Από μηδενική βάση και το φορολογικό

Στο φορολογικό πεδίο και συγκεκριμένα στα μέτρα που θα απαιτηθούν, προκειμένου να καλυφθεί το σταθερά διογκούμενο δημοσιονομικό κενό, θα κριθεί εν πολλοίς το μεγάλο στοίχημα που βάζει η κυβέρνηση, στο πλαίσιο της νέας σχέσης που επιχειρεί να οικοδομήσει με τους Ευρωπαίους εταίρους.

Η καθοδική πορεία των εσόδων και η τρύπα των περίπου 2 δισ. ευρώ που εμφανίζουν οι εισπράξεις του Δημοσίου από την αρχή του έτους, αλλάζουν αναπόφευκτα τον συνολικό δημοσιονομικό σχεδιασμό και αναγκάζουν την κυβέρνηση να επανεξετάσει, ουσιαστικά από μηδενικής βάσεως, τις προεκλογικές δεσμεύσεις για παροχές και ελαφρύνσεις.

Το στίγμα των κυβερνητικών προθέσεων για συγκερασμό των διαφορετικών απόψεων που υπάρχουν από την πλευρά των δανειστών και παράλληλα το «πάντρεμα» μέτρων της εκκρεμούσας 5ης αξιολόγησης με τις «νέες ιδέες», δίδεται με το κείμενο της επιστολής του υπουργού Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη, προς τον πρόεδρο του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ.

Η Ελλάδα δεσμεύεται ότι τα όποια μέτρα ληφθούν για την αντιμετώπιση της «ανθρωπιστικής κρίσης» δεν θα έχουν δημοσιονομική επίπτωση, ενώ αποδέχεται τη μεταρρύθμιση της φορολογικής πολιτικής και την αναθεώρηση και τον έλεγχο των δαπανών σε «κάθε τομέα» των δημόσιων δαπανών (μισθολόγιο, ασφαλιστικό, συνταξιοδοτικό κ.λπ.).

Στο επίμαχο ζήτημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων δεν θα υπάρξουν μονομερείς ενέργειες, αλλά οι όποιες κινήσεις στην κατεύθυνση αύξησης του κατώτατου μισθού στο μέλλον, θα γίνουν σε συνεννόηση με τους δανειστές. Αναλυτικότερα, στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών η ελληνική πλευρά διαβεβαιώνει ότι θα υιοθετήσει τροποποιήσεις στη δημοσιονομική νομοθεσία και θα λάβει μέτρα για τη βελτίωση της διαχείρισής τους. Θα εκπονήσει και θα εφαρμόσει στρατηγική σχετικά με την εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, των επιστροφών φόρων και των συνταξιοδοτικών αξιώσεων.

Στο φορολογικό μέτωπο, δεσμεύεται να μεταρρυθμίσει το καθεστώς του ΦΠΑ, ως προς τη διοίκηση και την επιβολή του φόρου, να διευρύνει τον ορισμό της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής, να εκσυγχρονίσει τον κώδικα φορολογίας εισοδήματος και να καταργήσει τις φοροαπαλλαγές. Οπου κριθεί απαραίτητο, θα ληφθούν μέτρα ενίσχυσης της κοινωνική δικαιοσύνης.

Κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών, οι οποίοι κλήθηκαν να... εξειδικεύσουν κρίσιμα φορολογικά ζητήματα, όπως οι αλλαγές στον ΦΠΑ, απέφυγαν να το κάνουν, αφήνοντας ουσιαστικά ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα. «Θα περιορίσουμε τις απαλλαγές και θα ακυρώσουμε μη λελογισμένες μειώσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι εξομοιώνουμε τον ΦΠΑ», ανέφεραν χαρακτηριστικά, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις.

Σημειώνεται ότι οι εξαιρέσεις και οι εκπτώσεις που υπάρχουν στο καθεστώς ΦΠΑ αφορούν κατά κύριο λόγο τον πολύ χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ 6,5% που εφαρμόζεται σε διανυκτερεύσεις ξενοδοχείων, εφημερίδες, βιβλία, φάρμακα κ.ά., καθώς και τους κατά 30% μειωμένους συντελεστές που εφαρμόζονται στα νησιά του Αιγαίου.

Βέβαιη, πάντως, θεωρείται η χρήση ηλεκτρονικών εργαλείων (πληρωμή μέσω τραπεζών) για την αύξηση της εισπραξιμότητας του ΦΠΑ, πεδίο στο οποίο υπάρχουν τεράστια περιθώρια αύξησης των δημόσιων εσόδων, δεδομένου ότι κάθε χρόνο η Ελλάδα χάνει έσοδα ΦΠΑ ύψους 6 δισ. ευρώ.

Ακόμη και για το μείζον θέμα του ΕΝΦΙΑ, η απάντηση δεν ήταν ξεκάθαρη ως προς την κατάργησή του από φέτος. Κορυφαίο στέλεχος του υπουργείου, ενώ χαρακτήρισε παντελώς άδικο τον φόρο, επισήμανε ότι το θέμα δεν έχει συζητηθεί ακόμη. «Σε κάθε περίπτωση -πρόσθεσε- είναι ένα ζήτημα που έχει δημοσιονομικό αντίκτυπο, αλλά και αντίκτυπο στον τρόπο που έχουμε συμφωνήσει να γίνεται επεξεργασία στο πλαίσιο της σημερινής (σ.σ.: χθεσινής) απόφασης του Eurogroup».

Στο κείμενο αναφέρεται ότι θα υπάρξει τροποποίηση της φορολόγησης των συλλογικών επενδύσεων και των δαπανών της φορολογίας εισοδήματος που θα ενσωματωθούν στον κώδικα φορολογίας εισοδήματος, ενώ θα μπει τέλος στη φορολογική αμνηστία (δηλαδή στις περαιώσεις). «Ο ΕΝΦΙΑ πρέπει να αλλάξει, αλλά πρέπει να αλλάξει με έξυπνο αποτελεσματικό και δίκαιο τρόπο» σημείωνε το ίδιο στέλεχος, προσθέτοντας μάλιστα ότι το ίδιο ισχύει και για τις 12.000 ευρώ αφορολόγητο. Αλλά και για τη ρύθμιση των 100 δόσεων τίποτα δεν είναι οριστικό.

Η κυβέρνηση δεσμεύεται να αλλάξει τις ρυθμίσεις στην κατεύθυνση του διαχωρισμού και της διαφορετικής αντιμετώπισης αυτών που έχουν χρεοκοπήσει και δεν πληρώνουν, ενώ διαθέτουν τα σχετικά ποσά, και σε αυτούς που δεν μπορούν να πληρώσουν. Οι προσπάθειες θα επικεντρωθούν στην «πολιορκία» με ποινικές και πολιτικές διαδικασίες των ομάδων υψηλού πλούτου, ενώ φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις που δεν μπορούν να πληρώσουν και μπορούν να επιβιώσουν οικονομικά να βοηθηθούν, χωρίς όμως να υπάρχει «ηθικός κίνδυνος», αλλά με ενίσχυση της κοινωνικής υπευθυνότητας και της κουλτούρας αποπληρωμής φόρων.

Περιγράφεται μια «νέα κουλτούρα φορολογικής συμμόρφωσης, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλα τα τμήματα της κοινωνίας, και ιδιαίτερα οι εύποροι, θα συνεισφέρουν δίκαια στη χρηματοδότηση των δημόσιων πολιτικών». Το Περιουσιολόγιο θα ενεργοποιηθεί με τη βοήθεια των ευρωπαϊκών και διεθνών εταίρων, με στόχο την εξακρίβωση της ακρίβειας των προηγούμενων δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος.

Περισσότερο ξεκάθαρα είναι τα πράγματα όσον αφορά το μέλλον της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων (ΓΓΔΕ). Οχι μόνο θα διασφαλιστεί η ανεξαρτησία της, αλλά θα ενισχυθεί με το απαραίτητο και πλέον κατάλληλο προσωπικό, ώστε να στοχεύσει αποτελεσματικά τη φοροδιαφυγή και την είσπραξη οφειλών από υψηλού εισοδήματος κοινωνικές ομάδες. Στη βάση αυτή σχεδιάζεται και η ενσωμάτωση του ΣΔΟΕ στη ΓΓΔΕ.

Περικοπές δαπανών

Η επανεξέταση και ο έλεγχος των δαπανών σε κάθε τομέα της κυβέρνησης (εκπαίδευση, άμυνα, μεταφορές, τοπική αυτοδιοίκηση, κοινωνικές παροχές κ.λπ.), είναι από τους βασικούς άξονες της κυβερνητικής πρότασης. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση σκοπεύει να βάλει στο τραπέζι συγκεκριμένες προτάσεις σε συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου του ΟΟΣΑ. Ειδικά για τον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης, γίνεται αναφορά στον εκσυγχρονισμό των συνταξιοδοτικών πολιτικών και στην εξάλειψη των «παραθύρων» και κινήτρων που αυξάνουν τον υπερβολικό ρυθμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων (σελ. 35).

Τα τραπεζικά και μη εξυπηρετούμενα δάνεια, η Ελλάδα δεσμεύεται να τα αντιμετωπίσει με τέτοιο τρόπο που να θεωρεί πλήρως την κεφαλαιοποίηση των τραπεζών (λαμβάνοντας υπόψη τον υιοθετημένο Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών), τη λειτουργία του συστήματος δικαιοσύνης, την κατάσταση της αγοράς ακινήτων, θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης και τυχόν δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομική κατάσταση της κυβέρνησης.

Το μεγάλο στοίχημα

Για το μείζον ζήτημα της ανθρωπιστικής κρίσης, επιβεβαιώνεται το πλάνο για:

• Να αντιμετωπίσει ανάγκες που προκύπτουν από την πρόσφατη αύξηση της απόλυτης φτώχειας (ανεπαρκή πρόσβαση σε τροφή, στέγη, υπηρεσίες υγείας και την παροχή ρεύματος) μέσω ιδιαίτερα στοχευμένων μη χρηματικών μέσων (π.χ. κουπόνια τροφίμων).
• Να το πράξει με τρόπο που θα είναι βοηθητικός για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και τη μάχη κατά διαφθοράς/γραφειοκρατίας (π.χ. με έκδοση μιας έξυπνης κάρτας πολίτη που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κάρτα ID στο σύστημα Υγείας, αλλά και για την πρόσβαση στο πρόγραμμα κουπονιών σίτισης κτλ.).
• Να αξιολογήσει το πιλοτικό πρόγραμμα για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα με στόχο την επέκτασή του πανελλαδικά.
• Να εξασφαλίσει ότι η μάχη κατά της ανθρωπιστικής κρίσης δεν έχει αρνητικό δημοσιονομικό αντίκτυπο.
• Τέλος, για τη Δικαιοσύνη, διατυπώνονται δεσμεύσεις για βελτίωση της οργάνωσης των δικαστηρίων μέσω μεγαλύτερες εξειδίκευσης, και σε αυτό το πλαίσιο θα υιοθετήσει νέο κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.