Πόσο «πράσινη» είναι η Πόλη;

Περήφανος για τις περιβαλλοντικές πολιτικές του και παρά την κατακραυγή ακτιβιστών για τα γιγαντιαία σχέδια που οδηγούν σε μαζική αποψίλωση των δασών γύρω από την πόλη, ο Μητροπολιτικός Δήμος της Κωνσταντινούπολης λαμβάνει μέρος σε έναν διαγωνισμό προκειμένου η Πόλη να επιλεγεί Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2017.

Την Κωνσταντινούπολη θα ανταγωνιστούν άλλες 11 πόλεις που διεκδικούν επίσης το χρίσμα της πράσινης πρωτεύουσας, στις οποίες περιλαμβάνονται η τουρκική πόλη της Προύσας, μαζί με τις πορτογαλικές Λισαβόνα και Πόρτο, την ιρλανδική Κορκ, την ολλανδική Ναϊμέχεν και άλλες, σύμφωνα με το σχετικό δελτίο Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η πόλη που θα λάβει τον τίτλο το 2017 θα πρέπει να προσφέρει τις καλύτερες «πρωτοποριακές, καινοτόμες λύσεις στις περιβαλλοντικές προκλήσεις», θέτοντας «υψηλά πρότυπα στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη» και, πάνω απ’ όλα, «να ακούει τι θέλουν οι πολίτες της», αναφέρει η Επιτροπή.

Το αίτημα της Κωνσταντινούπολης για να λάβει το «πράσινο στέμμα» έρχεται σε μια στιγμή που οι περιβαλλοντικές οργανώσεις της Τουρκίας εντείνουν τις αντιδράσεις τους, καθώς η ταχεία ανάπτυξη της πόλης θέτει τις εναπομείνασες περιοχές πράσινου σε άμεσο κίνδυνο. Γύρω από την Κωνσταντινούπολη εκατομμύρια δέντρα στα περιαστικά δάση πρόκειται να κοπούν ώστε να ανοίξει ο δρόμος για γιγάντια έργα, συμπεριλαμβανομένων ενός τρίτου αεροδρομίου, μιας τρίτης γέφυρας στον Βόσπορο και ενός καναλιού που θα τρέχει παράλληλα με τον Βόσπορο.

Και, βέβαια, δεν είναι δυνατόν να ξεχαστούν οι διαδηλώσεις το 2013 στο πάρκο Γκεζί, που στη συνέχεια εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα έπειτα από την καταστολή της αστυνομίας, οι οποίες ξεκίνησαν ενάντια στην κατασκευή ενός εμπορικού κέντρου στον χώρο του πάρκου, έναν μικρό πράσινο χώρο στην καρδιά της πόλης και στο κέντρο της ζώνης διασκέδασης.

Επρόκειτο για ένα σχέδιο του δήμου που βρήκε την αμέριστη υποστήριξη του τότε πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Σήμερα, ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Καντίρ Τόπμπας, ο οποίος επικρίθηκε έντονα κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί, υπογραμμίζει «την αναγκαιότητα να γίνουν κάποιες θυσίες». «Οι περιοχές αυτές δεν περιέχουν ψηλά δέντρα, υπάρχουν μάλλον αραιοί ελαιώνες. Τα δέντρα θα φυτευτούν στη συνέχεια. Εχουμε φυτέψει εκατομμύρια δέντρα. Αν κοιτάξουμε παλιές τουρκικές ταινίες, θα δείτε ότι η Κωνσταντινούπολη δεν ήταν τόσο πράσινη στο παρελθόν όπως είναι σήμερα», είχε υποστηρίξει σε μια συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό CNN Turk τον περασμένο Μάιο.

Η Κωνσταντινούπολη έχει γνωρίσει έναν κατασκευαστικό «οργασμό» τα τελευταία χρόνια στο όνομα του «αστικού μετασχηματισμού», ιδίως όσον αφορά τα οικιστικά συγκροτήματα. Οι ακτιβιστές ανησυχούν ότι τα νέα μεγάλα έργα που προγραμματίζονται θα οδηγήσουν στην καταστροφή των λίγων χώρων πρασίνου που έχουν απομείνει στην πόλη. Σύμφωνα με το βρετανικό World Cities Culture Forum, η αναλογία των πάρκων και χώρων πρασίνου στην Κωνσταντινούπολη είναι μόλις 1,5%, ένα ποσοστό που τη φέρνει πολύ πίσω από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως το Λονδίνο (38,4%), το Παρίσι (9,4%) και το Βερολίνο (14,4%), ενώ είναι επίσης χαμηλότερο σε σύγκριση με άλλες μητροπόλεις, συμπεριλαμβανομένης της Σανγκάης (2,6 %), του Μουμπάι (2,5%) ή της Σεούλ (2,3%).

Επιπλέον, η τουρκική αστυνομία έχει επίσης πρόσφατα καταφύγει στη βία για την απομάκρυνση των διαδηλωτών στην ασιατική πλευρά της πόλης, στη συνοικία Σκούταρι, όπου οι κάτοικοι έχουν βγει στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην κατασκευή ενός τζαμιού δίπλα σε ένα περιβαλλοντικά προστατευμένο άλσος που αποτελεί έναν από τους τελευταίους πνεύμονες πρασίνου στην περιοχή και παρ’ όλο που υπάρχουν εκατοντάδες τζαμιά τριγύρω. Οι ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι το έργο είναι το πρώτο βήμα για την άρση του καθεστώτος προστασίας του δάσους Validebağ που αποτελεί το «σπίτι» για περίπου 7.000 δέντρα και πολλά ιστορικά κτίρια.

Παρά το γεγονός ότι το δικαστήριο εξέδωσε διαταγή για την παύση των έργων, οι κατασκευαστικές εργασίες συνεχίστηκαν, μέχρι που οι τοπικές αρχές διέταξαν να σταματήσει η κατασκευή του τζαμιού. Ομως, όταν οι διαδηλωτές προσπάθησαν να μπλοκάρουν ένα φορτηγό που μετέφερε μια γεννήτρια, η αστυνομία επενέβη κάνοντας χρήση δακρυγόνων και χρησιμοποιώντας πλαστικές σφαίρες. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Αστικής Ανάπτυξης υπερασπίστηκε την κατασκευή, ενώ ο πρόεδρος της Τουρκίας ,Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος είναι ιδιοκτήτης ενός σπιτιού στο Σκούταρι, ενεπλάκη επίσης στη σχετική συζήτηση υποδηλώνοντας ότι οι ακτιβιστές αποτελούν «εχθρούς του τζαμιού».

Ο τίτλος Ευρωπαϊκή Πράσινη Πρωτεύουσα που κατέχει σήμερα η Κοπεγχάγη θα παραδοθεί στη βρετανική πόλη του Μπρίστολ το επόμενο έτος, πριν περάσει στη σλοβενική πρωτεύουσα Λιουμπλιάνα για το 2016. Ο νικητής του διαγωνισμού για το 2017 θα ανακοινωθεί το επόμενο έτος στο Μπρίστολ. Μέχρι τότε, οι Τούρκοι ακτιβιστές θα μπορούν να ξεσπούν σε γέλια όταν σκέφτονται την πιθανότητα να γίνει η Κωνσταντινούπολη Πράσινη Πρωτεύουσα.