Το Ισραήλ καταδικάζει τη Γάζα σε λιμοκτονία

«Ελέγχετε το πετρέλαιο και ελέγχετε τα έθνη, ελέγχετε το φαγητό και ελέγχετε τους ανθρώπους». Αυτός ο αφορισμός, που συχνά αποδίδεται στον Χένρι Κίσινγκερ, ταιριάζει απόλυτα σε ό,τι αφορά τη στρατηγική που ακολουθεί το Ισραήλ για την κατοχή και τον αποκλεισμό της Γάζας.

Η Τζορτζίνα ΜακΑλιστερ, ερευνήτρια διατροφικών και γεωργικών συστημάτων που επηρεάζονται από τις συγκρούσεις στο Πανεπιστήμιο του Κόβεντρι, βρέθηκε στην περικυκλωμένη περιοχή, έκτασης περίπου 50 επί 10 χιλιομέτρων και σπίτι για 2,2 εκατομμύρια Παλαιστινίους, για να διερευνήσει πώς θα μπορούσε να ανακτήσει την επισιτιστική κυριαρχία της.

Οπως αναφέρει στον ιστότοπο The Conversation, την εντυπωσίασαν ιδιαίτερα οι διαρκείς διατροφικές παραδόσεις που συνδέονται με την πλούσια εμπορική ιστορία της και το πώς απειλούνται οι τοπικές ποικιλίες, άρρηκτα συνδεδεμένες με τη ζωή στη Γάζα. Καθώς ο πιο πρόσφατος ισραηλινός πόλεμος στη Γάζα τον Αύγουστο ξεθωριάζει, η ΜακΑλιστερ περιγράφει το πώς έχει ελεγχθεί από το Ισραήλ το διατροφικό σύστημα στην περιοχή και το πώς φτάνει στα όριά του.

Η καλλιέργεια των αμμωδών παράκτιων εδαφών της Γάζας απαιτεί δεξιότητες που έχουν τελειοποιηθεί από γενιά σε γενιά. Οι τοπικές ποικιλίες ελιάς, χουρμαδιάς, εσπεριδοειδών και σταφυλιού έχουν προσαρμοστεί μοναδικά εδώ και χιλιετίες για να ανταπεξέρχονται στις αλατούχες συνθήκες. Τα βαρύτερα εδάφη με βάση τον πηλό στα ανατολικά σύνορα της σημερινής Λωρίδας της Γάζας έχουν αρκετή υγρασία και γονιμότητα για να υποστηρίξουν τη γεωργία που τρέφεται με βροχή.

Σήμερα, η γεωργία στη Γάζα λαμβάνει χώρα κυρίως μέσα και γύρω από τις αστικές περιοχές, που βρίσκονται μεταξύ της προσάρτησης των συνοριακών αγροκτημάτων της και της αστικής επέκτασης. Το ένα τέταρτο του πληθυσμού, κυρίως γυναίκες, αντλεί τα προς το ζην από μικρής κλίμακας οικογενειακή γεωργία τόσο ως αμειβόμενη όσο και ως μη αμειβόμενη εργασία. Ωστόσο, η Γάζα έχει αποδείξει ότι μπορεί να είναι αυτάρκης σε φρούτα και λαχανικά.

Θεωρητικά αυτό είναι αρκετό για να θρέψει τον πληθυσμό του και να αποφέρει έσοδα από τις εξαγωγές. Ωστόσο, οι επανειλημμένες αεροπορικές επιδρομές κάτω από 55 χρόνια κατοχής και ο 15ετής αποκλεισμός έχουν διαμορφώσει δραματικά τα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης της Γάζας. Παρά το γεγονός ότι είναι αυτάρκης σε ορισμένες καλλιέργειες, οι πιέσεις στη βόσκηση και στην αρόσιμη γη έχουν αποτέλεσμα θλιβερά χαμηλή παραγωγή δημητριακών και διαθέσιμης ζωικής πρωτεΐνης.

Αυτό το διατροφικό έλλειμμα καλύπτεται από τον ΟΗΕ, με τα καλάθια τροφίμων να παρέχονται στο 68% του πληθυσμού, που είναι επισιτιστικά ανασφαλής, και από εισαγωγές από το Ισραήλ. Τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη αποτελούν την τρίτη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά του Ισραήλ (μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα)!

Σε μια προσπάθεια να ανταγωνιστούν τις υψηλά επιδοτούμενες εισαγωγές τροφίμων, πολλοί αγρότες έχουν εξαρτηθεί από εισαγόμενα συνθετικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα. Αυτά αυξάνουν αποτελεσματικά το κόστος της τοπικής παραγωγής και υπονομεύουν τη βιολογία του εδάφους και την ικανότητά του να διατηρεί την υγρασία και τη γονιμότητα. Η έκπλυση με νιτρικά άλατα έχει γίνει μια σημαντική πηγή ρύπανσης των υπόγειων υδάτων.

Η αυξημένη εξάρτηση από τους υβριδικούς σπόρους εκτοπίζει τους εξαιρετικά προσαρμοσμένους και πλούσιους σε θρεπτικά συστατικά και ανοιχτής επικονίασης σπόρους baladi (τοπικούς) που μπορούν να σωθούν και να σπέρνονται ξανά κάθε χρόνο. Καθώς ο πληθυσμός της Γάζας έχει αυξηθεί, ο παράκτιος υδροφόρος ορίζοντάς της, που κάποτε παρείχε το γλυκό νερό της περιοχής, έχει υποστεί υπερβολική εκμετάλλευση και μολύνθηκε από το θαλασσινό νερό. Πλέον, θεωρείται ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση ή άρδευση.

Η συστηματική στόχευση από το Ισραήλ στις υποδομές ενέργειας, αποχέτευσης και ύδρευσης της Γάζας, που είναι αναπόσπαστα σε κάθε σύστημα τροφίμων, και η άρνησή του να επιτρέψει την πρόσβαση σε εξοπλισμό για επισκευή ή αντικατάσταση έχουν επιταχύνει αυτό που ο ΟΗΕ περιγράφει ως αποανάπτυξη της Γάζας.

Περιβαλλοντική κατάρρευση

Οι αεροπορικές επιδρομές στο μοναδικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Γάζας και το μεγαλύτερο εργοστάσιο επεξεργασίας λυμάτων το 2008 είχαν αποτέλεσμα την απελευθέρωση 100.000 κυβικών μέτρων λυμάτων σε γειτονικά σπίτια και γεωργικές εκτάσεις.

Το 2018, η καταστροφή από το Ισραήλ των υποδομών υγιεινής είχε αποτέλεσμα περαιτέρω περιβαλλοντική κατάρρευση, αφήνοντας ακατέργαστα στερεά και υγρά απόβλητα να απορρίπτονται στη Μεσόγειο, απειλώντας τα ιχθυαποθέματα από τα οποία εξαρτώνται οι αλιείς και οι καταναλωτές της Γάζας.

Το Ισραήλ «αποδεσμεύτηκε» από τη Γάζα το 2005, υποτίθεται ότι «επέστρεψε» εδάφη που προηγουμένως βρίσκονταν κάτω από ισραηλινούς εποικισμούς και στρατιωτικοποιημένες ζώνες. Ωστόσο, η κατοχή αυξήθηκε ουσιαστικά με τη μορφή «περιοχών περιορισμένης πρόσβασης». Πάνω από το ένα τρίτο της γεωργικής γης της Γάζας βρίσκεται σε αυτές τις απαγορευμένες ζώνες κατά μήκος των βόρειων και ανατολικών συνόρων που κάποτε τροφοδοτούσαν με φρούτα και ψωμί την περιοχή.

Οσοι απομακρυνθούν πολύ κοντά σε αυτές τις περιοχές κινδυνεύουν να πυροβοληθούν και ο εξοπλισμός τους να κατασχεθεί ή να καταστραφεί. Και παρά τον πλέον κανονικοποιημένο αποκλεισμό και τις τακτικές αεροπορικές επιδρομές, οι χερσαίες εισβολές εξακολουθούν να αποτελούν τη σημαντικότερη απειλή. Μεταξύ 2000 και 2008 υπολογίζεται ότι 112.000 ελαιόδεντρα ξεριζώθηκαν κατά τη διάρκεια ισραηλινών εισβολών.

Τελικά, η διεθνής κοινότητα, υποστηρίζοντας την επισιτιστική «ασφάλεια», παραμένει συνένοχος στη σιωπή της. Η βία του Ισραήλ κατά των παλαιστινιακών συστημάτων τροφίμων και γεωργίας καθιστά αδύνατη την αξιοπρεπή υγιεινή διατροφή. Η Γάζα σύντομα μπορεί πράγματι να γίνει ακατοίκητη, καταλήγει η ΜακΑλιστερ.