Πού το πάει η σoσιαλδημοκρατία

Η οικονομική κρίση και η διαχείρισή της μέσω της επιβολής σκληρής λιτότητας στην Ευρώπη έφεραν την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία αντιμέτωπη με την εκλογική της κατακρήμνιση.

Η «απώλεια του προσανατολισμού της», που ξεκίνησε με το «φλερτ» ή τον «εναγκαλισμό» με τα νεοφιλελεύθερα δόγματα από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, έχει πλέον μετατραπεί σε αμηχανία μπροστά στο πολύπλοκο ευρωπαϊκό σκηνικό.

Τα δύο βασικά οικονομικά προβλήματα της ευρωζώνης, ενδογενή και εξωγενή, οι διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα και το δημοψήφισμα, η απόφαση του βρετανικού λαού για αποχώρηση από την Ε.Ε. πλήθυναν τα ερωτήματα για τη στρατηγική και την τακτική του προοδευτικού «στρατοπέδου». 

Στην παρούσα συγκυρία ο Γάλλος πρόεδρος, επιθυμώντας να διασκεδάσει τις πολύ αρνητικές εντυπώσεις από τη μέθοδο και την ουσία της αντεργατικής του μεταρρύθμισης στην πατρίδα του, επιχειρεί να «αναστήσει» τη συνεργασία κυβερνήσεων του ευρωπαϊκού Νότου, συνδυάζοντάς την με «άνοιγμα» προς την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα.

Στις 9 Ιουλίου αναμένεται άλλωστε να διεξαχθεί στο Παρίσι η νέα συνάντηση των Ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών ηγετών και αξιωματούχων σε μια προσπάθεια να βρεθεί κοινός «βηματισμός» κυρίως με το γερμανικό SPD. 

Αυτές οι κινήσεις δεν σημαίνουν φυσικά ότι οι λύσεις έχουν βρεθεί, ούτε ότι άλλα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ενστερνίζονται τη «γραμμή» του Γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Φαίνεται μάλιστα ότι έχουν δημιουργηθεί δύο εκατέρωθεν «παρατάξεις» εντός της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας.

Χαρακτηριστικές δε της απόστασης που χωρίζει τις δυο πλευρές είναι οι δηλώσεις δύο σημαντικών πολιτικών αξιωματούχων: του Πιερ Μοσκοβισί, που κατέχει τη θέση του Ευρωπαίου επιτρόπου αρμόδιου για Οικονομικά και Δημοσιονομικά Θέματα, και του Γερούν Ντάισελμπλουμ, που εκτελεί χρέη προέδρου του Γιούρογκρουπ. 

Ο Γάλλος Σοσιαλιστής 

«Εχουμε υποχρέωση να επανενώσουμε την Ευρώπη», να οικοδομήσουμε μια «καλύτερη και ισχυρότερη Ευρώπη» είπε τις προάλλες ενώπιον ελληνικής δημοσιογραφικής αποστολής στις Βρυξέλλες ο Πιερ Μοσκοβισί.

Το πρώην μέλος της τροτσκιστικής LCR, που έφτασε στη θέση του υπουργού Οικονομικών της Γαλλίας, ρωτήθηκε ποιες πολιτικές πρέπει να ακολουθήσει η Ευρώπη.

Και απάντησε: «Με πολιτικές win-win. Πρέπει να προστατεύσουμε αυτούς που ένιωσαν χαμένοι από την παγκοσμιοποίηση, με επενδύσεις, με περισσότερη δημοκρατία, με ισχυροποίηση της ευρωζώνης». 

Ολα αυτά βέβαια μπορεί να μοιάζουν ασαφή. Και πράγματι είναι αν αναλογιστούμε τον συσχετισμό δύναμης στην Ευρωπαϊκή Ενωση, τόσο στο εθνικό όσο και στο πολιτικό επίπεδο.

Η ισχυρή Γερμανία, που επιβάλλει το σκληρό πολιτικό μείγμα νεοφιλελευθερισμού και προάσπισης των εγχώριων τραπεζικών συμφερόντων, δεν αφήνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιθώρια για ιδιαίτερους ελιγμούς.

Ο Πιερ Μοσκοβισί ωστόσο σημείωσε ότι αναμένει να υπάρξει «μια δύσκολη πολιτική διαδικασία για το νέο μείγμα πολίτικης».

Παραδέχτηκε δε ότι «έχουμε έλλειψη αποτελεσμάτων. Οι πολίτες δεν βλέπουν αποτέλεσμα και κάποιοι θεωρούν ότι είναι χαμένοι. Πρέπει να χτίσουμε μια κατάσταση επωφελή για όλους».

Εριξε το βάρος στις επενδύσεις χαρακτηρίζοντάς τις «μεγάλο θέμα», μέσω του οποίου «θα ισχυροποιηθεί η οικονομία».

Υπερασπίστηκε δε την ύπαρξη μιας «πιο ισχυρής ευρωζώνης», καθώς «υπάρχουν πολλές ασυμμετρίες».

Και κατέληξε στο να επισημαίνει ότι στη διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι αναγκαία «περισσότερη δημοκρατία». 

Το βασικό εργαλείο πάντως που προκρίνει ο Πιερ Μοσκοβισί είναι αυτό της αποτελεσματικότητας του φορολογικού συστήματος.

Σε πρόσφατη ομιλία του στο Βερολίνο υπογράμμισε πως «αν θέλουμε μια ισχυρή και βιώσιμη οικονομία, τότε χρειαζόμαστε ένα φορολογικό σύστημα που θα το υποστηρίζει».

Ανέφερε ότι «τα κράτη-μέλη χάνουν κάθε χρόνο έσοδα περίπου 50 με 70 δισεκατομμυρίων ευρώ από τη φοροαποφυγή επιχειρήσεων», με αποτέλεσμα να πέφτουν τα βάρη στους εργαζόμενους και τους αυτοαπασχολούμενους.

Αυτή η κατάσταση, συνέχισε, «απειλεί την ευρωπαϊκή μας ατζέντα για την εργασία και τις επενδύσεις: Δεν γίνεται να συνεχιστεί». 

Ο Ολλανδός Εργατικός 

Ο υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας και επικεφαλής του Γιούρογκρουπ φαίνεται ότι ακολουθεί διαφορετικό σκεπτικό, αν και ανήκει στην ίδια ευρύτερη πολιτική οικογένεια με τον Πιερ Μοσκοβισί.

Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ έχει γίνει στόχος κριτικής για την κατά καιρούς απόλυτη συμπόρευσή του με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ενώ θέτει στην προμετωπίδα των πολιτικών του προτεραιοτήτων τις μεταρρυθμίσεις των κρατικών και δημόσιων θεσμών στα κράτη-μέλη.

«Τα κοινωνικά ζητήματα πρέπει να βρίσκονται στην καρδιά των πολιτικών μας» είπε στους Ελληνες δημοσιογράφους, οι οποίοι βρέθηκαν στη Χάγη στο πλαίσιο αποστολή που διοργανώθηκε με αφορμή τη λήξη της ολλανδικής προεδρίας της Ε.Ε.

«Είμαι όμως σοσιαλδημοκράτης από τον Βορρά, πράγμα που σημαίνει ότι πιστεύω βαθιά στη δημοσιονομική βιωσιμότητα» σημείωσε, προσθέτοντας πως «αυτό σημαίνει ότι πρέπει να διασφαλίζουμε πως αυτά που υποσχόμαστε, αντέχουμε οικονομικά να τα υλοποιήσουμε». 

Πώς μεταφράζεται αυτό στο επίπεδο της άσκησης πολιτικής;

«Πιστεύω ότι χρειαζόμαστε μεταρρυθμίσεις στην Ευρώπη, ώστε να διατηρήσουμε τα κοινωνικά μας μοντέλα» είπε.

Και αναρωτώμενος «γιατί κάνουμε όλες αυτές τις μεταρρυθμίσεις που οι πολίτες μισούν», έδωσε την εξής εξήγηση:

«Η Ευρώπη έχει ένα μοναδικό κοινωνικο-οικονομικό μοντέλο. Υπάρχουν βέβαια τεράστιες διαφορές ανάμεσα στις χώρες, αλλά αν κοιτάξουμε την Ευρώπη από απόσταση, θα διαπιστώσουμε ότι όλες οι χώρες έχουν κυβερνήσεις με ισχυρή παρουσία και θεσμούς στην υγεία και το ασφαλιστικό με δημόσια χρηματοδότηση. Καταφέραμε να χτίσουμε αυτό το μοντέλο και να γίνει με τα χρόνια πλουσιότερο». 

Και συνέχισε:

«Η επιθυμία μου ως σοσιαλδημοκράτη είναι να διατηρήσουμε αυτό το μοντέλο, αλλά θα πρέπει να εκσυγχρονιστεί. Γι' αυτό, για παράδειγμα, σε κοινωνίες που γερνούν, που ανεβαίνει το προσδόκιμο ζωής, πρέπει να αλλάξουμε το ασφαλιστικό σύστημα. Οι άνθρωποι λοιπόν πρέπει να εργάζονται περισσότερα χρόνια, ώστε να διατηρηθεί ζωντανό το σύστημα».

Αναφορικά με το ασφαλιστικό σύστημα ο επικεφαλής του Γιούρογκρουπ σημείωσε ότι «οι δομικές μεταρρυθμίσεις στο φορολογικό πρέπει να γίνονται με τέτοιο τρόπο ώστε περισσότεροι πολίτες να επιστρέψουν στη δουλειά».

Και προσπαθώντας να οριοθετηθεί από το αντίπαλο στρατόπεδο, υπογράμμισε ότι «οι νεοφιλελεύθεροι θα πουν "ας απαλλαγούμε από τον κοινωνικό τομέα και ας αφήσουμε τις αγορές να αναλάβουν αυτή τη δουλειά". Εγώ δεν θα πω κάτι τέτοιο». 

Η πλάστιγγα 

Ποια άποψη θα υπερισχύσει; Αυτή της αποτελεσματικής εύρεσης πόρων για τη στήριξη των σημερινών δημόσιων πυλώνων (όσων τουλάχιστον έχουν μείνει όρθιοι) ή της δομικής μεταρρύθμισής τους, στην οποία συναινούν (απολύτως λογικά) και μεγάλες μερίδες του συντηρητικού στρατοπέδου;

Η σοσιαλδημοκρατία βρίσκεται σε παραζάλη, έχοντας μπροστά της δύο πολύ σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις: τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία την άνοιξη του 2017 και τις ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία το φθινόπωρο του ίδιου έτους.

Θα έχουν καταφέρει μέχρι τότε τα κόμματα που την απαρτίζουν να καταλήξουν σε μια κοινή πολιτική «γραμμή»;

Ή θα επιμείνουν στις ξεχωριστές εθνικές στρατηγικές τους; Το άμεσο μέλλον θα το αποδείξει.