Σύνοδος διαφωνιών και απραξίας

Το θέμα της χρηματοδότησης για το μεταναστευτικό, αλλά και της εργαλειοποίησης των προσφύγων από τρίτες χώρες κυριάρχησε κατά τη δεύτερη μέρα της συνόδου κορυφής στις Βρυξέλλες. Για περισσότερες από πέντε ώρες, οι ηγέτες ανέλυσαν τους κινδύνους από την πίεση στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης, με αιχμή το καθεστώς Λουκασένκο της Λευκορωσίας. Ολοι οι ηγέτες έλαβαν τον λόγο και οι διαφωνίες ήταν τέτοιες που έκαναν τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ να αλλάξει το κείμενο των συμπερασμάτων.

Πρωταγωνιστικό ρόλο στην κουβέντα είχαν οι ηγέτες από τα 12 κράτη-μέλη που πριν από λίγες μέρες είχαν υπογράψει κοινή επιστολή για μεγαλύτερη… ευελιξία εργαλείων στην αντιμετώπιση της μετανάστευσης. Πιο συγκεκριμένα, καλούσαν τις Βρυξέλλες να αυστηροποιήσουν τα συνοριακά μέτρα κατά προσφύγων και μεταναστών εν όψει της συζήτησης για τη μεταρρύθμιση του κώδικα συνόρων του Σένγκεν, ο οποίος διέπει τον κοινό ταξιδιωτικό χώρο της Γηραιάς Ηπείρου.

Μητσοτάκης και Αναστασιάδης

Με αφορμή την καταδίκη της εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού από τρίτες χώρες και άρα την έμμεση αναφορά στην Τουρκία, ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης άδραξε την ευκαιρία να ενημερώσει τους ομολόγους του για τις πρόσφατες τουρκικές προκλήσεις στη νόμιμα ανακηρυγμένη ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου. Επίσης, υπενθύμισε ότι η Τουρκία δεν εφαρμόζει τη συμφωνία που έχει υπογράψει με την Ε.Ε. για το μεταναστευτικό και πως δεν σέβεται τα ψηφίσματα του Σ.Α. των Ηνωμένων Εθνών. Υπογράμμισε επίσης την ανάγκη μείωσης της πίεσης και προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., επισημαίνοντας ότι «η Ελλάδα ξέρει να κάνει τη δουλειά της και το 2021 δεν είναι 2015», όπως χαρακτηριστικά φέρεται να δήλωσε.

Στην παρουσίαση πήρε τον λόγο και ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, ο οποίος τόνισε ότι η συμπεριφορά «ταραξία» που επιδεικνύει η Αγκυρα δημιουργεί κινδύνους για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή και υπονομεύει τα συμφέροντα της Ε.Ε. και στο ενεργειακό.

Στο κείμενο των συμπερασμάτων της συνόδου πέρασε τελικά διατύπωση που καλεί την Τουρκία να διασφαλίσει την πλήρη και χωρίς διακρίσεις εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας και στην περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Παρά τις έντονες συζητήσεις και τις αντεγκλήσεις, οι ηγέτες δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε γενναίες αποφάσεις που θα μπορούσαν να βγάλουν τα κράτη-μέλη από τη δυσκολία της ανόδου των τιμών στους λογαριασμούς ρεύματος, ούτε να καταλήξουν σε κοινό ευρωπαϊκό μηχανισμό. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αρκέστηκε στο να καλέσει τα κράτη-μέλη και την Επιτροπή να κάνουν επειγόντως «την καλύτερη δυνατή χρήση της εργαλειοθήκης» της Κομισιόν για την παροχή βραχυπρόθεσμης ανακούφισης στην αντιμετώπιση της αύξησης στις τιμές της ενέργειας.

Πέρα από το μπρα ντε φερ Βορρά-Νότου σχετικά με την κοινή αγορά ευρωπαϊκού φυσικού αερίου στο πρότυπο των εμβολίων, καθώς και άλλων μακροπρόθεσμων μέτρων που ζητούσαν οι χώρες του Νότου, στη δύσκολη συζήτηση για το ενεργειακό παρενέβη ο -απερχόμενος κατά πάσα πιθανότητα- πρωθυπουργός της Τσεχίας Αντρέι Μπάμπις, ο οποίος έθεσε ζήτημα στρεβλής λειτουργίας του συστήματος εμπορίας ρύπων. Με αυτή την αφορμή, κάποιες χώρες κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης έθεσαν υπό αμφισβήτηση το σχέδιο της Επιτροπής για τους «πράσινους στόχους» της ενεργειακής ουδετερότητας της Ε.Ε. ώς το 2050.

To μπαλάκι στους υπουργούς

Στα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής, οι ηγέτες κάλεσαν την Κομισιόν να μελετήσει τη λειτουργία των αγορών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και την αγορά στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της Ε.Ε. (ETS), με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA). «Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα αξιολογήσει εάν ορισμένες εμπορικές συμπεριφορές απαιτούν περαιτέρω ρυθμιστικά μέτρα», συμφώνησαν οι «27».

Τέλος, επιβεβαιώνοντας το ρεπορτάζ της «Εφ.Συν.», οι ηγέτες πέταξαν το μπαλάκι στους υπουργούς Ενέργειας, οι οποίοι θα συνεδριάσουν εκτάκτως στις 26/10 στο Λουξεμβούργο «για να δρομολογήσουν αμέσως αυτές τις εργασίες. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα παρακολουθήσει την κατάσταση και θα επανέλθει σε αυτήν τον Δεκέμβριο».

Δύσκολη αλλά πιο ήπια ήταν η συζήτηση των ηγετών για το κράτος δικαίου, με αφορμή την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου στην Πολωνία. Διπλωμάτης ανέφερε ότι «η κουβέντα ήταν πολύ πιο ήρεμη από τη συζήτηση που είχαν οι ηγέτες τον Ιούνιο για την Ουγγαρία σχετικά με τον νόμο κατά των ΛΟΑΤΚΙ+», ωστόσο «το νόημα ήταν σαφές», όπως είπε.

Στη συζήτηση, τους δύο βασικούς πόλους εξέφρασαν από τη μία ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι και από την άλλη οι χώρες του Benelux (Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) που χαρακτήρισαν «κόκκινη γραμμή» το ότι μια χώρα αμφισβητεί την υπεροχή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Κάποιοι ηγέτες μάλιστα έθεσαν ζήτημα εμπιστοσύνης.

«Αν θέλουμε να συνεχίσουμε να λειτουργούμε εντός της Ευρώπης, πρέπει να μπορούμε να εμπιστευόμαστε πλήρως τα δικαστικά συστήματα του άλλου. Πρέπει να έχουμε σαφείς εγγυήσεις ότι τα δικαστικά συστήματα μπορούν να λειτουργούν εντελώς ανεξάρτητα. Πρέπει να δεχτείτε ότι θα υπάρχει κάποιου είδους επισκόπηση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο», δήλωσε ο Βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ ντε Κρου.

«Θα πρέπει να αποφύγουμε να δώσουμε οποιαδήποτε ώθηση στην κυβέρνηση του κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης στην Πολωνία να μας κατηγορήσει ότι παραβιάζουμε τη «χρηστή διακυβέρνηση» στην Ε.Ε. Πρέπει να τηρήσουμε τις δικές μας αρχές, πολύ προσεκτικά», δήλωσε έτερος αξιωματούχος. Γι’ αυτό οι ηγέτες αποφάσισαν ότι «είναι καθήκον της Επιτροπής να δράσει, ύστερα από ενδελεχή ανάλυση» και ότι «σήμερα θα ήταν πολύ νωρίς για να βγάλουμε βιαστικά συμπεράσματα».