Το σύγχρονο πρόσωπο-δίλημμα μιας διχασμένης Ευρώπης

Στα 28 της η χυμώδης Γαλλομαλινέζα καλλονή Aya Danioko, που γεννήθηκε στο Μπαμάκο του Μάλι, κόρη μιας 7μελούς οικογένειας και μιας μάνας που είναι φορέας της αφηγηματικής-ποιητικής δυτικοαφρικανικής παράδοσης των «ραψωδών» (griot), έχει ήδη στο ενεργητικό της μια αντιπροσωπευτική ιστορία οικογενειακής μετανάστευσης στο Παρίσι και προσωπικής ενηλικίωσης στο παρισινό προάστιο του Aulnay-sous-Bois. Μετά το γυμνάσιο άρχισε να σπουδάζει σχέδιο μόδας στο La Courneuve, αλλά τα παράτησε για χάρη της μουσικής, κάνοντας έκτοτε σποραδικές εμφανίσεις ως μοντέλο, όπως όταν υπήρξε κεντρικό πρόσωπο της καμπάνιας της μάρκας Undiz.

Με το ψευδώνυμο –γαλλιστί– Αγιά Νακαμουρά («δανεισμένο» από τον ρόλο του Ιάπωνα προγραμματιστή «Χίρο Νακαμούρα» της αμερικανικής σειράς Heroes), έχει ήδη διαγράψει ώς εδώ μια «διαστημική» μουσική καριέρα που την έχει στέψει από το 2018 τη διασημότερη Γαλλίδα ερμηνεύτρια των τελευταίων χρόνων, εκείνη που κυριαρχεί σε εκατομμύρια streams παγκοσμίως και που έχει σαρώσει βραβεία και διακρίσεις (χαρακτηριστική η επιλογή των New York Times να την παρουσιάσουν το 2019 ως «μία από τις, μουσικά και κοινωνικά, επιδραστικότερες δημιουργούς της σημερινής Ευρώπης»).

Είναι η αδιαφιλονίκητη ηγερία της γαλλικής αφρο-ποπ σκηνής, αν και ουσιαστικά υπερασπίζεται ένα δικό της χιπ-χοπ, με γλώσσα που αναμειγνύει λέξεις αγγλικές, αραβικές και bambara –της μαλινέζικης διαλέκτου των γονιών της– με την εφηβική αργκό των ανήσυχων γαλλικών «banlieues». Η επιτυχία της δεν είναι μόνον εμπορική. Εχει κυρίως ποιοτικά χαρακτηριστικά με κοινωνικές προεκτάσεις, αφού στα τραγούδια της περιγράφει με τόλμη, κάποτε και ωμότητα, την εμπειρία των μαύρων θηλυκοτήτων στη σύγχρονη Γαλλία, απαιτώντας σεβασμό και ισονομία. Τέτοιοι στίχοι έκαναν πολλές γυναίκες –ανεξαρτήτως χρώματος– να ταυτιστούν μαζί της. Και μολονότι η ίδια δεν θεωρεί τα τραγούδια της φεμινιστικά, οι στίχοι της πρωτοστατούν στις διαδηλώσεις στη Γαλλία, ενάντια στη βία κατά των γυναικών. Οσο για τη μεγάλη της επιτυχία, το «Djadja»; Λειτούργησε ως φεμινιστικός ύμνος.

Για να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, η Αγιά είναι χαρακτηριστική εκπρόσωπος μιας σύγχρονης γενιάς μουσικών που προέκυψαν, αδιαμεσολάβητα, από τα social media. Στα 19 της, το 2014, κυκλοφόρησε το πρώτο της single «Karma» στο Facebook. Με τη βοήθεια του παραγωγού Seysey, συνέθεσε αργότερα την μπαλάντα «J’ai mal». Το τραγούδι ανέβηκε στο YouTube ξεπερνώντας αστραπιαία το 1 εκατομμύριο προβολές. Αντίστοιχη υποδοχή είχε το 2016 το «Brisé» ή το «Love d’un Voyou», με τη συμμετοχή του ράπερ Fababy. Δεν άργησε να υπογράψει συμβόλαιο με θυγατρική της Warner Music France. Το 2017 κυκλοφόρησε το πρώτο της άλμπουμ Journal Intime, που έγινε αστραπιαία πλατινένιο. Η τεράστια επιτυχία ήρθε όμως το 2018 όταν κυκλοφόρησε το «Djadja» –το πρώτο σινγκλ από το δεύτερο άλμπουμ της– που έγινε διεθνής επιτυχία και έφτασε να έχει στο YouTube πάνω από 750 εκατ. views. Αναλόγως και το «Copines», που κυκλοφόρησε με την Αγιά να αφηγείται πώς σε μια βραδιά με τις φίλες της έρχεται αντιμέτωπη μ’ έναν στόκερ.

Το άλμπουμ της ξεπέρασε το 1 δισ. ακροάσεις στο Spotify. Ακολούθησε σε συνεργασία με τους Βρετανούς Stormzy και Ms Banks το τρίτο της άλμπουμ AYA που έκανε 12 εκατ. downloadings σε τέσσερις ημέρες, ανεβάζοντας στην κορυφή των γαλλικών τσαρτ το «Jolie Nana».

Ως εδώ αυτή θα ήταν μία ιστορία... ευρωπαϊκού ονείρου, αν όλο αυτό δεν είχε μετατραπεί εν μιά νυκτί σε εφιάλτη. Η επιτυχία της Νακαμουρά είχε αρχίσει να ενοχλεί τη γαλλική Ακροδεξιά και πριν από τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν συνάντησε τον Γάλλο πρόεδρο, τροφοδοτώντας δημοσιεύματα που επέμεναν ότι ο Μακρόν είχε προτείνει σ’ εκείνη, που κατάφερε να πάρει τη γαλλική υπηκοότητα μόλις το 2021, να είναι το κεντρικό πρόσωπο στην τελετή έναρξης (26/7) των φετινών Ολυμπιακών Αγώνων, στο Παρίσι.

Ο ασκός του Αιόλου άνοιξε οριστικά όταν το L’Express διευκρίνισε ότι ο Μακρόν τής είπε να τραγουδήσει το εμβληματικό «Hymne A L’Amour» της Εντίθ Πιαφ. Βέβαια οι πιο καχύποπτοι (όπως κάποιοι αρθρογράφοι της Monde) απέδωσαν έναν βαθμό... ιδιοτέλειας στον Γάλλο πρόεδρο, υπαινισσόμενοι ότι με την Αγιά βρήκε μία ιδανική ευκαιρία να αντιστρέψει τις βολές για την αντι-μεταναστευτική πολιτική του. Οπως και να ’χει, ακολούθησε μια ακροδεξιά υστερία. Η ομάδα Natifs ανάρτησε πανό στον Σηκουάνα που έγραφε: «Εδώ είναι Παρίσι, όχι παζάρι του Μπαμακό». Η Μαρί Λεπέν και το «Εθνικό Μέτωπο» στοχοποίησαν ακόμα και ό,τι φοράει η Αγιά, «τη χυδαιότητά της, το γεγονός ότι δεν τραγουδάει στα γαλλικά», σχολιάζοντας πως «αυτή είναι άλλη μία πρόκληση του Μακρόν». Ακολούθησε η ανιψιά της Λεπέν, υποψήφια στις ευρωεκλογές με το ακόμα πιο ακροδεξιό κόμμα (Reconquête) του Ερίκ Ζεμούρ, Μαριόν Μαρεσάλ, που ισχυρίστηκε ότι η Αγιά δεν μιλάει γαλλικά.

«Μπορείς να είσαι ρατσιστής, αλλά όχι κουφός... Γίνομαι το Νο1 πολιτειακό θέμα... αλλά τι σας οφείλω πραγματικά; Νάδα», ποστάρισε η Αγιά. Στον αντίποδα, υπήρξαν δηλώσεις των υπουργών Πολιτισμού, R. Dati (που προειδοποίησε ενάντια στον «ωμό ρατσισμό»), και Αθλητισμού, A. Oudéa-Castéra (που έγραψε στη Νακαμουρά: «Ο κόσμος σε αγαπάει. Μην ανησυχείς για τίποτα»), καθώς και της οργανωτικής επιτροπής των Ο.Α.

Μέχρι ο Μακρόν, πρόσφατα, στην τελετή εγκαινίων του Κέντρου Κολύμβησης στο Σεν Ντενί, να επιβεβαιώσει πως η Αγιά «θα έχει οπωσδήποτε συμμετοχή στην τελετή έναρξης ή λήξης», μεσολάβησε μία σοκαριστική δημοσκόπηση (της Odoxa, που διαπίστωσε ότι, αν και η Nακαμουρά έχει 80% αναγνωρισιμότητα, το 63% των ερωτηθέντων δεν θέλει να τραγουδήσει στους Ο.Α.), μία εισαγγελική έρευνα για ρατσιστικές επιθέσεις σε βάρος της και ένας δημόσιος μιντιακός διάλογος. Η ίδια πάλι αντέδρασε όπως ξέρει. Κυκλοφόρησε ένα νέο κομμάτι, το «Doggy» («σκυλάκι»), στο οποίο τραγουδά, πάντα με τη χαρακτηριστική της «ιδιόλεκτο»: «Εγώ δεν έχω εχθρούς/ Αυτοί είναι που δεν με συμπαθούν... Ενα σωρό εχθροί που δεν τους ξέρω καν...».

Γιατί την επιλέξαμε

Στο πρόσωπο και στα τραγούδια της Γαλλομαλινέζας ερμηνεύτριας συγκρούεται, ερήμην της, η επόμενη ημέρα της πολυ-πολιτισμικής Ευρώπης με την υστερική φωνή της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς που αρνείται να αποδεχτεί ότι ο κόσμος –και η μουσική– αλλάζει.