Ενας κόσμος χωρίς πυρηνικά όπλα

Η 22η Ιανουαρίου σηματοδοτείται ως η δεύτερη επέτειος της Συνθήκης του ΟΗΕ για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Οπλων, μια παγκόσμια «σωσίβια λέμβο» που υποστηρίζεται από το 70% των χωρών του κόσμου.

Εν τω μεταξύ το αίτημα του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ για την αναβάθμιση των πυρηνικών όπλων για το 2023 έχει κόστος πάνω από 21 δισεκατομμύρια δολάρια και κοντά στα 8 δισεκατομμύρια δολάρια είναι ο προϋπολογισμός για τον καθαρισμό ραδιενεργών και χημικών σε τοποθεσίες πυρηνικών όπλων σε ολόκληρη τη χώρα. Την ίδια στιγμή ο προϋπολογισμός του ίδιου τμήματος για το 2023 για την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ανέρχεται σε 4 δισεκατομμύρια δολάρια.

Επιπλέον στον προϋπολογισμό της κυβέρνησης δεν υπάρχουν κονδύλια για το τεράστιο υπαρξιακό κόστος των πυρηνικών όπλων, δηλαδή τον τρόμο που προκαλούν στους ανθρώπους οι πυρηνικές βόμβες ανά τον κόσμο, την «παντοτινή» ραδιενεργή μόλυνση που διαφεύγει του καθαρισμού και την κλοπή και τη δηλητηρίαση των εδαφών και του πολιτισμού των αυτόχθονων πληθυσμών για την εξόρυξη ουρανίου, την παραγωγή πλουτωνίου για βόμβες και τη διεξαγωγή δοκιμών ατομικής βόμβας στην επιφάνεια του εδάφους.

Παραγωγή πλουτωνίου

Το Χάνφορντ της Ουάσινγκτον είναι η τοποθεσία των μεγαλύτερων αντιδραστήρων παραγωγής πλουτωνίου στον κόσμο από το 1944 έως το 1987 (συμπεριλαμβανομένης της βόμβας που έπεσε στο Ναγκασάκι). Η γη στο Χάνφορντ, που συνορεύει με τον ποταμό Κολούμπια, ουσιαστικά κλάπηκε από τέσσερις φυλές ιθαγενών και αγροτών από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τώρα είναι «αναμφισβήτητα το πιο μολυσμένο μέρος στον πλανήτη», σύμφωνα με τον Τζόσουα Φρανκ, συγγραφέα του βιβλίου «Atomic Days» που επικεντρώνεται σε αυτή τη τοποθεσία.

Η παραγωγή πλουτωνίου στο Χάνφορντ έχει σκοτώσει και μολύνει ψάρια, υδρόβια πτηνά και συνολικά τη βιολογική ζωή στον ποταμό Κολούμπια και έχει μολύνει 200 τετραγωνικά μίλια του υδροφόρου ορίζοντα. Περιέχει 177 υπόγειες δεξαμενές αποθήκευσης που περιέχουν 53 εκατομμύρια γαλόνια ραδιενεργών και χημικά επικίνδυνων αποβλήτων - μια ατομική ερημιά που δεν μπορεί ποτέ να αποκατασταθεί. Το χειρότερο και πολύ πραγματικό σενάριο για αυτήν την τοποθεσία και τους εργαζομένους της είναι μια έκρηξη που θα μοιάζει με το Τσερνόμπιλ από διαρροή αερίου υδρογόνου.

Ενώ οι κυβερνήσεις των χωρών που διαθέτουν πυρηνικά όπλα και οι βιομηχανίες τους που κατασκευάζουν βόμβες υπνοβατούν εγκληματικά σε αυτό που θα μπορούσε να σημαίνει το τέλος της ζωής του πλανήτη μας, πολλοί άλλοι -επιστήμονες, στρατιωτικοί, πολίτες και ολόκληρες χώρες- αντιμετωπίζουν την πολιτική ηλιθιότητα των κατόχων όπλων με αρχές νοημοσύνης. Στην 40ή τους συνάντηση στο Λος Αλαμος του Νέου Μεξικού 70 από τους 110 φυσικούς που εργάστηκαν για την ατομική βόμβα υπέγραψαν μια δήλωση υπέρ του πυρηνικού αφοπλισμού. Στην πράξη αυτοί οι πιο προχωρημένοι επιστήμονες στην εποχή τους παραδέχτηκαν ότι το πιο αξιοσημείωτο έργο τους ήταν ένα κολοσσιαίο λάθος.

Στις 2 Φεβρουαρίου 1998 ο απόστρατος στρατηγός Τζορτζ Μπάτλερ, πρώην διοικητής της Στρατηγικής Αεροπορικής Διοίκησης των ΗΠΑ, μίλησε στην Εθνική Λέσχη Τύπου: «Οι πιθανές συνέπειες των πυρηνικών όπλων δεν έχουν δικαιολογία. Κρατούν στην κυριαρχία τους όχι μόνο τη μοίρα των εθνών, αλλά το ίδιο το νόημα του πολιτισμού». Αλλοι εξήντα απόστρατοι στρατηγοί και ναύαρχοι ενώθηκαν μαζί του ζητώντας την κατάργηση των πυρηνικών όπλων.

Ενάντια στην τεράστια πίεση από κράτη που διαθέτουν πυρηνικά όπλα, με πιο επιθετικές τις Ηνωμένες Πολιτείες, 122 χώρες συμφώνησαν τον Ιούλιο του 2017 να τα απαγορεύσουν. Στο επίκεντρο της Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Οπλων (TPNW) βρίσκεται ένας ρητός ηθικός στόχος: η προστασία των λαών του κόσμου από την ανθρωπιστική καταστροφή που θα επακολουθούσε εάν χρησιμοποιούνταν πυρηνικά όπλα. Μέχρι το τέλος του 2022 68 χώρες επικύρωσαν τη συνθήκη και άλλες 23 βρίσκονται στη διαδικασία επικύρωσης.

Ενίσχυση της ελπίδας

Τουλάχιστον ακόμη 30 χώρες έχουν υποσχεθεί να προσχωρήσουν στη συνθήκη. Από το 2007 η Διεθνής Εκστρατεία για την Κατάργηση των Πυρηνικών Οπλων (ICAN), ένας διεθνής οργανισμός με εταίρους σε περισσότερες από 100 χώρες, έχει κινητοποιήσει ανθρώπους σε όλο τον κόσμο για να πείσουν τις κυβερνήσεις τους να υποστηρίξουν την απαγόρευσή τους. Η νέα συνθήκη του ΟΗΕ για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων ενισχύει για κάποιους την ελπίδα ότι οι κυβερνήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και οι άλλων οχτώ πυρηνικών γιγάντων θα εξαλείψουν για πάντα τα γενοκτονικά όπλα τους.

Μια χώρα το έκανε: η Νότια Αφρική ανέπτυξε ικανότητα πυρηνικών όπλων και στη συνέχεια διέλυσε οικειοθελώς ολόκληρο το πρόγραμμά της το 1989. Το 1963 ο πρόεδρος Τζον Κένεντι σε μια ομιλία του, που θεωρήθηκε η πιο σημαντική ενός προέδρου των ΗΠΑ, αναφέρθηκε στην ειρήνη με τη Σοβιετική Ενωση. Αλλά «τι γίνεται με τους Ρώσους;» ρωτούσαν όλοι. Ο Κένεντι απάντησε: «Τι γίνεται με εμάς… Η στάση μας (για την ειρήνη) είναι τόσο σημαντική όσο και η δική τους».

Σύμφωνα με τον ιστορικό Τζιμ Ντάγκλας, «η στρατηγική του Τζον Κένεντι για την ειρήνη διείσδυσε στην άμυνα της σοβιετικής κυβέρνησης πολύ πιο αποτελεσματικά απ' ό,τι θα μπορούσε να κάνει οποιοσδήποτε πύραυλος». Προωθούμενη σε όλη τη Σοβιετική Ενωση η ομιλία του Κένεντι και η διπλωματία του στα παρασκήνια με τον Νικίτα Χρουστσόφ οδήγησαν στην εκτόνωση της έντασης του Ψυχρού Πολέμου και φύτεψαν τον σπόρο ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά όπλα και πόλεμο. Εντούτοις αυτός ο σπόρος δεν έχει βλαστήσει ακόμα...

■ Με πληροφορίες από τον ιστότοπο AlterNet.