Ο ομότιμος καθηγητής σερ Ρίτσαρντ Εβανς και ο δημοσιογράφος της «Εφ.Συν.» Δημήτρης Ψαρράς εντόπισαν και παρουσίασαν τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στη σημερινή Ευρώπη της οικονομικής κρίσης και του προσφυγικού ζητήματος με την Ευρώπη του Μεσοπολέμου, κατά την οποία εγκαθιδρύθηκαν τα φασιστικά καθεστώτα, ενώ έδωσαν απαντήσεις σε σχέση με τους κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσει σήμερα η δημοκρατία από την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων.
Tις συνθήκες της ανόδου της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη και την Ελλάδα φώτισαν ο σερ Ρίτσαρντ Εβανς, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Cambridge και πρόεδρος του Wolfson College, και ο δημοσιογράφος της «Εφ.Συν.» Δημήτρης Ψαρράς, σε μια συζήτηση με μεγάλο ενδιαφέρον που διοργανώθηκε την Τρίτη στο Ιδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης» από τις εκδόσεις «Αλεξάνδρεια», ενώ τον ρόλο του συντονιστή ανέλαβε ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Νίκος Αλιβιζάτος.
Οι ομιλητές, μέσα από την ιστορική επιστήμη και τη δημοσιογραφική έρευνα αντίστοιχα, εντόπισαν τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στη σημερινή Ευρώπη της οικονομικής κρίσης, η οποία καλείται να διαχειριστεί και το προσφυγικό ζήτημα, και την Ευρώπη της εποχής του Μεσοπολέμου, κατά την οποία εγκαθιδρύθηκαν τα γνωστά φασιστικά καθεστώτα, ενώ έδωσαν απαντήσεις σε σχέση με τους κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσει σήμερα η δημοκρατία από την άνοδο ακροδεξιών κομμάτων. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκε φυσικά και η ελληνική περίπτωση της εισόδου στο κοινοβούλιο μιας ναζιστικής οργάνωσης.
Ρίτσαρντ Εβανς
Κάποτε ο βασικός στόχος ήταν οι Εβραίοι και τώρα είναι οι μουσουλμάνοι
Ξεκινώντας την ομιλία του ο σερ Ρίτσαρντ Εβανς αναφέρθηκε στην προσπάθεια των ακροδεξιών μορφωμάτων ανά την Ευρώπη να εκμεταλλευτούν την απόγνωση μερίδας των πολιτών από την οικονομική κρίση, καθώς επίσης και την αύξηση των προσφυγικών ροών χρησιμοποιώντας τη γνωστή ρατσιστική ρητορική περί «ισλαμοποίησης» της Ευρώπης ή των χωρών τους. Χαρακτηριστική είναι η φράση που ο καθηγητής του Cambridge απέδωσε σε Βρετανό δημοσιογράφο του «Guardian», σύμφωνα με την οποία «κάποτε ο βασικός στόχος ήταν οι Εβραίοι και τώρα είναι οι μουσουλμάνοι».
Αλλά όπως παρατηρεί ο σερ Εβανς, η πλειονότητα των συνθηκών που οδήγησαν τη 10ετία του ’30 στην εγκαθίδρυση φασιστικών δικτατοριών ανά την Ευρώπη δεν υπάρχουν σήμερα. Σύμφωνα με τον καθηγητή τα φαινόμενα αλυτρωτισμού έχουν μειωθεί και ο αντισημιτισμός είναι κατακριτέος από την πλειονότητα των Ευρωπαίων μετά το Ολοκαύτωμα, ενώ το φαινόμενο της ανεργίας, που υπήρξε καθοριστικό για την άνοδο του ναζισμού (το 1932 η Γερμανία είχε 35%-40% ανεργία) και των άλλων φασιστικών καθεστώτων, δεν φτάνει τα επίπεδα αυτά σήμερα στην Ευρώπη, αν και στην περίπτωση της Ελλάδας και της Ισπανίας η αύξηση της ανεργίας τα χρόνια της κρίσης ήταν δραματική.
Μία ακόμα διαφορά που εντοπίζει έχει να κάνει με την πτώση του λεγόμενου Υπαρκτού Σοσιαλισμού και την εξαφάνιση θεωριών συνωμοσίας που καλλιεργούσαν τον φόβο του κομμουνισμού σε μερίδα του πληθυσμού, με αποτέλεσμα να στρέφεται στον φασισμό.
Ο σερ Εβανς τονίζει ότι σήμερα στην Ευρώπη αυτά που βρίσκονται σε άνοδο δεν είναι τα βίαια, παραστρατιωτικά, ναζιστικά μορφώματα, αλλά ακροδεξιά λαϊκίστικα κόμματα που δεν διατηρούν ενεργούς δεσμούς με τον ναζισμό. Αυτά λοιπόν τα κόμματα συγκροτούνται στη βάση του ευρωσκεπτικισμού, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας και σε αρκετές περιπτώσεις είχαν γίνει δημοφιλή ήδη πριν από την κρίση, ενώ αποτελούν κίνδυνο όχι για την κατάλυση της ίδιας της δημοκρατίας, αλλά για τις δημοκρατικές αξίες.
Αυταρχικά καθεστώτα
Στην ανατολική Ευρώπη όμως, όπως παρατηρεί ο καθηγητής, έχουν εδραιωθεί αυταρχικά καθεστώτα (π.χ. Ουγγαρία, Πολωνία), τα οποία πράγματι περιορίζουν την ελευθερία του Τύπου και της έκφρασης και που στις όχθες τους δραστηριοποιούνται φασιστικές οργανώσεις όπως το Γιόμπικ στην Ουγγαρία.
Δημήτρης Ψαρράς
Η Χ.Α. αντλεί την εκλογική πελατεία της κυρίως από την ίδια πηγή που επί δεκαετίες τροφοδοτούσε κάθε λογής ακροδεξιά μορφώματα, δηλαδή τους νοσταλγούς της μοναρχίας και της χούντας, ακόμα και τους φονταμενταλιστές των παραεκκλησιαστικών ομάδων
Ο Δημήτρης Ψαρράς επικεντρώθηκε στην ελληνική περίπτωση, όπου η Χρυσή Αυγή δεν είναι το τυπικό ευρωπαϊκό ακροδεξιό κόμμα, αλλά μια ναζιστική οργάνωση, όμως δεν παύει να εκφράζει σήμερα τον ίδιο χώρο.
Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο της «Εφ.Συν.», η εκλογική άνοδος της Χρυσής Αυγής δεν πρέπει να αποδίδεται στο μεταναστευτικό και το προσφυγικό ζήτημα, καθώς μετά τις εκλογές του 2012 η επιρροή της οργάνωσης ήταν σχεδόν ισοδύναμα κατανεμημένη στις περιφέρειες, με αποτέλεσμα ακόμα κι εκεί που δεν έχει πατήσει το πόδι του μετανάστης να κατορθώσει να προσεγγίσει το πανελλαδικό ποσοστό της.
Οπως εξηγεί ο Δ. Ψαρράς, η Χρυσή Αυγή αντλεί την εκλογική πελατεία της κυρίως από την ίδια πηγή που επί δεκαετίες τροφοδοτούσε κάθε λογής ακροδεξιά μορφώματα, δηλαδή τους νοσταλγούς της μοναρχίας και της χούντας, ακόμα και τους φονταμενταλιστές των παραεκκλησιαστικών ομάδων.
Βέβαια, όπως επισημαίνει, η ανάδειξη του μεταναστευτικού ως κύριου προεκλογικού ζητήματος το 2012, η υιοθέτηση της ναζιστικής ρητορικής και σκληρών αντιμεταναστευτικών κατασταλτικών μέτρων –παρότι όλες οι δημοσκοπήσεις το έφερναν πολύ πίσω στη λίστα με τις αγωνίες των πολιτών– ήταν ένα ανέλπιστο δώρο για την οργάνωση.
Σε σχέση με την άνοδο της λαϊκιστικής Ακροδεξιάς στην Ευρώπη ο Δ. Ψαρράς επισημαίνει ότι ευνοείται από το έλλειμμα δημοκρατικής νομιμοποίησης των ευρωπαϊκών θεσμών και τον τρόπο διαχείρισης της κρίσης από την Ε.Ε., τα οποία γεννούν τον «ευρωσκεπτικισμό», ενώ η Ακροδεξιά τρέφεται και από την αδυναμία της Ε.Ε. να πολιτευτεί ως ενιαίο σύνολο μπροστά στην προσφυγική κρίση, με αποτέλεσμα να γίνεται ορατός ο κίνδυνος της ευρωπαϊκής διάλυσης.
Την ίδια ώρα η Ε.Ε. δείχνει το σκληρό της πρόσωπο, ακολουθώντας την αδιέξοδη πολιτική της εγκαθίδρυσης στα όριά της ενός συστήματος «απαρτχάιντ» για τους πρόσφυγες, το οποίο λειτουργεί εκτός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και με τους όρους που επιβάλλει η παγκόσμια στρατηγική των μεγάλων δυνάμεων.
Τονίζει τέλος ότι το πόσο εύκολα μπορεί να μετατραπεί ένας λαός σε Σύρους πρόσφυγες μας το διδάσκει η αναδρομή της χρήσης της λέξης «λαθρομετανάστης», η οποία εδώ και δεκαετίες έχει χρησιμοποιηθεί σε βάρος Ελλήνων, Εβραίων, πολιτικών αντιπάλων του όποιου καθεστώτος και εν τέλει κάθε λογής ανεπιθύμητων παριών, που όλοι τους είχαν ανάγκη προστασίας. «Αν η σημερινή Ευρώπη δεν είναι σε θέση να την παρέχει, θα καταπατήσει το ίδιο το ιδρυτικό της Σύμφωνο», καταλήγει.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας