Εκατό εταιρείες με κέρδη... ωκεανούς

Μόλις 100 διεθνικές εταιρείες σε ολόκληρο τον κόσμο αποκομίζουν το μεγαλύτερο μέρος των κερδών από την εκμετάλλευση των θαλασσών. Η έρευνα για τον εντοπισμό των 100 χρυσοφόρων εταιρειών πραγματοποιήθηκε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ και στο Κέντρο Ανθεκτικότητας της Στοκχόλμης στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης. Ανάλογη έρευνα δεν έχει πραγματοποιηθεί στο παρελθόν.

Αυτές οι εταιρείες της «οικονομίας των ωκεανών», που μπήκαν στη λίστα «Ocean 100», είχαν συνολικά έσοδα 1,1 τρισ. δολάρια το 2018, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances. Εάν αυτό το γκρουπ των εταιρειών ήταν μια χώρα, θα είχε τη 16η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, περίπου ισοδύναμη με το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) του Μεξικού.

Οι ερευνητές μελέτησαν οκτώ βασικούς βιομηχανικούς κλάδους που δραστηριοποιούνται στις θάλασσες του πλανήτη: την υπεράκτια εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου, τον ναυτιλιακό εξοπλισμό και κατασκευές, την παραγωγή και επεξεργασία θαλασσινών, τη ναυτιλία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, τον ναυπηγοεπισκευαστικό κλάδο, την κρουαζιέρα, τις λιμενικές δραστηριότητες και τα υπεράκτια αιολικά.

Οι 100 διεθνικές εταιρείες (εταιρείες που περνούν τα σύνορα της χώρας της έδρας τους για να δραστηριοποιηθούν σε άλλες χώρες) έλαβαν περίπου το 60% των εσόδων ή 1,1 τρισ. δολάρια από το συνολικό 1,9 τρισ. δολάρια που αποκόμισαν όλες μαζί οι εταιρείες το 2018, το πιο πρόσφατο έτος που αναλύθηκε.

Κυρίαρχες οι πετρελαϊκές

Η υπεράκτια εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου κυριάρχησε στη λίστα «Ocean 100» με συνολικά έσοδα 830 δισ. δολάρια από τους πετρελαϊκούς γίγαντες, μεταξύ των οποίων η SaudiAramco και η Petrobras της Βραζιλίας.

Η μόνη εταιρεία εκτός αυτού του κλάδου που βρίσκεται στην κορυφαία δεκάδα είναι η δανική ναυτιλιακή εταιρεία A.P. Moeller-Maersk που βρέθηκε στο νούμερο 9. Με εξαίρεση την υπεράκτια εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου, και την A.P. Moller-Maersk, 5 από τις 10 μεγαλύτερες εταιρείες ήταν επίσης ναυτιλιακές εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.

Συνολικά, ο πιο κερδισμένος βιομηχανικός κλάδος από τους υπόλοιπους επτά ήταν η ναυτιλία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (30%), ακολουθούμενη από τον ναυπηγοεπισκευαστικό κλάδο (23%), τον ναυτιλιακό εξοπλισμό και κατασκευές (16%), την παραγωγή θαλασσινών (13%), τις κρουαζιέρες και τις λιμενικές δραστηριότητες (8% ο καθένας) και τα υπεράκτια αιολικά (2%).

Οι ερευνητές βρήκαν ένα σταθερό επαναλαμβανόμενο μοτίβο και στους οκτώ κλάδους της βιομηχανίας που δραστηριοποιούνται στις θάλασσες, σύμφωνα με το οποίο μόνο ένας μικρός αριθμός εταιρειών έλαβε το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων. Κατά μέσο όρο, οι 10 μεγαλύτερες εταιρείες σε κάθε κλάδο έλαβαν το 45% των συνολικών εσόδων που του αντιστοιχούσε. Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις εσόδων εντοπίστηκαν στον τουρισμό κρουαζιέρας (93%), στη ναυτιλία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (85%) και στις λιμενικές δραστηριότητες (82%).

Οπως αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης, αυτή η συγκέντρωση παρουσιάζει κινδύνους και ευκαιρίες. Κι αυτό διότι, αν και οι ωκεανοί διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη δέσμευση αερίων του θερμοκηπίου του πλανήτη, απορροφώντας περίπου το 25% όλων των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα για την προστασία τους. «Υπάρχουν τόσο πολλές συζητήσεις για την ανάγκη για βιώσιμους ωκεανούς... αλλά πολύ σπάνια γίνεται συζήτηση για το ποιος είναι αυτός που πρέπει να κάνει τη δουλειά», επισημαίνουν.

Ωρα ευθυνών

Στη λίστα «Ocean 100» οι διεθνικές εταιρείες με το υψηλότερο μερίδιο των συνολικών εσόδων εντοπίστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες (12%), ακολουθούμενες από εταιρείες με έδρα στη Σαουδική Αραβία και την Κίνα (8% στην καθεμία), τη Νορβηγία (7%), τη Γαλλία (6%), το Ηνωμένο Βασίλειο (5%) και τη Νότια Κορέα, τη Βραζιλία, το Ιράν, τις Κάτω Χώρες και το Μεξικό (4% στην καθεμία).

Οι 60 από τις εταιρείες είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο (αν και πολλές είναι πλειοψηφικά κρατικές) και αυτές οι εταιρείες αποκόμισαν το 63% των εσόδων στη λίστα «Ocean 100» (με 21 από τις υπόλοιπες 40 να είναι κρατικές επιχειρήσεις και οι άλλες 19 ιδιωτικές εταιρείες).

«Τώρα που γνωρίζουμε ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι ευεργετημένοι από την ωκεάνια οικονομία, αυτό μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της διαφάνειας σχετικά με τη βιωσιμότητα και τη διαχείριση των ωκεανών. Ο μικρός αριθμός εταιρειών που κυριαρχούν σε αυτούς τους βιομηχανικούς κλάδους αντικατοπτρίζει πιθανώς τα υψηλά εμπόδια εισόδου στην ωκεάνια οικονομία.

Απαιτούνται πολλή εμπειρογνωμοσύνη και κεφάλαια για να λειτουργήσουν στη θάλασσα, τόσο για τις καθιερωμένες βιομηχανίες όσο και για τις αναδυόμενες, όπως η εξόρυξη βαθέων υδάτων και η θαλάσσια βιοτεχνολογία», επισημαίνουν οι επιστήμονες που πραγματοποίησαν την έρευνα.

«Εχουμε εντοπίσει ποιοι έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν το μέλλον των ωκεανών και, γνωρίζοντας το ποιοι είναι αυτοί, είναι το πρώτο βήμα για να τους εμπλέξεις σε αυτό που πρέπει να γίνει. Τα ανώτερα στελέχη αυτών των λίγων, αλλά μεγάλων εταιρειών, είναι σε μοναδική θέση να ασκήσουν παγκόσμιο ρόλο στην αειφορία. Το γεγονός ότι αυτές οι εταιρείες εδρεύουν σε έναν μικρό αριθμό χωρών δείχνει επίσης ότι οι συντονισμένες ενέργειες ορισμένων κυβερνήσεων θα μπορούσαν να αλλάξουν γρήγορα τον τρόπο με τον οποίο ο ιδιωτικός τομέας αλληλεπιδρά με τον ωκεανό», αναφέρουν οι ερευνητές.