Υβριδικό έργο απειλεί την ταυτότητα της Λέσβου

Αντιδράσεις προκαλεί στη Λέσβο η δρομολόγηση εγκατάστασης υβριδικού έργου παραγωγής ενέργειας ανάμεσα στην Ερεσό, την Αντισσα και τα Χίδηρα, στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού. Εάν τελικά κατασκευαστεί, το έργο θα έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο σε περιβαλλοντικό επίπεδο, ενώ ανοίγει τον δρόμο για την ιδιωτικοποίηση του διαθέσιμου νερού στην περιοχή που προορίζεται για άρδευση.

Στις 5 Ιουνίου λήγει η προθεσμία της διαβούλευσης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για τον υβριδικό σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη θέση «Αετός» της εταιρείας ΑΝΕΜΟΣ RES Α.Ε. (καθολική διάδοχος της ΕΛΛΑΚΤΩΡ Α.Ε. και πλέον θυγατρική της Motor Oil) εντός της Δημοτικής Ενότητας Ερεσού-Αντίσσης.

Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή νέου φράγματος στον «Αητό» που θα λειτουργεί ως άνω ταμιευτήρας (ωφέλιμου όγκου 733 τόνων) και αξιοποίηση του υφιστάμενου φράγματος Ερεσού ως κάτω ταμιευτήρα (ωφέλιμης χωρητικότητας 2.550 τόνων).

Από εκεί θα λαμβάνεται νερό για το νέο φράγμα που θα ξανακατεβαίνει στο φράγμα Ερεσού για να παράγει ρεύμα.

Επίσης, το έργο περιλαμβάνει την τοποθέτηση 6 ανεμογεννητριών, ύψους 119 μέτρων, στα βουνά Βίγλα, Αητός, Πλάκες, νότια της Αντισσας και βορειοδυτικά των Χιδήρων. Οι ανεμογεννήτριες αυτές θα τοποθετηθούν σε συνέχεια αυτών που ήδη υπάρχουν πάνω από την Αντισσα.

Κι ακόμη, αντλιοστάσιο ανύψωσης και υδροηλεκτρικό σταθμό στο φράγμα Ερεσού, δύο αγωγούς μεταφοράς μεταξύ των δύο ταμιευτήρων (υψομετρική διαφορά 420 μέτρα), υποσταθμό υψηλής τάσης στην περιοχή κάτω από το φράγμα, γραμμή μεταφοράς υψηλής τάσης 150 κιλοβόλτ μήκους 25 χιλιομέτρων έως τον υποσταθμό Καλλονής, έργα οδοποιίας και συνοδά έργα, καθώς και διάφορες βοηθητικές εγκαταστάσεις.

Το έργο δεν στοχεύει πρωτίστως στην ενεργειακή αυτάρκεια της Λέσβου, για την οποία θα επαρκούσε το υφιστάμενο δίκτυο των 20 και 66 κιλοβόλτ. Η γραμμή υψηλής τάσης 150 kV επιτάσσεται από το επερχόμενο σχέδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης του νησιού με την ηπειρωτική Ελλάδα και την εγκατάσταση 153 ανεμογεννητριών στη δυτική Λέσβο («Ανεμογεννήτριες πληγώνουν τη δυτική Λέσβο», «Εφ.Συν.», 27/12/2023).

Ο προτεινόμενος χώρος βρίσκεται εντός ορίων της προστατευόμενης περιοχής «ΝΔ Χερσόνησος, Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου» που ανήκει στο Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών NATURA. Επίσης, μικρό τμήμα της νέας οδοποιίας και της γραμμής μεταφοράς Υ.Τ. διέρχεται εντός των ορίων της προστατευόμενης περιοχής. Δύο από τις ανεμογεννήτριες βρίσκονται εντός Καταφυγίου Αγριας Ζωής, όπως και μέρος της εναέριας διασύνδεσης.

Ολόκληρο το έργο βρίσκεται εντός βιοτόπου ιδιαίτερης σημασίας διατήρησης για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Σχεδόν εξ ολοκλήρου τα επιμέρους έργα βρίσκονται εντός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά. Μέρος των εργοταξιακών οδών για την τοποθέτηση των αγωγών μεταφοράς νερού (σύστημα προσαγωγής) διέρχεται από δασική έκταση ανατολικά του φράγματος Ερεσού και μέρος της γραμμής υψηλής τάσης διέρχεται από το μοναδικό δάσος μαύρης πεύκης στην περιοχή των Παρακοίλων.

Κοπές δέντρων

Οι μεγάλης κλίμακας επεμβάσεις και οι κοπές δέντρων αναπόφευκτα θα προκαλέσουν πλήγμα στο οικοσύστημα της περιοχής, ιδιαίτερα στην ορνιθοπανίδα, και θα επιδεινώσουν σημαντικά την ερημοποίηση από την οποία πάσχει η δυτική Λέσβος. Προφανής θα είναι η επικείμενη αλλοίωση του μοναδικού τοπίου της περιοχής του φράγματος της Ερεσού και της Μονής Πυθαρίου.

Ακόμα ένα ζήτημα που προβληματίζει έντονα την τοπική κοινότητα Ερεσού, η οποία δεν είχε ενημερωθεί μέχρι πρότινος για τον υβριδικό σταθμό, είναι ότι το έργο θα δεσμεύει μεγάλη ποσότητα νερού και είναι πιθανό να μην επαρκεί για τις αρδευτικές ανάγκες, ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες της θερινής περιόδου, που τα τελευταία χρόνια λόγω έλλειψης βροχοπτώσεων παρατείνεται ώς τον Νοέμβριο.

Και αυτό διότι η εταιρεία έχει στόχο να αξιοποιήσει το υπάρχον φράγμα Ερεσού. Ετσι, ένα μεγάλο έργο της περιοχής με 2,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, που κατασκευάστηκε για να καλύψει τις ανάγκες άρδευσης του κάμπου Ερεσού, παραδίδεται απλόχερα σε μια εταιρεία. Στο ερώτημα αν το νερό θα πηγαίνει για την άρδευση του κάμπου ή για την παραγωγή ενέργειας, την απάντηση δίνει η ίδια η εταιρεία.

Στη ΜΠΕ αναφέρει ότι κάτω από 49 μέτρα ύψος του νερού στο φράγμα Ερεσού (63 μέτρα ύψος όταν είναι γεμάτο) το νερό θα δεσμεύεται αποκλειστικά για την παραγωγή ενέργειας! Αυτό πρακτικά θα έχει ως αποτέλεσμα την επαναχρησιμοποίηση των πηγαδιών με ολέθριες επιπτώσεις στη στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα. Και κάπως έτσι η διαχείριση του φράγματος Ερεσού περνάει από τον δήμο στην εταιρεία, με άλλα λόγια ιδιωτικοποιείται στην πράξη.

Αναπόφευκτο δε είναι και το πλήγμα στην κτηνοτροφία. Η εταιρεία θα δεσμεύσει τους κλήρους και τα ιδιόκτητα μέρη που χρησιμοποιούνται ως βοσκότοποι εδώ και χρόνια. Η δέσμευση μέρους των βουνών Βίγλα, Πλάκες, Αητός, αλλά και περιοχής μεταξύ Αητού και φράγματος Ερεσού, θα συρρικνώσει σημαντικά τους βοσκότοπους της περιοχής δυσκολεύοντας τη συνέχιση της κτηνοτροφίας.

Σημαντική επίπτωση για τους τσοπάνηδες της περιοχής θα είναι και το γεγονός ότι στα ιδιόκτητα και τους κλήρους που θα δεσμεύσει η εταιρεία θα γίνει αλλαγή χρήσης γης και έτσι δεν θα μπορούν να δηλωθούν για υποστηρικτικές επιδοτήσεις.

Επιπτώσεις θα υπάρξουν και στον τουρισμό της περιοχής. Θα αποτελέσει ένα μεγάλο χτύπημα στην εικόνα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου καθώς τα έργα προβλέπεται να γίνουν μέσα στα απολιθωμένα.

Επίσης θα υπάρξουν οικονομικές επιπτώσεις, αφού ένα τέτοιο έργο θα απομακρύνει τους ορνιθοπαρατηρητές (που οι ντόπιοι αποκαλούν «πουλάκηδες»), μια κατηγορία τουριστών που ανοίγει τη σεζόν επισκεπτόμενη τη δυτική Λέσβο την άνοιξη και σε μικρότερη κλίμακα ξανά το φθινόπωρο. Εξάλλου, η ορατότητα των 6 γιγάντιων ανεμογεννητριών από την παραλία Ερεσού, όπως και το σύνολο των έργων θα υποβαθμίσουν το τοπίο αισθητικά.

Αρχαία οχυρά

Τέλος, το έργο χωροθετείται εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου της περιοχής αρχαίων οχυρών νοτιοδυτικής Λέσβου και μικρό τμήμα της Εναέριας Γραμμής Μεταφοράς Υψηλής Τάσης 150kV εντοπίζεται εντός των κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων με τις ονομασίες Κλοπεδή, Αγία Παρασκευή και Καλλονή και Ιερό Κλοπεδής Αγίας Παρασκευής Λέσβου.

Επίσης, παρατηρείται μη συμβατότητα στη χωροθέτηση των ανεμογεννητριών, αφού πρόκειται να εγκατασταθούν σε απόσταση μικρότερη των 2 χιλιομέτρων από τον οικισμό Τζίθρα και μικρότερη των 6 χιλιομέτρων από τον παραδοσιακό οικισμό της Βατούσας.

Η Κίνηση για Ελεύθερα Βουνά στη Λέσβο, ο Περιβαλλοντικός Κοινωνικός Σύλλογος Πρωτοβουλία Ερεσού και ο Σύλλογος των Aπανταχού Ερεσίων «Ο Θεόφραστος» καλούν τους κατοίκους να ενημερωθούν για αυτό που πάει να γίνει και να σταθούν δίπλα τους, ώστε όλοι μαζί να προστατέψουν τον τόπο, την τοπική οικονομία και το περιβάλλον.