Το τοξικό σκάνδαλο της ανακύκλωσης μπαταριών

Από τις αφρικανικές παραγκουπόλεις μέχρι τις απομακρυσμένες συνοικίες των πόλεων της Κίνας, οι μικρής κλίμακας επιχειρήσεις που ανακυκλώνουν τον μόλυβδο από τις μπαταρίες αυτοκινήτων πολλαπλασιάζονται.

Παρόλο που η ρύπανση από αυτές τις άτυπες επιχειρήσεις αποτελεί θανατηφόρα απειλή, με τα παιδιά να είναι τα πιο ευάλωτα στις δηλητηριάσεις από τον τοξικό μόλυβδο.

Στη Σενεγάλη, τουλάχιστον 18 παιδιά πέθαναν μέσα σε μόλις τρεις μήνες από εγκεφαλοπάθεια. Η τοξική μόλυνση από μόλυβδο από ένα εργοστάσιο ανακύκλωσης μπαταριών σε ένα προάστιο του Ντακάρ είχε καταστρέψει τον εγκέφαλό τους. Το έδαφος γύρω από το εργοστάσιο ήταν τόσο μολυσμένο, που οι κάτοικοι μάζευαν το χώμα στα σπίτια τους για να καθαρίσουν τον προς πώληση μόλυβδο. Εκατοντάδες ακόμη παιδιά στην περιοχή δηλητηριάστηκαν.

Τον περασμένο μήνα, οι αρχές στην Καλιφόρνια ανέφεραν ότι χιλιάδες σπίτια, μαζί με σχολεία και πάρκα, σε μια ζώνη 4,5 χιλιομέτρων γύρω από ένα πρώην εργοστάσιο ανακύκλωσης μπαταριών κοντά στο Λος Αντζελες παραμένουν μολυσμένα, λόγω καθυστερήσεων στον καθαρισμό, κόστους 650 εκατομμυρίων δολαρίων, μετά την πτώχευση της ιδιοκτήτριας εταιρείας.

Και καθώς η αμερικανική περιβαλλοντική νομοθεσία που διέπει τα εργοστάσια ανακύκλωσης μολύβδου έχει γίνει πιο αυστηρή, σχεδόν μισό εκατομμύριο τόνοι αμερικανικών μπαταριών αυτοκινήτων μεταφέρονται κάθε χρόνο τα τελευταία χρόνια για ανακύκλωση σε συχνά επικίνδυνα και κακώς ελεγχόμενα χυτήρια στο Μεξικό.

Θανατηφόρα απειλή

Από τα χωριά του Βιετνάμ μέχρι τα παρασκήνια των κινεζικών μεγαλουπόλεων, από τους καταυλισμούς των Ρομά στο Κοσσυφοπέδιο έως τα εργαστήρια στις παραγκουπόλεις της Αφρικής, από τα εκκαθαρισμένα δάση στο Μπανγκλαντές έως τα τεράστια χυτήρια στην Ινδία, η επικίνδυνη ανακύκλωση μπαταριών μολύβδου, κυρίως από αυτοκίνητα, γίνεται θανατηφόρα και αυξανόμενη απειλή στον πλανήτη – η σοβαρότερη περιβαλλοντική απειλή για την υγεία των παιδιών.

Αλλά για κάποιους λόγους, η επιδημία των δηλητηριάσεων από αυτήν την εξαιρετικά κερδοφόρα επιχείρηση σπάνια θεωρείται παγκόσμιο σκάνδαλο. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν την έχουν ακούσει ποτέ. Η αυτοκινητοβιομηχανία φάνηκε να έχει καθαρίσει το περιβαλλοντικό βιογραφικό της από τον μόλυβδο με την σχεδόν πλήρη εξάλειψη των πρόσθετων μολύβδου στη βενζίνη τις τελευταίες δεκαετίες. Στη συνέχεια, τα επίπεδα μολύβδου στο αίμα σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο μειώθηκαν, συχνά εντυπωσιακά.

Αλλά τώρα, αυτά τα επίπεδα ανεβαίνουν ξανά, λέει ο Ρίτσαρντ Φούλερ, διευθύνων σύμβουλος της Pure Earth, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που εδρεύει στη Νέα Υόρκη, επειδή κανείς δεν σκέφτηκε για τον μόλυβδο στις μπαταρίες αυτοκινήτων, παρόλο που σήμερα κυκλοφορούν σχεδόν 1,4 δισ. οχήματα στους δρόμους. Τείνουμε να σκεφτόμαστε την ανακύκλωση ως ένα μη καθαρό καλό πράγμα. Αλλά σίγουρα όχι με τον τρόπο που γίνεται με τον μόλυβδο στις μπαταρίες, γράφει ο Αγγλος συγγραφέας και δημοσιογράφος Φρεντ Πιρς στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Yale Environment 360». Ο μόλυβδος, ένα από τα πανταχού παρόντα και δηλητηριώδη μέταλλα, είναι επίσης από τα πιο ανακυκλωμένα, με περισσότερους από έξι εκατομμύρια τόνους να συλλέγονται για επαναχρησιμοποίηση κάθε χρόνο. Οι μπαταρίες μολύβδου είναι «το πιο ανακυκλωμένο καταναλωτικό προϊόν στον κόσμο», σύμφωνα με τον Διεθνή Σύνδεσμο Μολύβδου.

Το 85% του μολύβδου που χρησιμοποιείται σήμερα υπολογίζεται ότι πηγαίνει σε μπαταρίες, κυρίως για αυτοκίνητα. Και όταν οι μπαταρίες εξαντληθούν, το 99% αυτού του μολύβδου ανακυκλώνεται για να παραχθούν νέες μπαταρίες. Αυτή η δραστηριότητα είναι τόσο καθολική γιατί, σε αντίθεση με τα ηλεκτρονικά απόβλητα, για παράδειγμα, είναι πολύ κερδοφόρα.

Ωστόσο, μέχρι το ήμισυ όλων των μπαταριών καταλήγουν στην άτυπη οικονομία, «όπου άνευ της τήρησης των κανονισμών και σε συχνά παράνομες επιχειρήσεις ανακύκλωσης σπάνε κουτιά μπαταριών, χύνοντας οξύ και σκόνη μολύβδου στο έδαφος και αναπνέοντας μόλυβδο σε υπαίθριους φούρνους που σκορπίζουν τοξικούς καπνούς και σκόνη που μολύνουν τις γύρω γειτονιές», σύμφωνα με μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο από την Pure Earth και τη UNICEF, την υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τα παιδιά.

Τεράστια ζήτηση

Η ρύπανση στον αέρα, τα εδάφη και το νερό έχει τεκμηριωθεί εδώ και πολύ καιρό γύρω από τη δραστηριότητα της ανακύκλωσης μολύβδου. Οι γιατροί γνωρίζουν ότι ο μόλυβδος εισπνέεται εύκολα ή απορροφάται. Εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος, που τον διοχετεύει από το γαστρεντερικό σύστημα στον εγκέφαλο. Γνωρίζουμε επίσης ότι ο μόλυβδος είναι μια ισχυρή νευροτοξίνη. Δεν υπάρχει γνωστό ασφαλές επίπεδο. Εκτός από την πρόκληση πυρετού και γαστρεντερικών προβλημάτων, βλάπτει την πνευματική ανάπτυξη των μικρών παιδιών ακόμη και σε χαμηλά επίπεδα, μειώνοντας το IQ και το εύρος προσοχής και προκαλώντας διαταραχές της διάθεσης.

Κι ακόμη, θεωρείται υπεύθυνος για ώθηση σε βίαιη συμπεριφορά. Σύμφωνα με τη μελέτη της UNICEF, το ένα τρίτο των παιδιών του κόσμου δηλητηριάζεται από μόλυβδο, από ανακυκλωμένες μπαταρίες και άλλες πηγές. Με άλλα λόγια, περίπου 800 εκατομμύρια παιδιά ζουν με επίπεδα μολύβδου στο αίμα τους πάνω από τα πέντε μικρογραμμάρια που έχουν οριστεί ως όριο από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ.

Παρ’ όλα αυτά, η παγκόσμια ζήτηση μολύβδου έχει αυξηθεί δέκα φορές σε μια δεκαετία, γεγονός που συνδέεται κυρίως με τη βιομηχανία μπαταριών εξαιτίας της ταχείας αύξησης του αριθμού των αυτοκινήτων σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο ένα δυσάρεστο νέο πρόβλημα προκύπτει λόγω της ταχείας ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι οποίες χρειάζονται μπαταρίες που αποθηκεύουν την παραγόμενη από αυτές ενέργεια όταν λάμπει ο ήλιος ή φυσάει ο άνεμος.