Η βιομηχανία του κρέατος πίσω από προϊόντα vegan

Να που η βιομηχανία κρέατος και γαλακτοκομικών ακολουθεί κατ’ αναλογία τον δρόμο της πετρελαϊκής βιομηχανίας. Οπως οι πετρελαϊκές εταιρείες επενδύουν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εξακολουθώντας να διατηρούν την παραγωγή πετρελαίου, έτσι και οι εταιρείες κρέατος και γαλακτοκομικών έχουν στραφεί στην παραγωγή χορτοφαγικών τροφίμων την ίδια στιγμή που αυξάνουν την παραγωγή κρέατος.

«Ψηφίστε για έναν πιο πράσινο πλανήτη, χαμηλότερους λογαριασμούς τροφίμων, καλύτερη υγεία και καλοσύνη προς τα ζώα. Και δεν χρειάζεται καν να περιμένετε για γενικές εκλογές» ανέφερε η παγκόσμια εκστρατεία της βρετανικής οργάνωσης Veganuary, που ενθάρρυνε τους καταναλωτές να τρώνε φυτικά όλο τον Ιανουάριο.

Ο μετασχηματισμός του παγκόσμιου συστήματος τροφίμων μέσω της μεγάλης κλίμακας μείωσης της παραγωγής κρέατος είναι απαραίτητος εάν θέλουμε να διατηρήσουμε τα φυσικά οικοσυστήματα του πλανήτη. Αλλά αποτελεί η λύση του Veganuary τον τρόπο για να συμβεί αυτό;

Διαδικτυακό μάρκετινγκ

Ο Μπέντζαμιν Σέλουιν, καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου του Σάσεξ, σε συνεργασία με τη Χάρις Ντέιβις, μεταπτυχιακή φοιτήτρια στις Αναπτυξιακές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο SOAS του Λονδίνου, ερεύνησε την ιδιοκτησία και τις στρατηγικές μάρκετινγκ πολλών εταιρειών φυτικών τροφίμων.

Οπως αναφέρει σε άρθρο του στον ιστότοπο Conversation, από την έρευνά τους διαπίστωσαν ότι πολλές εταιρείες που φημίζονται για τη βιώσιμη παραγωγή φυτικών τροφίμων ανήκουν σε γιγάντιες εταιρείες κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, οι οποίες εμπλέκονται σε ισχυρισμούς για μεγάλης κλίμακας περιβαλλοντική καταστροφή.

Για παράδειγμα πάρτε τη Vivera, πρωτοπόρο στα φυτικά τρόφιμα. Η ολλανδική εταιρεία παράγει μεγάλη γκάμα χορτοφαγικών και vegan τροφίμων, όπως vegan χοτ ντογκ, φυτικά φιλέτα σολομού, έθνικ αποφλοιωμένα και vegan στικ. Ο ιστότοπος της Vivera προτείνει στους καταναλωτές να αγοράζουν vegan προϊόντα για να «κάνουν τεράστια διαφορά για την ανθρώπινη υγεία και την ευημερία του πλανήτη» και αναφέρει ότι «μπορείτε να βελτιώσετε τον κόσμο με κάθε μπουκιά που λαμβάνετε τρώγοντας τρόφιμα φυτικής προέλευσης».

Ωστόσο το διαδικτυακό μάρκετινγκ και η συσκευασία προϊόντων της Vivera δεν επισημαίνουν στους καταναλωτές ότι ανήκει στην JBS, τη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής κρέατος στον κόσμο. Καθημερινά στο πλαίσιο των παγκόσμιων δραστηριοτήτων της JBS σφάζονται 8,7 εκατομμύρια πτηνά, 92.600 γουρούνια και 42.700 βοοειδή, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Γεωργίας και Εμπορικής Πολιτικής, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα τις ΗΠΑ.

Η εξαγορά της Vivera από την JBS το 2021 δεν σήμανε την απομάκρυνση της δεύτερης από το κρέας. Αντίθετα, λίγο μετά την εξαγορά της φυτοφαγικής εταιρείας τροφίμων, η JBS ανακοίνωσε σχέδια για επένδυση 130 εκατομμυρίων δολαρίων σε δύο από τις μονάδες επεξεργασίας βοείου κρέατος που κατέχει στις ΗΠΑ για να αυξήσει την ικανότητα σφαγής βοοειδών κατά περίπου 300.000 ετησίως. Η JBS είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής βοοειδών από τον Αμαζόνιο και ως εκ τούτου συμβάλλει σημαντικά στην αποψίλωση των δασών.

Μια άλλη ενδεικτική περίπτωση είναι η Alpro. Η γνωστή κατασκευάστρια vegan γαλακτοκομικών προϊόντων αγοράστηκε από την πολυεθνική εταιρεία τροφίμων Danone το 2017 ως απάντηση στην αυξανόμενη δημοτικότητα των εναλλακτικών του γάλακτος.

Ωστόσο η γλώσσα στον ιστότοπο της Alpro, για παράδειγμα «κάνε το καθήκον σου με κάθε μπουκιά ή γουλιά» τρώγοντας τα χορτοφαγικά της προϊόντα, φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς τής Danone ότι είναι η νούμερο ένα κορυφαία μάρκα παγκοσμίως για φρέσκα γαλακτοκομικά προϊόντα, δεδομένου ότι το αγελαδινό γάλα δημιουργεί τρεις φορές περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και χρησιμοποιεί δέκα φορές περισσότερη γη και διπλάσια ποσότητα γλυκού νερού από τα βασισμένα σε φυτά εναλλακτικά τρόφιμα, σύμφωνα με υπολογισμούς του ιστότοπου Our World in Data.

Ενώ η Danone επεκτείνεται στην αγορά των χορτοδιατροφικών, αυτό δεν συνεπάγεται την υποχώρησή της από τις βασικές επενδύσεις των γαλακτοκομικών προϊόντων της. Οπως το έθεσε ένα ενημερωτικό δελτίο της βιομηχανίας τροφίμων: «Η εταιρεία […] επιδιώκει να προωθήσει τα φυτικά και παραδοσιακά γαλακτοκομικά ποτά της σε νοικοκυριά στα οποία τα άτομα ενδιαφέρονται και για τις δύο κατηγορίες».

Κρατικές επιδοτήσεις

Και οι δύο προαναφερόμενες περιπτώσεις αποτελούν παραδείγματα μιας ευρύτερης τάσης, όπου γιγάντιες εταιρείες με βάση το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των JBS και Danone, αγοράζουν μικρότερες εταιρείες τροφίμων φυτικής προέλευσης ως μέρος των εταιρικών τους στρατηγικών επέκτασης σύμφωνα με μια έκθεση του 2022 από την IPES-Food, έναν συνασπισμό ειδικών στο σύστημα τροφίμων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι επί του παρόντος οι παραγωγοί κρέατος και γαλακτοκομικών στηρίζονται από μεγάλες κρατικές επιδοτήσεις. Στην Ε.Ε. και τις ΗΠΑ οι κτηνοτρόφοι λαμβάνουν περίπου 1.000 φορές περισσότερες επιδοτήσεις από ό,τι οι παραγωγοί προϊόντων φυτικής προέλευσης.

Ωστόσο, επισημαίνει ο Μπέντζαμιν Σέλουιν, η απολιτική στάση της Veganuary αγνοεί την υποστήριξη που λαμβάνουν οι βιομηχανίες κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων από τις κυβερνήσεις των πλούσιων χωρών. Ενώ ο πλανήτης χρειάζεται απεγνωσμένα μια σημαντική μετατόπιση από την παραγωγή και την κατανάλωση κρέατος, οι μεγάλες εταιρείες τροφίμων πιθανότατα δεν θα είναι αυτές που θα οδηγήσουν τη μετάβαση σε έναν πιο πράσινο πλανήτη.