Οι συμφωνίες Μπλίνκεν - Γεραπετρίτη

Αναλυτικά οι θεματικές που καλύπτει ο 5ος στρατηγικός διάλογος είναι οι περιφερειακές εξελίξεις, η άμυνα και η ασφάλεια, οι ανθρωπιστικές προκλήσεις και η ετοιμότητα για την αντιμετώπιση καταστροφών, η ενέργεια και το περιβάλλον, η εφαρμογή του νόμου και η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, το εμπόριο και οι επενδύσεις, οι δεσμοί μεταξύ των δύο λαών.

Ιδιαίτερο μέρος των συνομιλιών συνθέτει το νέο εξοπλιστικό πακέτο (F-35 κ.λπ. οπλικά συστήματα) στο σκέλος των οικονομικών και χρηματοδοτικών παραμέτρων, ειδικά για τις φρεγάτες Constellation, μέρος των οποίων συζητείται να μπει σε πρόγραμμα συμπαραγωγής. Οι δύο υπουργοί αναμένεται να υπογράψουν και την πράξη προσχώρησης της Ελλάδας στις συμφωνίες διαστημικής συνεργασίας Artemis.

Οι ΗΠΑ βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο και αυτή η συνθήκη παίζει πλέον καθοριστικό ρόλο στις κινήσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν υπό την πίεση του χρόνου. Ο Αντ. Μπλίνκεν επέστρεψε χθες στην Ουάσινγκτον από την 5η περιοδεία του στη Μέση Ανατολή, χωρίς καμία συμφωνία για τη Γάζα.

Παράλληλα οι εξελίξεις στο μέτωπο της Ουκρανίας, όπου και εκεί δεν διακρίνεται προοπτική αποκλιμάκωσης, αυξάνουν τις πιέσεις που δέχεται η αμερικανική διπλωματία. Πέραν της θεμελιώδους ανησυχίας της Ε.Ε. για το ενδεχόμενο επανόδου του Ντ. Τραμπ στον Λ. Οίκο και τις επιπτώσεις στις σχέσεις Ευρώπης - ΗΠΑ, η επίσκεψη του Ολ. Σολτς στον πρόεδρο Μπάιντεν φανερώνει και την ανησυχία που υπάρχει για την αμερικανική πολιτική μέχρι τις προεδρικές εκλογές.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν επιζητεί τρόπους ώστε η Ε.Ε. να αναπληρώσει τη μείωση της δικής της συμμετοχής στο μέτωπο της Ουκρανίας, κάτι που οικονομικά επιτυγχάνεται με την έγκριση του πακέτου 50 δισ. ευρώ από τους 27. Ωστόσο, στο στρατιωτικό σκέλος η λύση του προβλήματος είναι πιο περίπλοκη.

Οι διαδικασίες στην Ευρώπη είναι χρονοβόρες και οι ΗΠΑ αναζητούν παρακάμψεις. Στην Ελλάδα προτείνεται κονδύλι 200 εκατ. δολ. για την αποδέσμευση νέων όπλων και πυρομαχικών για την Ουκρανία. Παράλληλα, οι ΗΠΑ πιέζουν για την εναρμόνιση της Ε.Ε. στην Ερυθρά Θάλασσα με την αποστολή Aspides, με την επιχείρηση Prosperity Guardian, κάτι που προσκρούει στις αντιρρήσεις και τις συνταγματικές προβλέψεις ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών, όπως της Γερμανίας.

Η αποστολή Aspides αναμένεται να εγκριθεί στο προσεχές συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε., στις 19 Φεβρουαρίου. Η αποστολή θα είναι αμυντικού-συνοδευτικού χαρακτήρα και είναι ξεκάθαρο από τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο ότι δεν πρόκειται να έχει επιθετική εμπλοκή απέναντι στους Χούθι της Υεμένης. Το κρίσιμο ερώτημα για Ε.Ε. και ΗΠΑ είναι πότε και πώς θα επιτευχθεί κατάπαυση -με την ελπίδα σταθερής αποκλιμάκωσης- στη Γάζα.

Υπό το βάρος των κρίσεων στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Ελλάδα είναι ένα θετικό σημείο αναφοράς της κυβέρνησης Μπάιντεν εν όψει της εκλογικής αναμέτρησης. Η συνάντηση Μπλίνκεν - Γεραπετρίτη είναι, από την άλλη, η τελευταία ευκαιρία για να ρυθμιστούν οι κρίσιμες λεπτομέρειες για το μέλλον και να μη μείνουν ασάφειες που θα μπορούσαν να επιφέρουν μεταβολές σε περίπτωση επανόδου του Ντ. Τραμπ. Ως προς το τι θα συμβεί στην περίπτωση αυτή στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Αγκυρα, πάντως, θεωρείται δύσκολο να διασφαλιστεί ότι οι εγγυήσεις Μπλίνκεν προς το Κογκρέσο για τα F-16 στην Τουρκία θα είναι σε ισχύ εσαεί.

Ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης θα έχει συνομιλίες με μέλη του Κογκρέσου, ενώ θα μιλήσει και σε ειδική εκδήλωση του Πανεπιστημίου Georgetown για το μέλλον της Ευρώπης, τις σχέσεις Ε.Ε. - ΗΠΑ, τη Μέση Ανατολή και τον ρόλο της Ελλάδας. Θα έχει επίσης συνάντηση με τον ειδικό απεσταλμένο του προέδρου Μπάιντεν για το κλίμα, Τζον Κέρι, ο οποίος θα συμμετάσχει στο συνέδριο που θα γίνει για τις θάλασσες τον Απρίλιο στην Αθήνα, πριν αποχωρήσει από τη θέση του. Στο πρόγραμμα είναι και σειρά συναντήσεων με οργανισμούς και ομάδες χωρών για την υποψηφιότητα της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Κυπριακό και Ανατολική Μεσόγειος

Παράλληλα με την επίσημη ατζέντα, οι συνομιλίες του Γ. Γεραπετρίτη στις ΗΠΑ περιλαμβάνουν το Κυπριακό και την προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών υπό την αιγίδα του γ.γ. του ΟΗΕ Αντ. Γκουτέρες, όπως και η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Αγκυρα έχει χαμηλώσει τους τόνους της πολεμικής ρητορικής της απέναντι στις ΗΠΑ και την Ε.Ε., όμως κινείται σε παράλληλη τροχιά και όχι σε εμφανή πορεία σύγκλισης. Στο Κυπριακό, επιμένει στην αναγνώριση των Κατεχομένων για να ξεκινήσει διάλογος. Στην Ανατολική Μεσόγειο επιδιώκει νέες συνεργασίες, γύρω από τη Λιβύη.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χ. Φιντάν μετά την επίσκεψή του στη Μάλτα μετέβη στην Τρίπολη, όπου ανακοινώθηκε η προώθηση μιας σειράς οικονομικών και εμπορικών συμφωνιών στον ενεργειακό τομέα. Η Μάλτα από την πλευρά της ανακοίνωσε πως αρχίζει συζητήσεις με την κυβέρνηση Ντμπεϊμπά για την ηλεκτρική διασύνδεση, ένα σχέδιο στο οποίο θα συμμετάσχει και η Ιταλία.

Στη διασύνδεση έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να πάρει μέρος και η Αγκυρα, προβάλλοντας την εκδοχή αυτή ως προσφορότερη από το σχέδιο διασύνδεσης Ελλάδας - Αιγύπτου. Στις 14 Φεβρουαρίου ο Τ. Ερντογάν θα επισκεφθεί το Κάιρο για συνομιλίες με τον Αλ Σίσι, με γεμάτη ατζέντα διμερών και διεθνών θεμάτων έπειτα από δέκα χρόνια διακοπής των σχέσεων.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου Σ. Σούκρι επισκέφθηκε την Κύπρο την Πέμπτη για συνομιλίες με τον πρόεδρο Ν. Χριστοδουλίδη και τον Κ. Κόμπο. Στις δηλώσεις τους οι δύο υπουργοί επαναβεβαίωσαν τη σχέση στρατηγικής συνεργασίας και την προώθηση του σχεδίου μεταφοράς φυσικού αερίου από την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αίγυπτο για υγροποίηση.