Nα χτίσουμε μια εναλλακτική συμμαχία

Γνωστός συνταγματολόγος, υποψήφιος πρόεδρος της Δημοκρατίας, του Κινήματος των Πέντε Αστέρων και της ιταλικής ριζοσπαστικής Αριστεράς. Ο Στέφανο Ροντοτά μιλά στην «Εφημερίδα των Συντακτών» για την πολιτική κατάσταση, για τον Ματέο Ρέντσι, αλλά και για την ανανέωση που μπορεί να φέρει η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ σε όλη την Ευρώπη. «Μια νέα αρχή, η οποία πρέπει να βασιστεί και στον αγώνα για τα βασικά κοινωνικά δικαιώματα», τονίζει ο κορυφαίος διανοούμενος της ιταλικής Αριστεράς. «Πρέπει να σταματήσουμε να μιλάμε με την κυρία Μέρκελ ο κάθε ένας ξεχωριστά, με το καπέλο στο χέρι, σαν επαίτες»

•Πώς βλέπετε την πολιτική κατάσταση στην Ιταλία και τι είδους Αριστερά χρειάζεται σήμερα η χώρα;

Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ιταλίας αυτή τη στιγμή είναι η απουσία της αντιπολίτευσης: η Κεντροδεξιά του Μπερλουσκόνι έχει αποδυναμωθεί και δεν είναι σε θέση να ασκήσει ουσιαστική πολιτική επιρροή. Το δε Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Γκρίλο κάνει συνεχώς «φασαρία» αλλά δεν καταφέρνει να αντιπολιτευτεί με ουσιαστικό τρόπο στην κυβέρνηση Ρέντσι. Από τη μία οι βουλευτές και οι γερουσιαστές του Γκρίλο λένε ότι θέλουν να καταργήσουν μεγάλο μέρος των θεσμών, ενώ από την άλλη επιμένουν ότι με τη δράση τους θέλουν να τους αλλάξουν. Είναι όμως προφανές ότι τα δύο αυτά πράγματα έρχονται σε αντίθεση. Στην Ιταλία, έχουμε ένα πολιτικό σύστημα από το οποίο απουσιάζει η αντιπολίτευση: ακούμε όλο και συχνότερα ότι «δεν υπάρχει καμία εναλλακτική στον Ματέο Ρέντσι». Δηλώσεις και θέσεις σαν και αυτές, όμως, σημαίνουν ότι η πολιτική παραιτείται κάθε προσπάθειας της ίδιας της υποχρέωσής της να βρίσκει συνεχώς εναλλακτικές νέες λύσεις. Η πολιτική είναι διάλογος, αλλά και σύγκρουση. Το κύριο συμπέρασμα είναι, λοιπόν, ότι επειδή δεν υπάρχει κανένα πολιτικό σύστημα χωρίς μια κάποια αντιπολίτευση, στην Ιταλία τον ρόλο αυτό τώρα τον παίζει η «κοινωνική αντιπολίτευση».

•Αναφέρεστε στο συνδικάτο;

Ναι. Το διαπιστώσαμε με την τεράστια συγκέντρωση του κεντροαριστερού συνδικάτου Cgil, στις 25 Οκτωβρίου, στην οποία συμμετείχαν πάνω από ένα εκατομμύριο άτομα. Τι πρέπει να κάνει η Αριστερά; Χρειάζεται μια νέα αυτογνωσία, πρέπει να καταλάβει ότι τους τελευταίους μήνες η κατάσταση έχει αλλάξει σημαντικά και να επεξεργαστεί μια νέα πολιτική πρόταση. Οι διάφορες κριτικές που ασκήθηκαν στην πολιτική λιτότητας από τον Κρούγκμαν και τον Πικετί μέχρι τον Φιτουσί υπέδειξαν μια σειρά από οικονομικές στρατηγικές που θα έπρεπε να τύχουν περαιτέρω επεξεργασίας από την Αριστερά. Και σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, δεν αρκεί να κοντράρουμε μόνον κάποια δόγματα της λιτότητας. Πρέπει να ξεκινήσει μια νέα συζήτηση για το θεσμικό και το πολιτικό οικοδόμημα της Ευρώπης. Να θυμηθούμε, δηλαδή, ότι υπάρχει και ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο οποίος έχει την ίδια νομική αξία με τις συνθήκες, έστω και αν κάποιοι κάνουν πως το ξεχνούν. Οι χώρες μας πρέπει να βάλουν στο επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης τα κοινωνικά δικαιώματα, προσβλέποντας πάντα σε μια διαφορετική Ευρώπη. Κάτι που μπορεί να γίνει αρχίζοντας από νέες μορφές στήριξης προς τους ανέργους και από την αναγνώριση των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων ζευγαριών. Είναι ιδέες και προτάσεις για μια νέα σύγκλιση αριστερών δυνάμεων την οποία θεωρώ απολύτως αναγκαία.

•Βλέπετε κάποια κοινά σημεία του Ρέντσι με το φαινόμενο του μπερλουσκονισμού στη διαχείριση της εξουσίας;

Θεωρώ ότι υπάρχουν περισσότερες ομοιότητες με τον σοσιαλιστή Μπετίνο Κράξι, έστω και αν ο Ρέντσι, όπως και ο Μπερλουσκόνι, διαθέτει μεγάλο επικοινωνιακό ταλέντο. Ενα κοινό σημείο, βέβαια, το οποίο ενώνει και τους τρεις, είναι η προσπάθεια περιθωριοποίησης κάθε ενδιάμεσης οντότητας, όπως τα συνδικάτα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ρέντσι χρησιμοποιεί τη λέξη «αποδιαμεσολάβηση». Υπάρχει η άποψη, πλέον, ότι όλα πρέπει να λαμβάνουν χώρα στο διαδίκτυο και κάθε άλλη πραγματικότητα είναι περιττή. Κάτι που είναι λανθασμένο πέρα για πέρα, διότι κανείς δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το διαδίκτυο χωρίς τις μηχανές αναζήτησης ή το Facebook, που είναι επίσης κοινωνικοί διαμεσολαβητές. Και εκτός αυτού, είναι δυνατόν να αγνοηθεί ένα συνδικάτο όπως το Cgil, που κατεβάζει στις πλατείες ένα εκατομμύριο άτομα; Τα στοιχεία αυτά δείχνουν την ομοιότητα του Ρέντσι με τον Μπερλουσκόνι και τον Κράξι. Σε ό,τι αφορά όμως τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τις θεσμικές αλλαγές και την αυτοπροβολή της λαϊκής στήριξης από μέρους της «μάζας», ο Ρέντσι θυμίζει περισσότερο τον Μπετίνο Κράξι.

•Συναντήσατε και μιλήσατε επανειλημμένα με τον Αλέξη Τσίπρα. Στην Ελλάδα είναι πολύ πιθανό να γίνουν σύντομα βουλευτικές εκλογές. Τι προσδοκάτε από το αποτέλεσμά τους;

Πρώτα απ’ όλα εύχομαι ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας να μπορέσουν να εξασφαλίσουν μια άνετη νίκη. Θα ήταν πολύ σημαντικό για την Ελλάδα αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη. Εχω παρακολουθήσει τους ιταλικούς και τους γαλλικούς δισταγμούς ως προς την επεξεργασία μιας νέας γραμμής στην Ευρώπη. Ο ΣΥΡΙΖΑ, αντιθέτως, ζητά μια πραγματική αλλαγή και βαθιά ανανέωση. Μια δυναμική ώθηση από μια χώρα σαν την Ελλάδα δεν θα μπορέσει να την αγνοήσει κανείς. Είναι κάτι που χρειαζόμαστε άμεσα, αφού σε λίγο θα ολοκληρωθεί και η ιταλική εκ περιτροπής προεδρία στην Ευρωπαϊκή Ενωση χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα. Δεν μάθαμε τίποτα το καινούργιο, ούτε για τις διαπραγματεύσεις σχετικά με την TTIP, την πολυσυζητημένη εμπορική συμφωνία ανάμεσα σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ευρώπη χρειάζεται μια νέα φωνή, τη φωνή της ελληνικής Αριστεράς, η οποία θα μας φέρει νέα ενέργεια.

•Μπορεί να γίνει και πάλι η Μέρκελ ένας από τους είκοσι οκτώ ηγέτες της Ενωσης και να πάψει να παίζει τον ρόλο του «ανεπίσημου πρωθυπουργού της Ευρώπης»;

Ναι, αλλά πρέπει να σταματήσουμε να μιλάμε με την κυρία Μέρκελ ο κάθε ένας ξεχωριστά, με το καπέλο στο χέρι, σαν επαίτες. Με τα τηλεφωνήματα και τις «τετ α τετ» συναντήσεις τους, ο Ρέντσι και ο Ολάντ ισχυροποιούν τον ρόλο της καγκελάριου. Πρέπει να χτίσουμε μια εναλλακτική πολιτική συμμαχία η οποία να ασκήσει πραγματική πίεση, διότι στις μέχρι τώρα διαπραγματεύσεις η Ανγκελα Μέρκελ είχε πάντα το πάνω χέρι. Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Γαλλία και Ελλάδα πρέπει να ξεκινήσουν έναν σε βάθος διάλογο. Την πρωτοβουλία αυτή μπορεί να την αναλάβει ακριβώς μια νέα αριστερή ελληνική κυβέρνηση.

•Μας μιλήσατε για τη σημασία της αναγνώρισης των δικαιωμάτων γκέι ζευγαριών. Για ποιον λόγο πολλοί ακόμη δεν το κατανοούν;

Οφείλεται σε πολλά στοιχεία: στις πιέσεις της Εκκλησίας -αν και ο πάπας Φραγκίσκος έδειξε πως είναι πραγματικά ανοικτός στον διάλογο-, αλλά και στην πολιτική, η οποία εκμεταλλεύεται υστερόβουλα κάποιες «αδιαπραγμάτευτες αρχές» όπως τις βαφτίζει. Χρειάζονται πιο ισχυρές πρωτοβουλίες και κινήσεις. Η πολιτική πρέπει να εισακούσει, επιτέλους, και τη φωνή της Δικαιοσύνης, η οποία στην Ιταλία –μέσω του Συνταγματικού Δικαστηρίου– ζητά σαφείς νόμους που να εγγυώνται τα δικαιώματα αυτά.

•Πέρυσι ήσασταν ο υποψήφιος πρόεδρος της Δημοκρατίας που υπέδειξαν και στήριξαν το Κίνημα των Πέντε Αστέρων και η ριζοσπαστική αριστερά του Βέντολα. Είστε έτοιμος να συμβάλετε στην πολιτική ανανέωση για την οποία μας μιλήσατε;

Δυστυχώς, δεν κατανόησαν όλοι αυτό που έπρεπε να γίνει: ότι πέρα από τα διάφορα ονόματα έπρεπε να ξεφύγουμε από τον κίνδυνο της ευρείας συναίνεσης και συνεργασίας με τον Μπερλουσκόνι. Οσο για τη διάθεσή μου να συνεχίσω να συμβάλλω στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα, είναι δεδομένη. Γι’ αυτό σας έδωσα, άλλωστε, και αυτή τη συνέντευξη. Δεν κλείστηκα ποτέ σπίτι μου, συνεχίζω να παρακολουθώ και να συμμετέχω στις εξελίξεις με τον τρόπο που μου επιβάλλει η συνείδησή μου…