Διαρροή μεθανίου στη Βαλτική

Κάποιοι επιστήμονες φοβούνται ότι η διαρροή μεθανίου από τους αγωγούς Nord Stream στη Βαλτική Θάλασσα θα μπορούσε να είναι μια από τις χειρότερες διαρροές φυσικού αερίου που έγιναν ποτέ, κάτι που θα μπορούσε να επιφέρει σημαντικούς κλιματικούς κινδύνους. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι.

Μέχρι στιγμής, αυτά που έχουν γίνει γνωστά είναι ότι κανένας από τους δύο αγωγούς δεν ήταν σε λειτουργία, αλλά περιείχαν φυσικό αέριο που αποτελείται κυρίως από μεθάνιο – ένα αέριο του θερμοκηπίου που θεωρείται η μεγαλύτερη αιτία ανόδου της θερμοκρασίας μετά το διοξείδιο του άνθρακα. Οι κλιματικοί κίνδυνοι από τη διαρροή μεθανίου είναι αρκετά μεγάλοι.

Το μεθάνιο είναι ένα ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου, 30 φορές ισχυρότερο από το διοξείδιο του άνθρακα σε 100 χρόνια και περισσότερο από 80 φορές ισχυρότερο σε 20 χρόνια. Σύμφωνα με όσα έχουν γνωστοποιηθεί, οι δύο αγωγοί περιείχαν 100.000 έως 350.000 τόνους μεθανίου, αλλά όλα συγκλίνουν στο ότι πρόκειται για μεγαλύτερη διαρροή μεθανίου από αυτή των 100.000 τόνων που είχαν ξεφύγει στην ατμόσφαιρα το 2015 στο Αλισο Κάνιον στην Καλιφόρνια.

Σε αντίθεση με μια πετρελαιοκηλίδα, το μεθάνιο δεν θα έχει τόσο ρυπογόνο επίδραση στο θαλάσσιο περιβάλλον, όμως –με μια μεγάλη διαρροή όπως αυτή– δεν θα έχει χρόνο να εξασθενήσει από τη φύση και ένα σημαντικό ποσοστό του θα εξαερωθεί ως αέριο. Η Δανική Υπηρεσία Ενέργειας δήλωσε την Τετάρτη ότι οι αγωγοί περιείχαν 778 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου συνολικά – το ισοδύναμο του 32% των ετήσιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της Δανίας.

Αν αυτό ισχύει, σημαίνει ότι πρόκειται για έναν όγκο σχεδόν διπλάσιο από τον αρχικό υπολογισμό των επιστημόνων. Κάτι που θα ανέβαζε σημαντικά τις εκτιμήσεις για τη διαρροή μεθανίου στην ατμόσφαιρα, από 200.000 σε περισσότερους από 400.000 τόνους. Οσον αφορά τον αντίκτυπο στο κλίμα, 250.000 τόνοι μεθανίου ισοδυναμούν με τον αντίκτυπο 1,3 εκατομμυρίων αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στον δρόμο για έναν χρόνο.

Ωστόσο, όσο σοβαρή κι αν είναι η διαρροή του μεθανίου από τους σπασμένους αγωγούς στον πυθμένα της Βαλτικής Θάλασσας, υποτιμάται το γεγονός ότι υπάρχουν συχνά ανησυχητικά περιστατικά μαζικών εκλύσεων μεθανίου σε όλο τον κόσμο.

Οι επιστήμονες του κλίματος ανακάλυψαν ότι οι εκπομπές μεθανίου από τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι πολύ χειρότερες από αυτές που αναφέρουν οι εταιρείες, παρά τους ισχυρισμούς ορισμένων μεγάλων εταιρειών ότι έχουν μειώσει τις εκπομπές τους. Το μεθάνιο διαφεύγει στην ατμόσφαιρα από τοποθεσίες γεωτρήσεων και μέσω του δικτύου διανομής φυσικού αερίου, από αγωγούς και σταθμούς συμπίεσης, έως τους τερματικούς σταθμούς εξαγωγής που υγροποιούν το αέριο.

Οι επιστήμονες που μετρούν το μεθάνιο από δορυφόρους στο διάστημα ανακάλυψαν ότι οι εκπομπές μεθανίου από τις εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι συνήθως τουλάχιστον διπλάσιες από αυτές που ανέφεραν οι εταιρείες. Στο Permian Basin, το μεγαλύτερο κοίτασμα πετρελαίου και φυσικού αερίου στις ΗΠΑ, οι εκπομπές μεθανίου ήταν δύο έως τρεις φορές υψηλότερες από αυτές που ανέφεραν οι εταιρείες.

Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, ειδικά στις ΗΠΑ, είναι επίσης διαβόητες για την υποτίμηση της ποσότητας μεθανίου που διαφεύγει στον αέρα. Είναι ενδεικτικό ότι στις ΗΠΑ η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος χρησιμοποιεί την εθελοντική αυτοαναφορά από τη βιομηχανία, αντί για την ανεξάρτητη επαλήθευση.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, το Τουρκμενιστάν είναι από τους χειρότερους παραβάτες σε ό,τι αφορά την απελευθέρωση μεθανίου στην ατμόσφαιρα, η Σαουδική Αραβία είναι μεταξύ των καλύτερων στη σύλληψή του, ενώ οι ΗΠΑ βρίσκονται κάπου στη μέση. Συνολικά, οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει περισσότερες από 1.500 μεγάλες διαρροές μεθανίου παγκοσμίως.

Οι περισσότερες από τις εκπομπές μεθανίου της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου προέρχονται από αγωγούς και σταθμούς συμπίεσης, σύμφωνα με την Kayrros, μια εταιρεία που αναλύει δορυφορικά δεδομένα. Ομως, πολλές από αυτές τις λεγόμενες διαρροές δεν είναι τυχαίες. Συμβαίνουν όταν οι εταιρείες εκτελούν τακτική συντήρηση.

Για παράδειγμα, όταν ένας αγωγός χρειάζεται επισκευή, οι χειριστές πρέπει να εκκενώσουν το αέριο για να μπορούν να συγκολλήσουν χωρίς έκρηξη. Αλλά αντί να δεσμεύουν το αέριο, οι περισσότερες εταιρείες απλώς ανοίγουν τον αγωγό και απελευθερώνουν το μεθάνιο στον αέρα, μια πρακτική που είναι νόμιμη στις ΗΠΑ και αλλού.

Πρέπει να σημειωθεί ότι τα ορυκτά καύσιμα δεν είναι σε καμία περίπτωση η μόνη πηγή μεθανίου. Το αέριο μπορεί να προέλθει από αποσυντιθέμενα σκουπίδια σε χώρους υγειονομικής ταφής και την κτηνοτροφία, ακόμη και από φυτά που αποσυντίθενται σε φράγματα δεξαμενών. Το απολιθωμένο μεθάνιο μπορεί να αποτελεί περίπου το 30% του συνόλου.

● Με πληροφορίες από Guardian και Associated Press