή θέλουμε να βοηθήσουμε, έχουμε κάνει και άλλες ενέργειες, όπως οι συγκριτικές έρευνες για τις τιμές. Κάνουμε χαρτογραφήσεις που θα δημοσιεύσουμε προσεχώς, για το γιαούρτι, το γάλα, το τυρί, τα απορρυπαντικά. Ελέγχουμε καθημερινά τις τιμές για τυχόν εναρμόνιση μέσω τεχνολογίας σε 61.300 προϊόντα. Για να γίνουν οι χαρτογραφήσεις στέλνονται εκατοντάδες ερωτηματολόγια, γίνεται ανάλυση. Αν βρεθούν στοιχεία και στοιχειοθετηθούν παραβάσεις, θα μπουν πρόστιμα. Γι’ αυτό μου κάνει εντύπωση η φράση του υπουργού ότι «απαιτούμε ελέγχους». Θεωρώ ότι έγινε εν τη ρύμη του λόγου και χωρίς άλλη σκέψη.

Σε κάθε περίπτωση είμαστε Ανεξάρτητη Αρχή, υπάρχει Ευρωπαϊκή Οδηγία γι’ αυτό, και χρησιμοποιούμε τους πόρους που μας διαθέτει η πολιτεία. Το ότι έχουμε αναγνωριστεί για πρώτη φορά ως Αρχή και διεθνώς σημαίνει ότι δεν κάνουμε κι άσχημα τη δουλειά μας. Αν έχουμε περισσότερους πόρους, θα μπορούμε να κάνουμε και περισσότερα. Αλλά σε κάθε περίπτωση συνεργαζόμαστε και θέλουμε να συνεργαστούμε για να αποφύγουμε περιπτώσεις που υπάρχουν φαινόμενα ακρίβειας που δεν δικαιολογούνται.

● Μετά τις φυσικές καταστροφές στη Θεσσαλία, απευθύνατε δημόσιο κάλεσμα σε παραγωγούς, επιχειρήσεις και λιανέμπορους να καταγγέλλουν περιστατικά στρέβλωσης του ανταγωνισμού στην αγροδιατροφική αλυσίδα. Τι αποτέλεσμα είχε;

Ζητάμε να μας καταγγείλουν αν έχουν πέσει στη αντίληψή τους αντιανταγωνιστικές πρακτικές, όπως για παράδειγμα αν μια εταιρεία με δεσπόζουσα θέση έχει αποθέματα σε προϊόντα που δεν διαθέτει στην αγορά. Η για πρακτικές δεσμευμένης αγοράς προϊόντων από αγρότες από επιχειρήσεις, που μπορεί να υπαχθούν στα άρθρα για την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά (άρθρο 2 του Ν.4529/2018 για το Δίκαιο του Ανταγωνισμού ή το άρθρο 102 της Σύμβασης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης). Από την άλλη πλευρά, πρακτικές που αφορούν όρους
στις συμβάσεις, οι οποίες πιέζουν υπερβολικά το περιθώριο κέρδους των αγροτών ή δημιουργούν ανασφάλεια στην αγορά. Τις επόμενες ημέρες ετοιμάζουμε οδηγό για τους αγρότες, που αφορά τόσο τον ελεύθερο ανταγωνισμό αλλά και τις πρακτικές που αναφέρονται στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 2019/633 (αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στις σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων και τροφίμων). Θα κάνουμε μια προσπάθεια ενημέρωσης των νέων αγροτών και των σωματείων τους, να δουν την αρμόδια διεύθυνση που έχουμε για τα τρόφιμα. Υπάρχει μια λίστα πρακτικών που είναι προβληματικές και οι αγρότες ενδεχομένως δε γνωρίζουν ότι μπορούν να τις θέσουν ενώπιον των δημόσιων υπηρεσιών. Για το θέμα της Θεσσαλίας, με βάση την ανάλυση που κάναμε, και ανώνυμες πληροφορίες που πήραμε μέσω whistleblowers, θεωρήσαμε ότι πρέπει να κάνουμε αυτή την δημόσια πρόσκληση. Είχαμε ανταπόκριση, αλλά μέχρι στιγμής όχι όση περιμέναμε. Συνήθως διαβάζουμε στον Τύπο και ακούμε για σωρεία ανώνυμων καταγγελιών, ελπίζουμε να έρθουν και σε μας, εν τέλει όμως είναι πολύ λιγότερες από ό,τι καταγγέλλεται στην τηλεόραση. Εμείς θέλουμε να έρχονται σε μας, γιατί θα τις εξετάσουμε με την αρμόζουσα σοβαρότητα, εφόσον εμπίπτουν στην αρμοδιότητά μας. Θεωρήσαμε ότι πρέπει να ενημερώσουμε τους αγρότες μέσω του Δελτίου Τύπου και θα ενημερωθούν ακόμα περισσότερο με τον οδηγό.

● Εχετε προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημοσιεύονται περιοδικά οι μέσες τιμές των ίδιων προϊόντων που πωλούνται σε διαφορετικές χώρες, ώστε να ελεγχθεί το φαινόμενο των υπερβολικών αποκλίσεων τιμών. Τι έχετε διαπιστώσει ως τώρα;

Στις συγκριτικές έρευνες για τα απορρυπαντικά και το γάλα έχουμε φτιάξει βάσεις δεδομένων με τις οποίες κοιτάμε τις τιμές και σε χώρες του εξωτερικού, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Δεν έχουμε τις μέσες τιμές, και αυτό έχει μειονεκτήματα ως μεθοδολογία, αλλά ήταν το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε σε πρώτη φάση. Θεωρώ ότι θα είναι χρήσιμο, και το έχουμε αναφέρει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού, στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς να βγαίνουν οι μέσες τιμές για βασικά καταναλωτικά προϊόντα σε διαφορετικές χώρες, όπως είχε γίνει παλιότερα για τα μοντέλα αυτοκινήτων. Αυτό βοήθησε να μειωθούν οι αποκλίσεις τιμών που δεν δικαιολογούνται από το εισόδημα ή τα μεταφορικά κόστη. Σε μια χώρα με υψηλότερο εισόδημα η εταιρεία δικαιολογείται να βάλει μεγαλύτερη τιμή για να μπορέσει να πουλήσει σε χαμηλότερη τιμή σε χώρα με χαμηλότερα εισοδήματα. Αυτό που προβληματίζει είναι όταν βλέπουμε υψηλότερες τιμές σε χώρες με χαμηλότερα εισοδήματα χωρίς αυτό να δικαιολογείται από διαφορές κόστους. Μπορούμε όμως να επέμβουμε μόνο αν υπάρχει δεσπόζουσα θέση από συγκεκριμένη επιχείρηση ή καρτέλ - π.χ. επικοινωνία μεταξύ επιχειρήσεων ή κάποιας μορφής σύμπραξη.

● Με τόσα πρόστιμα που μας αναφέρετε ότι έχετε επιβάλλει, δύο συμπεράσματα προκύπτουν. Είτε πρόκειται για μια αγορά με τόσο υψηλή παραβατικότητα που δεν "μαζεύεται" με τίποτα, είτε θα έπρεπε η αγορά να λειτουργεί "αλφάδι" που λέμε. Ομως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Ολος ο κόσμος φωνάζει για την ακρίβεια. Μήπως το κλίμα πανικού λειτουργεί αντίστροφα, ευνοώντας τον λεγόμενο «πληθωρισμό της απληστίας»;

Αυτός είναι ο λόγος που κάναμε το webinar για τον πληθωρισμό της απληστίας. Η συνεχής αναφορά σε αυξήσεις τιμών, δημιουργεί την αναμονή από τους καταναλωτές ότι πράγματι θα αυξηθούν οι τιμές. Γι' αυτό το λόγο υπάρχει το καινούργιο άρθρο 1Α του νόμου 4886/2022, που σκοπεύουμε να εφαρμόσουμε πιο αυστηρά και αφορά την απαγόρευση υπό ορισμένες προϋποθέσεις γνωστοποίησης μελλοντικών τιμών σε ολιγοπωλιακές αγορές. Μια γνωστοποίηση που δεν αφορά τους καταναλωτές, αλλά είναι έμμεσος τρόπος να δώσεις πληροφόρηση σε ανταγωνιστές σου για τις μελλοντικές τιμές που θα εφαρμόσεις. Η διάταξη γράφτηκε με σκοπό να αποτρέψει τέτοιες πρακτικές. Ομως επειδή γενικά οι συνήθειες αλλάζουν δύσκολα, ειδικά αν έχει συνηθίσει ένας κλάδος σε ανοιχτές συζητήσεις, να ανακοινώνονται π.χ. σε τηλεοράσεις οι αυξήσεις τιμών, αυτό θα μαζευτεί, αλλά θα πάρει περισσότερο χρόνο.