Eνα μεγάλο επίτευγμα ολοκληρώθηκε την περασμένη εβδομάδα, καθώς ο ποταμός Αώος-Βιόσα (Vjosa στην αλβανική πλευρά των συνόρων) ανακηρύχθηκε το πρώτο Εθνικό Πάρκο Αγριου Ποταμού της Ευρώπης. Πρόκειται για το αποτέλεσμα πολυετών προσπαθειών των οργανισμών EuroNatur, Riverwatch, EcoAlbania, MedINA, άλλων εταίρων, όσο και ενός μεγάλου αριθμού ακτιβιστών και ερευνητών, που αγωνίζονται πάνω από δέκα χρόνια για τη διατήρηση ενός από τους τελευταίους μεγάλους ποταμούς ελεύθερης ροής στην Ευρώπη.
Στους επόμενους στόχους είναι η επέκταση της θεσμικής προστασίας στο ελληνικό τμήμα του ποταμού Αώου, στο Δέλτα του Vjosa στην Αλβανία και στο σύνολο των παραποτάμων. Σε επίσημη τελετή, το πρωί της 15ης Μαρτίου στο Τεπελένι, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Εντι Ράμα και η υπουργός Περιβάλλοντος και Τουρισμού Μιρέλα Κουμπάρο ανακήρυξαν τον Vjosa «Εθνικό Πάρκο Αγριου Ποταμού».
Πλέον, ολόκληρος ο ποταμός Vjosa στην Αλβανία, από τα σύνορά του με την Ελλάδα έως την Αδριατική Θάλασσα, καθώς και όλοι οι μεγάλοι παραπόταμοί του ελεύθερης ροής -ένα ποτάμιο σύστημα συνολικού μήκους άνω των 400 χιλιομέτρων- απολαμβάνουν το υψηλότερο επίπεδο προστασίας, γεγονός μοναδικό στην Ευρώπη.
Ο ποταμός Αώος/Vjosa είναι ένας από τους τελευταίους μεγάλους άγριους ποταμούς της Ευρώπης, εκτός της Ρωσίας. Ρέει για 70 χιλιόμετρα από τα βουνά της βόρειας Πίνδου στην Ελλάδα, όπου ονομάζεται Αώος, μέχρι την Αδριατική Θάλασσα στην Αλβανία πάνω από τον Αυλώνα, έπειτα από άλλα 200 χιλιόμετρα ροής.
Μαζί με τους παραποτάμους του, ο Αώος/Vjosa αποτελεί ένα οικοσύστημα με πλούσια βιοποικιλότητα εθνικής και παγκόσμιας σημασίας. [«Πολλαπλά (εμ)φράγματα απειλούν τα ποτάμια των Βαλκανίων», «Εφ.Συν.», 10/6/2019]. Επιπλέον, η περιοχή προσφέρει οικονομικές προοπτικές στο πλαίσιο της ήπιας ανάπτυξης.
Ο οικοτουρισμός κατά μήκος του ποταμού και των παραποτάμων του αυξάνεται συνεχώς, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία αναγνωρίστηκαν και αναπτύχθηκαν οι δυνατότητες για δραστηριότητες όπως το ράφτινγκ. Ο Αώος ανήκει στην «Μπλε Καρδιά της Ευρώπης», όπως είναι γνωστό το δίκτυο των βαλκανικών ποταμών που ακόμα ρέουν ελεύθεροι.
Στην Ελλάδα, κινήσεις προστασίας γίνονται ήδη από το 1975. Αυτή τη στιγμή τα 2/3 του Αώου βρίσκονται μέσα στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, αλλά το υπόλοιπο 1/3, από το πέτρινο γεφύρι της Κόνιτσας ώς τα ελληνοαλβανικά σύνορα, δεν βρίσκεται σε κανένα καθεστώς προστασίας.
Η προσθήκη του όρου «Αγριος Ποταμός» αντικατοπτρίζει τον χαρακτήρα της προστατευόμενης περιοχής. Πρόκειται για ένα Εθνικό Πάρκο που προστατεύει αποκλειστικά τα ποτάμια και μάλιστα σε μεγάλη έκταση, δηλαδή ολόκληρα ποτάμια συστήματα. Τα ποτάμια είναι οι περισσότερο απειλούμενοι τύποι οικοτόπων παγκοσμίως.
Το παράδειγμα των μεταναστευτικών ειδών ψαριών στην Ευρώπη δείχνει το μέγεθος της απειλής. Από το 1970, οι πληθυσμοί τους (π.χ. χέλι, γριβάδι, ποτάμια ρέγγα, οξύρρυγχος) έχουν μειωθεί κατά 94%, κυρίως ως αποτέλεσμα της διευθέτησης των ποταμών και της κατασκευής φραγμάτων.
Οπως προκύπτει από μελέτες της Διεθνούς Ενωσης Προστασίας της Φύσης (IUCN) για τον ποταμό Αώο σε ό,τι αφορά τις χρήσεις γης, υπάρχει πιο έντονη γεωργία/αγροτική εκμετάλλευση στην Κόνιτσα από ό,τι στις άλλες περιοχές. Στην περιοχή αυτή θα χρειαστούν μέτρα βιώσιμης διαχείρισης των πόρων. Πέρα από την εγκατάλειψη, πρόσθετη πρόκληση για την περιοχή είναι η εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και κυρίως αυτών που αφορούν τα υδροηλεκτρικά φράγματα και συνοδά τους έργα.
«Αυτό το Εθνικό Πάρκο Αγριου Ποταμού αποτελεί σημαντικό ορόσημο όχι μόνο για τον ποταμό Vjosa και την Αλβανία, αλλά και για τους ποταμούς ολόκληρης της Ευρώπης. Καθιερώνει για πρώτη φορά την έννοια της διατήρησης και προστασίας ενός ολόκληρου ποτάμιου συστήματος και όχι απλώς μεμονωμένων τμημάτων ενός ποταμού», αναφέρει ο Ulrich Eichelmann, επικεφαλής του Riverwatch.
«Η έννοια του Εθνικού Πάρκου Αγριου Ποταμού θα πρέπει να λειτουργήσει ως πρότυπο και για άλλους ποταμούς στην Ευρώπη, όπως για τον Μοράτσα (μήκος 99,5 χλμ.) στο Μαυροβούνιο και τους Νερέτβα (μήκους 225 χλμ.) και Ούνα (μήκους 212,5 χλμ.) στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Ο Vjosa είναι το πρώτο Εθνικό Πάρκο Αγριου Ποταμού της Ευρώπης, αλλά δεν πρέπει να παραμείνει το μοναδικό. Σήμερα, περνάμε ένα πολύ σημαντικό μήνυμα από την Αλβανία σε ολόκληρη την Ευρώπη».
«Η ώρα έχει φτάσει πλέον και για την Ελλάδα να κάνει το επόμενο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Το μεγαλύτερο μέρος της λεκάνης απορροής του ποταμού Αώου στην ελληνική επικράτεια εμπίπτει στα όρια του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου.
Ωστόσο, ένα τμήμα μεταξύ του Εθνικού Πάρκου και των συνόρων με την Αλβανία παραμένει μέχρι σήμερα απροστάτευτο, αφήνοντας σχεδόν 70 χιλιόμετρα ροής εκτεθειμένα σε απειλές, όπως τα μικρά υδροηλεκτρικά», αναφέρει η Αλεξάνδρα Παππά, συντονίστρια Προγράμματος για το Νερό του MedINA (Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Ανθρωπο).
«Η θεσμική προστασία του Αώου στο σύνολό του είναι το επόμενο βήμα, για τη δημιουργία του πρώτου διασυνοριακού Εθνικού Πάρκου Αγριου Ποταμού στην Ευρώπη, με αξιοσημείωτα οφέλη για τους ανθρώπους και τη φύση».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας